Những điều được tiên đoán từ một thế kỷ trước, liệu có đúng vào năm 2018 này?

Trong những năm đầu thế kỷ 20, khi các nước lớn chuẩn bị công nghệ cho cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất, tiềm năng đem lại của điện là vô cùng lớn (có một nửa số hộ dân ở Hoa Kỳ được sử dụng điện vào năm 1925), cũng như nhân loại đã có những tiến bộ vượt bậc so với thời đại trước đó. Đây là những căn cứ khiến các nhà tương lai thời đó tiên đoán về cuộc sống của chúng ta ngày nay.

Trong thực tế, nhiều dự đoán ngày nay đã trở thành sự thật và thậm chí phát triển vượt xa, trong khi nhiều điều chúng ta vẫn đang cố gắng vươn tới. Cùng nhìn lại một thế kỷ qua, để thấy được công nghệ tiến bộ tác động mạnh mẽ đến đời sống của chúng ta như thế nào.

Đã hơn một thế kỷ trôi qua, những tiên đoán về tương lai của người quá khứ khiến chúng ta kinh ngạc. Ảnh: Wikimedia Commons.

Điện thoại trong tương lai

Vào một ngày của tháng 2 năm 1917, nhà phát minh Alexander Graham Bell đã mở một lớp học trong Trường dạy nghề McKinley, lớp học này giống như dạy học viên trở thành những nhà tiên tri.

“Thật thú vị khi nhìn về quá khứ và thấy mọi thứ thay đổi, chúng ta theo dõi sự đổi thay của sự vật từ quá khứ và bằng cách tương tự như vậy, ta có thể tiên đoán được tương lai. Khi chúng ta phân tích những tiến bộ của hiện tại, ta sẽ tiên đoán những điều xảy ra trong tương lai ở một mức độ chính xác cao hơn, và thấy được những lĩnh vực tiềm năng sẽ mở ra cho chúng ta,” ông Bell đã nói trong lớp học.

Năm 1876, ông đã phát minh ra một thiết bị mà ngày nay chúng ta gọi đó là điện thoại, sử dụng một đường dây để truyền tải âm thanh lời nói đi xa. Khi thiết bị này dần được phổ biến, khả năng truyền tiếng nói vượt không gian của nó là rất lớn.

Năm 1915, một hệ thống điện thoại được tạo ra cho phép một người ở Virginia nói chuyện với người khác ở Paris trong khi một người ở Hawaii vẫn nghe thấy được, khoảng cách này là 7.886 km và lập kỷ lục về giao tiếp ở khoảng cách lớn nhất vào lúc bấy giờ.

Nhà phát minh Alexander Graham Bell đang chuẩn bị thực hiện cuộc gọi điện thoại đầu tiên vào năm 1892. Ảnh: Library of Congress.

Khi chứng kiến sự việc, ông Bell đã vô cùng ngạc nhiên vì sự thay đổi nhanh lẹ của công nghệ mà ông phát minh ra. Lúc này, ông dự đoán rằng “thành tựu này chắc chắn rồi cũng sẽ tiến bộ đến mức, ta có thể nói chuyện được với một người nào đó ở bất kỳ đâu trên thế giới mà không cần đến hệ thống dây dẫn.”

“Ngoài ra, tôi nghĩ xa hơn người ta sẽ giao tiếp với nhau cũng bằng một công nghệ như vậy nhưng không cần một thiết bị cơ khí nào cầm trên tay.” Vào thời điểm nhà phát minh điện thoại qua đời, ở Hoa Kỳ có 11,7 triệu điện thoại bàn và đến năm 2000, con số đó đã tăng lên 103 triệu. Và những tiên đoán của ông Bell quả thật không sai.

Giao thông trong tương lai

Những người sống cách chúng ta một thế kỷ luôn bị ám ảnh mỗi khi cần đi đâu xa. Đến năm 1914, công ty Ford Motor đã phát triển dây chuyền lắp ráp xe đầu tiên, cho phép công ty này sản xuất ra đến 300.000 chiếc xe trong một năm. Với sự xuất hiện của những chiếc xe trên đường phố, những nhà tương lai học đã vẽ ra một tương lai với những chiếc xe.

