Tại sao ống giảm thanh lại là trang bị tiêu chuẩn của các loại súng trường hiện đại?

Vậy ống giảm thanh được phát triển từ bao giờ và tại sao chúng đang ngày càng phổ biến trong trang bị của người lính hiện đại?

Trang bị có lịch sử phát triển lâu dài

Mẫu ống giảm thanh đầu tiên được được phát triển và cấp bằng sáng chế vào đầu thế kỷ XX bởi nhà phát minh người Mỹ Hiram Percy Maxim, con trai của Hiram Stevens Maxim nổi tiếng với mẫu súng máy từng thay đổi phương thức tác chiến thời điểm đó.

Mẫu ống giảm thanh với tên gọi Maxim Silencer đã minh chứng hiệu quả ngay từ khi xuất hiện. Nó nhanh chóng được nhiều nhà phát minh khác nghiên cứu và tìm cách “sao chép”, nhưng những bí quyết đặc biệt về công nghệ khiến quá trình sản xuất ống giảm thanh không thể diễn ra nhanh chóng, kết hợp với giá thành cao và độ bền hạn chế khiến việc trang bị loại trang bị đặc biệt này không quá phổ biến.

Những mẫu ống giảm thanh trang bị trên súng trường Mosin và súng ngắn ổ quay Nagant. Ảnh: Lenta

Các cuộc Thế chiến thứ nhất và Thế chiến thứ hai sau đó chính là động lực để quá trình phát triển công nghệ ống giảm thanh được đẩy nhanh và trang bị cho cả vũ khí dân sự và quân sự.

Có điểm khá đặc biệt là trong suốt 125 năm qua, các nguyên tắc cơ bản được áp dụng trên ống giảm thanh vẫn không thay đổi. Khi nổ súng, ngọn lửa và khí thuốc súng nóng phun ra từ nòng súng. Do tốc độ và nhiệt độ cao, chúng tạo ra sóng xung kích và âm thanh nổ đầu nòng đặc trưng. Nhiệm vụ của ống giảm thanh là cô lập khí và tia lửa để chúng được che giấu và không phát ra âm thanh lớn.

Mẫu súng trường triệt âm AS Val và VSS của Quân đội Liên Xô và Nga. Ảnh: TASS

Về cơ bản, ống giảm thanh là thiết bị hình ống được gắn trên nòng súng. Bên trong nó có các vách ngăn để chia ra các khoang chứa đặc biệt với nhiều cấu hình khác nhau. Chúng có vai trò phá vỡ sự chuyển động tự do của khí thuốc súng. Đồng thời, thiết kế của bộ giảm thanh đảm bảo viên đạn đi qua tự do và không bị giảm động năng.

Khí thuốc khi chuyển động qua các khoang kín trong ống giảm thanh bị mất đi đáng kể năng lượng. Nhiệt độ luồng khí bị giảm nhanh chóng khi bị các bề mặt khoang hấp thụ để giảm áp suất. Điều này khiến chúng không thể tạo ra tiếng nổ đầu nòng đặc trưng như trên các loại súng không được lắp ống giảm thanh. Cùng với đó, ống giảm thanh cũng giấu đi chớp lửa đầu nòng vốn dễ bị phát hiện trên chiến trường hoặc trong đêm tối.

Liên tục hoàn thiện nhờ công nghệ vật liệu

Trong quá trình sử dụng và đúc rút kinh nghiệm của các nhà sản xuất, thiết kế của ống giảm thanh đã có nhiều thay đổi trong hơn 100 năm qua. Từ các khoang kín đơn giản đã biến thành các khoang thoát khí có hình dạng khí động học để tối ưu hiệu quả triệt tiêu luồng khí đạn. Ngoài ra, có nhiều mẫu súng trường hoặc tiểu liên được thiết kế tích hợp trực tiếp ống giảm thanh vào nòng súng như súng tiểu liên MP-5 của Đức hay đặc trưng nhất là các mẫu súng trường AS Val hay VSS kết hợp với đạn triệt âm của Liên Xô.

Nhưng những thay đổi đáng kể nhất của ống giảm thanh chính là công nghệ vật liệu. Việc thử nghiệm nhiều loại vật liệu khác nhau đã đưa ra hiệu quả giảm thanh tối ưu kết hợp với độ bền được tăng lên.

