Xin đừng thần thánh hóa những kẻ lập dị trong giới công nghệ

Bài viết là ý kiến cá nhân của tác giả Jennifer Wright được đăng tải trên báo New York Post, VnReview chuyển ngữ để gửi tới bạn đọc.

Vào thứ Ba tuần trước, Elon Musk, nhà tỷ phú đã sáng lập lên Tesla, đã đăng tải một bình luận kì dị thắc mắc về việc tại sao người thợ lặn trong kế hoạch giải cứu đội bóng Thái Lan mắc kẹt trong hang lại không kiện mình sau khi bị ông gọi là "kẻ ấu dâm". Dường như trong đầu ông không có khái niệm rằng người thợ lặn ấy chỉ đơn giản là không muốn bị lôi vào một cuộc chiến pháp lí với nhà tỷ phú keo kiệt. (Mặc dù là đã có tin tức chỉ ra rằng vị luật sư của người thợ lặn đang chuẩn bị kiện Elon Musk vì tội phỉ báng).

Trước đó, trong cuộc phỏng vấn với báo New York Times, ông đã khoa trương phàn nàn về việc vẫn tiếp tục phải làm việc trong cả ngày sinh nhật mình.

Cũng trong khoảng thời gian này, trong quyển hồi kí "Small Fry" ra mắt vào ngày 4/9 vừa qua, con gái của Steve Jobs, Lisa Brennan-Jobs, đã vẽ lên một bức tranh đầy màu xám về người cha của mình. Trong quyển sách, cô đã kể về việc Steve Jobs từ chối việc hỗ trợ tài chính cho mẹ con cô, bảo cô có mùi "như bồn cầu vậy". Song những hành động như vậy không hề làm cô sợ hãi trước ông.

Bất chấp sự thật rằng trong tay họ đang có cả tiền bạc, thành công lẫn một cuộc sống thoải mái nhưng họ vẫn luôn tự thể hiện với mọi người rằng mình là một người nhỏ mọn và không rộng lượng. Họ không hề bộc lộ ra bất kì đặc điểm tính cách nào của một người tử tế.

Bà tôi cho rằng "họ dường như không giống những người hạnh phúc", còn tôi thì lại lo về những bất hạnh mà họ đang reo rắc cho những người xung quanh kia.

Chúng ta hoàn toàn có thể vừa thông minh vừa độc ác, vừa sáng tạo vừa bất cần, vừa thành công và vừa đầy tội lỗi. Người sáng tạo ra thứ chúng ta yêu thích không phải lúc nào cũng là người tốt. Nhưng bạn sẽ không thể nghe được sự thực này từ những cộng đồng người hâm mộ của họ. Ý tôi không phải là họ nhận thức được sự phức tạp trong nhân cách của người hùng trong lòng họ, mà là họ đang coi những kẻ nêu trên như một nguồn cảm hứng.

Với niềm tin về sự hoàn hảo của người mà họ yêu mến, cộng đồng những người hâm mộ sẽ sẵn sàng chiến đấu với bất kì ai có ý kiến đối nghịch.

Trang web về công nghệ Mashable đã từng viết về việc có nhiều người đã phải hứng chịu "cơn thịnh nộ của cộng động fan Elon Musk trên mạng dưới hình thức những trò bao biện vô lí về quyền làm bất cứ điều gì của Elon và một số các biến thể của từ miệt thị ‘bitch'". Nhà báo về khoa học, Erin Biba, cũng viết rằng "MuskBros coi xứ mệnh của họ là hạ gục bất kì phụ nữ nào có ý chỉ trích Elon Musk, rồi nghiền nát họ ra thành nhiều mảnh". Xa hơn thì vào năm 2015, trang báo Salon đã đăng tải một bài viết về Steve Jobs với tiêu đề là "Steve Jobs – từ đấng cứu thế tới kẻ lập dị: Chúng ta đang sùng bái sự đổi mới hay sự tự do cư xử như một tên khốn?"

Chính xác thì chúng ta không khó bắt gặp những người có suy nghĩ như vậy. Trang web Cultofmac còn đăng tải hình ảnh nhiều fan của Steve Jobs còn tự gán cho mình họ Jobs hoặc xăm khuôn mặt của Steve lên người mình. Không những vậy, tại San Diego năm 2011 còn có có cả ngày "ăn mặc như Steve Jobs" được tổ chức nhằm khuyến khích mọi người ăn mặc giống với nhà sáng lập quá cố của Apple.