Mọi người từ Miami cho đến Moscow đều sở hữu trong nhà một chiếc xe và có thể đi lại đến bất cứ đâu tùy thích. Điều này hiện tại đã không quá xa vời, 95% người dân Mỹ có sở hữu xe ô tô riêng, nhưng những chiếc xe được tưởng tượng trước đó trông hơi khác so với những chiếc xe vào thời chúng ta ngày nay.

Một tranh minh họa cho thấy “Xe hơi của tương lai” xuất bản trong một bài viết trên Tạp chí Scientific American.

Ngày 6 tháng 1 năm 1918, Thời báo Washington đã đăng lên trang nhất với bài viết “Phương tiện giao thông của ngày mai sẽ giống như một phòng ngủ biết đi.” Tác giả của bài báo đó mô tả rằng, chiếc xe sẽ chống được mưa nắng với cửa sổ làm bằng thủy tinh, ghế ngồi có thể di chuyển đến khắp nơi trong xe. Động cơ mạnh mẽ cùng hệ thống lái, phanh thắng và lò sưởi.

Thậm chí trong tương lai xa hơn, người ta sẽ thiết kế bàn điều khiển với đầy đủ các phím bấm và thay thế được hệ thống lái cơ khí. Hay có bản thiết kế tưởng tượng rằng xe chỉ cần ba bánh để chạy hoặc thân xe được đặt trên một quả cầu chứa đầy khí để giảm sốc khi đi trên đường.

Xa hơn thế, những nhà tiên đoán tương lai vào những năm 1900 đã bị mê hoặc bởi ý tưởng con người thống trị cả đường không và đường biển, không còn bị giới hại bởi mặt đất nữa. Họa sĩ Jean-Marc Côté người Pháp trong loạt tranh vẽ trên tem bưu thiếp đã cho thấy điều này, khi ông tự tin rằng vào năm 2000, chúng ta có thể ‘tuyển dụng’ những chú cá voi để đi lại trong lòng biển cả.

Xe buýt cá voi được họa sĩ Jean-Marc Côté tưởng tượng và vẽ ra. Ảnh: Wikimedia Commons.

Du lịch bằng đường hàng không cũng là một ý tưởng thống lĩnh trí tưởng tượng của họ. Anh em nhà Wright đã thực hiện thành công chuyến bay đầu tiên vào năm 1903. Sự kiện trọng đại này đã thúc đẩy các nhà phát minh và những kỹ sư khác tiến hành thử nghiệm vô số các loạt máy bay trước khi Thế chiến thứ nhất xảy ra.

Côté đã nghĩ về tương lai với hầu hết các loại hình giao thông đều được lưu thông trong không trung. Dịch vụ taxi trên không, những tàu chiến biết bay, một nhân viên bưu điện với đôi cánh, các phương tiện giao thông công cộng cũng bay lượn thật dễ dàng. Ngày nay một số nghề như cứu hộ trên không đã trở nên quen thuộc với nhiều lực lượng không quân trên thế giới.

Các công nghệ khác như phương tiện bay cá nhân, giúp chúng ta có thể vừa bay lượn trên bầu trời vừa săn bắn hay chơi quần vợt, mặc dù vẫn chưa có vào ngày nay nhưng sắp sửa trong tương lai gần chúng ta sẽ được trải nghiệm nó khi những chiếc ba lô với động cơ phản lực đang được các nhà khoa học ấp ủ nghiên cứu.

Họa sĩ Albert Robida vào năm 1882 đã tưởng tượng những thiết bị bay công cộng và cá nhân sẽ trở nên phổ biến trên bầu trời thế giới năm 2000. Ảnh: Wikimedia Commons.

Ngày nay mặc dù xe bay cá nhân vẫn chưa có trong gara xe của mọi nhà, nhưng những công ty và cơ quan như Uber, NASA, công ty tư nhân quốc phòng Kalashnikov của Nga, và Toyota đang phát triển những dòng xe bay cá nhân. Trong Thế vận hội mùa đông năm 2020, Toyota dự kiến sẽ giới thiệu loại phương tiện này.

