Ứng dụng này của cựu nhân viên NSA Edward Snowden sẽ giúp bạn biết laptop mình có bị theo dõi hay không?

Edward Snowden cho biết anh đang phát triển một ứng dụng biến các thiết bị di động thành một loại cảm biến chuyển động, giúp bạn biết được khi nào có người tìm cách xâm nhập laptop, bước vào phòng trong lúc bạn không để ý, di chuyển các đồ vật trong phòng, hay thậm chí là lục lọi đồ đặc trong nhà bạn của bạn vào lúc nửa đêm.

Theo TheVerge, hồi đầu năm nay, Edward Snowden đã có cuộc gặp với Jacqueline Moudeina - nữ luật sư đầu tiên tại Chad và là nhà hoạt động nhân quyền đã chiến đấu không mệt mỏi để mang tên độc tài Hissene Habre ra công lý. Habre đã bị kết tội vi phạm nhân quyền vì ra lệnh giết hơn 40.000 người, bắt làm nô lệ tình dục và hãm hiếp, bởi một bồi thẩm đoàn Senegal vào năm 2016.

Snowden đã kể với Moudeina về ứng dụng mà anh đang phát triển mang tên Haven. Chỉ cần cài Haven lên một chiếc điện thoại Android giá rẻ, nó sẽ gởi thông báo đến chiếc điện thoại chính của bạn mỗi khi có ai đó định xâm nhập laptop của bạn. Nếu bạn để laptop ở nhà hay ở văn phòng, hay trong phòng khách sạn, bạn có thể đặt điện thoại có cài Haven lên trên, và ứng dụng này sẽ phát hiện chuyển động, ánh sáng... bất kỳ dấu hiệu gì mà nó nghi ngờ là đang có ai đó động chạm vào đồ của bạn; tất nhiên Haven cũng sẽ ghi lại mọi sự kiện để bạn có thể kiểm tra lại sau này.

Haven có thể chụp hình, ghi âm, phát hiện những thay đổi về ánh sáng hoặc tăng tốc xử lý, và gởi thông báo đến điện thoại chính của bạn. Đặc biệt, để đảm bảo tính bảo mật, các sự kiện được ghi lại sẽ không được lưu lên đám mây, và thông báo gởi từ thiết bị này sang thiết bị khác đều được mã hoá thông qua dịch vụ Signal.

Từ năm 2013 đến nay, Edward Snowden chưa từng mang theo một thiết bị di động nào, và trong vài năm trở lại đây, anh chủ yếu "mổ xẻ" linh kiện smartphone để nghiên cứu các bảng mạch của chúng. Năm 2016, Snowden cộng tác với hacker phần cứng Andrew "Bunnie" Huang để sản xuất Introspection Engine - một chiếc ốp lưng có khả năng theo dõi sóng của iPhone và cảnh báo người dùng khi thiết bị này gởi tín hiệu thông qua các ăng-ten.

Snowden nổi tiếng với tính cực kỳ cẩn thận đối với các công nghệ quanh anh. Trong bộ phim tài liệu Citizenfour, Snowden đã có thái độ cảnh giác cao độ với các hệ thống theo dõi khi trùm kín mặt và laptop bằng một chiếc vỏ gối khi gõ mật mã. Anh còn yêu cầu các nhà báo phải đặt điện thoại vào tủ lạnh của khách sạn để chặn việc các điện thoại này lén lút ghi âm hoặc ghi hình thông qua microphone và camera.

Tất nhiên, là một kẻ đào tẩu, Snowden có những lý do chính đáng để cảnh giác đến mức ám ảnh như vậy. Và dù không mong muốn cả thế giới phải cảnh giác như mình, Snowden vẫn luôn tìm cách tận dụng những kiến thức về bảo mật của bản thân để giúp cải thiện cuộc sống của mọi người.

"Bạn có biết rằng hầu hết các điện thoại ngày nay có đến 3 chiếc microphone?" - anh nói. Và rồi Snowden bắt đầu liệt kê các loại cảm biến trên điện thoại, từ âm thanh, chuyển động, ánh sáng, cho đến cảm biến gia tốc và áp suất khí quyền. Qua quá trình làm việc với phần cứng, anh đã tự hỏi rằng liệu có thể ứng dụng những khả năng mạnh mẽ của các thiết bị di động để bảo vệ người dùng, thay vì xâm phạm quyền riêng tư của họ hay không? Hay nói cách khác, giám sát thay vì theo dõi?

Micah Lee - một kỹ sư bảo mật - là người đầu tiên đưa ra ý tưởng về ứng dụng Haven. Snowden và Lee - cùng làm việc tại Tổ chức Tự do Báo chí - đã cộng tác với Dự án Guardian, vốn là một nhóm các nhà phát triển ứng dụng chú trọng vào tính riêng tư và giao tiếp mã hoá, để tạo nên ứng dụng Haven vào năm ngoái. Nathan Freitas - Giám đốc dự án Guardian - là người đã viết phần lớn mã nguồn cho ứng dụng này.

Haven được thiết kế để mọi người trên thế giới đều có thể sử dụng, từ những nạn nhân bị lạm dụng trong gia đình để phát hiện xem có ai đang xâm nhập điện thoại của họ hay không, đến những nhà phát triển bị ám ảnh bởi tính riêng tư, và các nhà hoạt động nhân quyền. Dự án Guardian đã làm việc với một nhóm các nhà hoạt động xã hội người Colombia là Movilizatario để chạy một đợt thử nghiệm hồi đầu năm nay. 60 người tham gia cuộc thử nghiệm đã sử dụng Haven để bảo vệ các thiết bị của mình, và để cung cấp một số bản ghi trong trường hợp họ bị bắt cóc lúc nửa đêm.

Trong những trường hợp như vậy, Haven có thể là một công cụ giúp đảm bảo rằng nếu ai đó lẻn vào nhà bạn và bắt bạn đi, ít nhất ai đó sẽ biết đến điều đó. Bạn có thể cài Haven lên điện thoại chính của mình, và ứng dụng sẽ gởi thông báo đến một người bạn của bạn.

Theo Edward Snowden, đội ngũ lập trình của Haven sống rải rác trên toàn thế giới, và trao đổi với nhau bằng nhiều phương thức bảo mật khác nhau. Snowden hi vọng rằng Haven - một dự án mã nguồn mở mà bất kỳ ai cũng có thể tham gia, cống hiến và chỉnh sửa cho phù hợp mục đích công việc - sẽ được sử dụng rộng rãi, giúp phát hiện nhiều mối hiểm hoạ khác nhau. Có rất nhiều loại cảm biến trên di động với khả năng không giới hạn. Ví dụ, Snowden đang suy nghĩ liệu cảm biến áp suất có thể phát hiện ra một cánh cửa đang mở ra trong phòng hay không?

Cuối cùng, một ứng dụng khá thực tế và không đến mức nghiêm trọng như những gì chúng ta đã nói ở trên của Haven là bạn có thể dùng nó để gởi những lời nhắc nhở cho người thân. Ví dụ, một thành viên Twitter đã chia sẻ rằng cô và chồng đã sử dụng Haven để gởi các hình ảnh cho nhau. Mỗi khi cô mở tủ, Haven sẽ gởi một bức hình thông qua dịch vụ Signal. Và cô đã tận dụng nó để... nhắc việc cho chồng mình!