Facebook phải trả tiền cho người dùng mới đúng!

Khi trả lời các câu hỏi của Thượng viện trong phiên điều trần kéo dài 2 ngày vừa qua, Tổng giám đốc điều hành Facebook Mark Zuckerberg đã nói một số điều khiến người dùng Internet có thể bật cười: "Mỗi một nội dung bạn chia sẻ trên Facebook, là bạn sở hữu nó".

Zuckerberg chỉ muốn nói rằng người dùng phải có trách nhiệm với những gì họ đăng lên. Nhưng theo CNN, có lẽ chúng ta nên để Mark hiểu theo nghĩa đen. Điều gì xảy ra nếu dữ liệu cá nhân có giá trị như các loại tài sản khác? Liệu những người sở hữu dữ liệu có nên được đền bù khi dữ liệu đó được đưa ra sử dụng?

Dữ liệu vô cùng có giá trị đối với các công ty internet, đặc biệt là các công ty cung cấp dịch vụ miễn phí và kiếm tiền thông qua quảng cáo mục tiêu, chẳng hạn như Facebook và Google. Tuy nhiên, dữ liệu cũng được các công ty khác đánh giá cao. Amazon phân tích các truy vấn tìm kiếm để tìm ra những sản phẩm đúng nhu cầu người dùng. Amazon đào tạo Alexa trở thành một "người" biết nói, biết nghe tốt hơn những chỉ dẫn của người dùng tới các trợ lý tại nhà Amazon Echo.

Uber dùng lịch sử sử dụng của người dùng để cải thiện dịch vụ chia sẻ xe của họ. Tesla thu thập các hình ảnh từ xe hơi bằng tính năng "lái tự động" để cải thiện khả năng tự trị của xe.

Các công ty internet khác đăng nhập và phân tích dữ liệu người dùng để cải thiện thiết kế sản phẩm, giữ chân khách hàng và đưa ra các sáng kiến giúp họ kiếm tiền. Mặc dù vậy, dữ liệu không được minh bạch, không được tính thành tiền trong bảng cân đối kế toán.

Tất nhiên, việc thu thập dữ liệu người dùng mang lại cho bạn lợi ích trải nghiệm trực tuyến phù hợp và tùy chỉnh các quảng cáo đã được nhắm mục tiêu đến sở thích của bạn. Facebook sẽ cho rằng một trải nghiệm người dùng miễn phí, cá nhân hóa là giá trị bạn nhận được để đổi lấy việc họ thu thập dữ liệu của bạn. Nhưng liệu đó có phải là một cuộc trao đổi công bằng? Giá trị bạn nhận được có bằng với lợi ích Facebook có được?

Sheryl Sandberg thậm chí còn gợi ý rằng Facebook  sẽ tính phí khách hàng nếu không thu thập dữ liệu. Nghĩa là, nếu bạn từ chối chia sẻ dữ liệu, bạn sẽ phải trả tiền để sử dụng Facebook. Trong một cuộc thăm dò không chính thức trên trang trực tuyến Twitter (984 người trả lời), 83% nói rằng họ sẽ không trả tiền Facebook để đổi lấy việc không hiển thị quảng cáo.

Nếu điều này là đúng, dữ liệu của một người có giá trị hơn kinh nghiệm tùy chỉnh mà Facebook cung cấp.

Thực tế là, việc trả tiền cho bạn để khai thác dữ liệu của bạn không phải là mới. Khi đến chuỗi siêu thị Safeway hoặc CVS, bạn có thể được giảm giá nếu nhập số điện thoại hoặc quẹt thẻ cửa hàng khi thanh toán. Nhưng điều đó không xảy ra ở Facebook, hoặc các nền tảng khác sử dụng thông tin của bạn để kiếm lợi nhuận.

Nếu đúng như lời Mark Zuckerberg nói, dữ liệu của bạn là của bạn, có lẽ chúng ta phải nhận ra rằng mọi người đều có mối quan tâm tài sản đối với thông tin của họ. Và nếu một công ty sử dụng thông tin cá nhân và dữ liệu của bạn để tạo ra lợi nhuận khổng lồ thì có lẽ công ty đó nên chia sẻ lợi ích với bạn: chúng ta có thể gọi đó là chia sẻ doanh thu với tất cả mọi người.

Khi trí tuệ nhân tạo và các thiết bị kết nối thâm nhập sâu vào nhà ở và nơi làm việc, việc thu thập dữ liệu sẽ trở nên phổ biến khắp mọi nơi. Vì vậy rất đáng để đặt câu hỏi: các công ty công nghệ có nên được tiếp tục gặt hái lợi nhuận khổng lồ trong khi các cá nhân sở hữu nguồn dữ liệu đó lại không nhận được chút đền bù nào? Làm thế nào chúng ta có thể đo được giá trị của dữ liệu?

Đó là những câu hỏi rất đáng để hỏi.

Trong phiên điều trần hôm thứ Ba, Thượng nghị sĩ Jon Tester đã nói với Zuckerberg: "Anh đã nói rất nhiều lần trong buổi điều trần này rằng tôi sở hữu dữ liệu ... Điều đó nghe có vẻ hay, nhưng thực tế anh đang kiếm được 40 tỷ USD một năm, trong khi tôi chẳng kiếm được đồng nào. Có vẻ như anh sở hữu dữ liệu chứ không phải tôi".

Có thể đã đến lúc cần làm rõ ai là người sở hữu dữ liệu của bạn và dữ liệu đó có giá trị bao nhiêu.

Hoàng Lan