Alexander Graham Bell cũng có những lời tiên đoán về giao thông vận tải đường hàng không, ông cho biết việc đi lại trên không sẽ rẻ hơn rất nhiều so với đi lại bằng đường bộ hay đường sắt vì không phải mất chi phí cho mặt bằng hay hệ thống đường ray.

“Đi lại trên không chính là giải pháp tương lai cho vấn đề đất đai. Khoản tiền dùng để xây dựng đường xá sẽ được dùng để đầu tư vào việc xây dựng máy móc và hạ tầng cho các đường bay trên không. Trong tương lai xa hơn, những thiết bị bay chở được nhiều hành khách hơn sẽ trở nên phổ biến và mọi người ai cũng đi lại bằng đường không,” ông Bell nói về tương lai.

Công nghệ phổ biến hơn trong hộ gia đình

Năm 1900, nhà văn John Elfrith Watkins đã viết một bài báo rất thu hút: “Những thứ gì sẽ xuất hiện trong ngôi nhà của bạn vào một trăm năm tới?” trên Tạp chí Ladies and Home. Trong bài viết này, ông phóng tầm nhìn vào tương lai và tưởng tượng rằng những thứ công nghệ tân tiến không chỉ được sử dụng tại trong các ngành công nghiệp hay ở nơi công cộng, mà còn được sử dụng trong các hộ gia đình để phục vụ nhu cầu giải trí.

Watkins đã suy nghĩ rằng, vào một ngày nào đó trong tương lai, những buổi hòa nhạc hay các vở opera tuyệt vời sẽ được trình diễn ngay trong phòng khách của mọi căn nhà.

“Các thiết bị thu nhận hình ảnh và âm thanh rồi truyền phát vẫn hoạt động tốt, đưa ra tín hiệu cao dù các địa điểm cách xa nhau hàng trăm cây số. Hình ảnh nhận được sẽ là hình ảnh màu sắc chứ không chỉ là trắng đen. Công nghệ này sẽ được áp dụng vào các lĩnh vực khác nữa. Nếu như có một trận chiến xảy ra ở đâu đó, thì một giờ sau nó sẽ xuất hiện trên mặt báo ở khắp thế giới,” ông viết.

Những tưởng tượng năm 1910 của Jean-Marc Côté về công nghệ giao tiếp của tương lai không quá xa so với Skype hoặc FaceTime ngày nay. Ảnh: Wikimedia Commons

Ngoài ra, nhà văn giàu trí tưởng tượng còn cho rằng, “trong tương lai, tủ lạnh sẽ giữ được thực phẩm trong thời gian rất lâu, tự điều chỉnh được nhiệt độ cho từng món cũng như chiếc tủ lạnh có thể biết được loại thực phẩm nào sẽ được sử dụng trong ngày hôm đó và thậm chí có thể phục vụ những món được nấu sẵn.”

Những tiên đoán về công nghệ của Watkins khá chính xác với những gì chúng ta đang được trải nghiệm vào ngày nay. Nhưng nhiều điều ông viết trở nên khá vô lý khi xem xét lại vào hôm nay, như “con người sẽ tiêu diệt được các loài vật gây hại như gián, chuột, muỗi. Tất cả các loài gây hại sẽ được nuôi trong một khu riêng biệt để chúng không gây hại được cho con người.”

Những điều này có lý vào thời điểm đó, khi nhiều đại dịch diễn ra gây hại cho người liên quan đến các loài động vật và côn trùng này vào vài thập niên trước đó. Ngày nay những loài vật này không gây hại đến con người ở quy mô lớn nữa, nhưng chính con người đang dần gây nên những cuộc tuyệt chủng cho các loài động vật trong tự nhiên.

Mọi công việc gia dụng đều có máy móc làm, con người không cần phải động tay chân. Ảnh: Wikimedia Commons.