Nhưng không, họ không cần phải cổ động cho cái gì cả đâu. Bởi vì cái phong cách của ông được nhiều người sao chép tới mức nó trở thành một trò đùa trên Series phim dài tập Thung lũng Silicon với một nhân vật thì hỏi "Cậu đang mặc giống Steve Jobs đấy à?" và người kia trả lời "Ô, tôi à? Chà, có lẽ là tôi với Steve có chung khiếu thẩm mỹ thì phải".

Trong một bài đăng tải trên trang The Ringer đã có viết về Elon Musk như sau: "Kể từ sau khi Steve Jobs thì chưa một ai lại có cộng đồng người hâm mộ cuồng nhiệt như vậy". Trang Facebook Elon Musk Quotes & News, nơi đang bán những chiếc áo phông có in dòng chữ "Đưa tôi lên sao hỏa đi, Elon", hiện đang có tới 313 nghìn thành viên. Nhưng con số này vẫn chẳng là gì với con số 22,4 triệu người theo dõi trang Twitter của Elon Musk. Người hâm mộ có tên tài khoản @_ill_ink còn tweet rằng "tôi thấy rất đau lòng khi thấy người khác công kích Elon".

Và đây vẫn chưa phải là hết. Elon hiện nay đang điều hành một công ty nơi mà, theo bài báo đăng tải trên trang The Guardian vào năm 2017, người thì mệt mỏi đi ra, người thì tiếp tục làm việc bên những bộ phận ô tô.

Tình yêu khiến chúng ta trở nên bất hợp lí. Nhưng những bất hợp lí nảy sinh từ tình yêu gia đình, vợ con của bạn còn chẳng thể bất hợp lí bằng sự tôn thờ quá mức một người nào đó mà bạn chưa hề gặp mặt.

Đúng vậy, Steve Jobs đã tạo ra một thiết bị tôi sử dụng hàng ngày. Ngoài ra, tôi cũng sử dụng bếp nướng hàng ngày nhưng tôi không bao giờ lang thang trên Twitter để ca tụng thiên tài đã mang sáng chế này tới cuộc sống, rồi trao cho họ quyền có thể đối xử với bất kì ai theo bất kì cách nào mà họ muốn.

Nhưng buồn thay là có những nhà sáng lập đáng được ca ngợi lại không bao giờ nhận được sự chú ý xứng tầm. Trong đó có nhà sáng lập của Microsoft, người đang chống lại căn bệnh Alzheimer. Ông đã quyên góp tiền bạc của mình để giúp hỗ trợ điều trị bệnh sốt rét. Bill Gates và người vợ bên mình 25 năm, Melinda, đang cùng nhau chia sẻ niềm vui làm từ thiện. Trên trang Twitter của ông không bao giờ chúng ta thấy có bất kì bình luận gây tranh cãi hay giật gân nào. Trong mục tiểu sử còn có ghi: "Chia sẻ những gì tôi đang học được thông qua những hoạt động của tổ chức của tôi và những sở thích khác". Hầu hết những gì ông tweet đều tập trung nói về những hoạt động tốt đẹp trên toàn thế giới và những người thầy mà ông kính trọng. Điều mang tính thù địch nhất mà ông chia sẻ chính là "Tôi ghét loài muỗi". (Ông có lí giải thêm là vì loài muỗi là nguồn lây lan bệnh sốt rét, có lẽ cũng để thể hiện rằng mình không phải là người chẳng vì lí do gì mà tự nảy sinh lòng căm ghét một loài côn trùng).

Những kẻ tự tin mình là fan của Elon Musk hay Steve Jobs đều tự truyền cảm hứng để biến mình giống họ, không phải ở mục tiêu tạo ra những sản phẩm mà cả thế giới tin dùng, cũng không phải ở mục tiêu trở nên giàu có, mà họ đang ao ước sự giàu có và quyền lực tới mức có không ai có thể đánh giá họ hay ngăn cản họ cư xử khốn nạn như hai "người hùng" Elon và Steve. Và chắc chắn những kẻ như vậy cũng chẳng quan tâm tới làm việc tốt cho thế giới, như những gì Bill Gates đã và đang làm, họ chỉ muốn có cái quyền phát ngôn bất cứ thứ gì kinh tởm mà họ muốn.

Và hiển nhiên, thế giới này không cần những kẻ như vậy.