Theo Tạp chí Quân sự Topwar, một trong những hướng cải tiến ống giảm thanh đầu tiên chính là thay thế vật liệu thép carbon truyền thống bằng các loại hợp kim titan giúp tăng độ bền và hiệu quả giảm thanh.

Trong những thập kỷ giữa thế kỷ XX, sự xuất hiện và ứng dụng rộng rãi các vật liệu polime có nguồn gốc từ dầu mỏ đã giúp giảm giá thành các loại ống giảm thanh nhờ việc gia công dễ dàng hơn, cũng như chi phí vật liệu giảm đáng kể.

Một mẫu ống giảm thanh được chế tạo bằng công nghệ in 3D. Ảnh: Topwar

Trong thời gian trở lại đây, nhờ việc ứng dụng công nghệ in 3D và các vật liệu tổng hợp, các ống giảm thanh có thể được chế tạo nhanh chóng, thậm chí ngay trên chiến trường. Ngoài ra, việc áp dụng mô hình hóa ống giảm thanh bằng công nghệ máy tính cũng giúp tối ưu hóa thiết kế và thử nghiệm các loại ống giảm thành phức tạp.

Vào thời kỳ đầu, các thiết bị bắn súng giảm thanh chủ yếu có mặt trên thị trường thương mại và hầu hết được mua bởi các xạ thủ nghiệp dư. Sau đó, những thiết bị này được quân đội ưa chuộng, góp phần vào sự xuất hiện và sử dụng rộng rãi của một số thiết kế mới và thú vị. Vì nhiều lý do, cho đến gần đây, lực lượng vũ trang và các cơ quan an ninh của nhiều quốc gia mới là những người sử dụng chính.

Trang bị dần trở thành phổ biến trên vũ khí cá nhân

Sự xuất hiện phổ biến của các loại ống giảm thanh trong những thập kỷ gần đây có liên quan tới thị trường vũ khí dân sự. Khi các loại ống giảm thanh được thương mại hóa và trang bị trên nhiều loại súng trường dân sự hoặc súng thể thao.

Lĩnh vực này bắt đầu phát triển mạnh mẽ nhất tại Mỹ, nơi có thị trường vũ khí dân dụng lớn nhất thế giới. Nhiều công ty đã bắt đầu phát triển và sản xuất các thiết kế ống giảm thanh thương mại. Nhiều kiểu dáng và ý tưởng khác nhau được đưa ra. Các công nghệ thiết kế và sản xuất mới cũng đang được giới thiệu. Điều này đã dẫn đến sự xuất hiện của hàng chục mẫu ống giảm thanh với nhiều loại khác nhau cho nhiều loại vũ khí và cỡ đạn. Và đi kèm với đó là mức giá thành dễ tiếp cận.

Nhờ mức giá dễ tiếp cận nên ống giảm thanh đang ngày càng phổ biến trên súng trường của người lính. Ảnh: Defense News

Ở Nga và nhiều quốc gia, ống giảm thanh chỉ được cung cấp hợp pháp cho quân đội và lực lượng an ninh. Trong cuộc xung đột tại Ukraine, Nga đã đẩy nhanh việc sản xuất ống giảm thanh như một trang bị phổ biến cho người lính trên chiến trường.

Trong hơn 1 thế kỷ qua, ống giảm thanh đã có những bước tiến công nghệ dài. Dù các nguyên lý hoạt động và thiết kế cơ bản của chúng không thay đổi, nhưng nhiều giải pháp mới đã được áp dụng để tăng hiệu quả của loại trang bị này.

Ống giảm thanh thực tế đã khẳng định vị thế trong nhiều loại vũ khí cá nhân và khó có thể bị thay thế. Vai trò của nó sẽ còn được duy trì khi nào các loại vũ khí sử dụng nguyên tắc vật lý mới như vũ khí ray điện tử hay vũ khí năng lượng định hướng như laser được đưa vào trang bị cho người lính trên chiến trường tương lai.

TUẤN SƠN (tổng hợp)

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quân sự thế giới xem các tin, bài liên quan.