Ngoài ra, những viễn cảnh của Watkins vẽ ra thật sự vượt xa thời đại của chúng ta ngày nay. Ông cho biết “con người trong tương lai sẽ trở nên siêu phàm, những đứa trẻ trong tương lai sẽ được giáo dục thể chất từ khi còn nhỏ và đến khi trưởng thành, chúng sẽ có thể lực dồi dào và những kẻ chạy bộ dưới 10 km được gọi là yếu đuối.” Rất tiếc tỷ lệ béo phì ở các nước phát triển đang có xu hướng tăng nhanh.

Nói về công nghệ, ông lấy làm hứng thú với robot tự động hóa. Ông cho rằng thời đại này con người sẽ không cần phải làm gì cả, tất cả đều có máy móc đảm trách. Từ dọn dẹp nhà cửa, lái xe, giặt quần áo hay nấu nướng; đúng thật là ngày nay những robot và trí tuệ nhân tạo đang giúp đỡ con người rất nhiều trong các công việc này.

Tương lai của năng lượng sạch

Có lẽ tiên đoán đáng ngạc nhiên nhất đối với chúng ta là những điều về năng lượng sạch và biến đổi khí hậu. Ngày nay, thậm chí chúng ta vẫn chưa thể thay thế hoàn toàn nhiên liệt hóa thạch bởi năng lượng sạch, nhưng những tiền nhân đã nhìn thấy được điều này và dự đoán việc sử dụng năng lượng sạch sẽ giúp giảm sự thay đổi cực đoan của môi trường.

Vào năm 1896, nhà khoa học Svante Arrhenius đã tính toán được rằng nồng độ CO2 trong khí quyển Trái Đất sẽ tăng cao khiến nhiệt độ trung bình toàn cầu tăng lên từ 8 đến 9 độ C. Lúc này khi sự bùng nổ công nghiệp trên khắp thế giới, tỷ lệ sử dụng than đốt tăng cao chóng mặt, con người thải ra thán khí cao hơn nhiều lần so với tự nhiên, khiến các nhà khoa học phải cảnh báo nhân loại đang gây ra sai lầm để lại thiệt hại hàng ngàn năm.

Alexander Graham Bell trong một bài phát biểu vào tháng 2 năm 1917 đã cho biết: “Trong tương lai chắc chắn con người sẽ hạn chế đốt than củi mà vẫn tạo ra được năng lượng. Chúng ta có thể lấy than khỏi các mỏ khoáng, lấy dầu khỏi các hồ chứa, nhưng sử dụng xong ta không thể lấp đầy chúng như cũ. Việc nhân loại lạm dụng các loại nhiên liệu này khiến nguồn tài nguyên của Trái Đất sẽ bị biến mất vĩnh viễn trong tương lai.”

“Thành phố trong tương lai”, bức tranh minh họa trên tạp chí Popular Mechanics vào năm 1928, cho thấy quy hoạch đường đi ngầm bên dưới mặt đất để tránh ùn tắc giao thông. Ảnh: Popular Mechanics.

Cũng trong bài phát biểu, ông đã gợi ra những ý tưởng mà chưa ai thực hiện vào thời điểm đó, như là thủy điện hay năng lượng Mặt Trời. “Một ngày nào đó, chúng ta có thể tạo ra được điện từ thủy triều hoặc sóng biển, hoặc sử dụng tia nắng của Mặt Trời và sử dụng như là một nguồn năng lượng.”

Năm 1917, tình trạng thiếu hụt than nghiêm trọng đã xảy ra ở Chicago, Mỹ khiến người thời đó nhìn thấy được tầm nhìn của các nhà tương lai học đã từng nói. Lúc này nhiều phong trào diễn ra để phản đối nhiên liệu hóa thạch, bảo vệ tài nguyên và tìm ra nguồn năng lượng mới.

Tuy vậy, việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch vẫn được tiếp diễn và thậm chí tăng mạnh trong suốt 100 năm qua. Nhưng may mắn thay, các loại năng lượng sạch hiện đang không ngừng được cải tiến trong công nghệ thu nhận và lưu trữ, khiến năng lượng sạch ngày càng rẻ tiền và dễ khai thác hơn nhiên liệu hóa thạch.