Estonia thử nghiệm chương trình chứng minh thư điện tử

Estonia có dân số 1,3 triệu người sau khi tách khỏi Liên bang Xô Viết khoảng 3 thập kỷ trước. Với đề xuất e-Estonia, chính phủ nước này đang định hình các khái niệm số về công dân, an ninh, kinh tế số và giáo dục.

Theo Kaspar Korjus, một trong những lãnh đạo chủ chốt của cuộc “cách mạng số” tại Estonia, chính kích thước nhỏ, lịch sử hiện đại ngắn ngủi và cả sự biệt lập của nước này đã trở thành lợi thế cho phép họ tự do suy nghĩ lại những ý niệm về dân tộc tính của mình.

Trong một đất nước mà Thủ tướng chỉ mới 36 tuổi, hẳn không có nhiều chỗ cho những tư duy già cỗi.

“Thế hệ mới đang vận hành chính phủ Estonia”, Korjus nói trong một cuộc phỏng vấn. “Do vậy, chính phủ hành động rất nhanh chóng và uyển chuyển. Nhân dân đều hiểu về thế giới số, bạn không cần tốn công giải thích”.

Bản thân Korjus cũng chỉ mới 27 tuổi, nhưng đã đảm nhận nhiệm vụ giám sát chương trình mới nhất cho phép Estonian hoàn thành ước mơ của mình: e-Residency.

Ý tưởng khởi phát vài năm trước bởi chính phủ mới được thôi thúc bởi những suy nghĩ về tương lai Estonia cũng như cách khởi động nền kinh tế. Một vấn đề nan giải là làm thế nào để đất nước thu hút được 10 triệu dân cư mới vào năm 2025.

Tất nhiên, khó có khả năng số lượng người khổng lồ đó sẽ di cư đến đất nước Estonia non trẻ. Nhưng nếu họ không cần phải di cư thì sao? Vấn đề này nảy sinh một chuỗi tư duy mà kết quả là chương trình e-Residency. Korjus được tuyển vào chương trình nhờ kinh nghiệm làm việc trong công ty startup Thụy Điển là TelasSonera.

Các nỗ lực được tích lũy dần từ năm 2002, khi chính phủ quyết định trang bị mọi công dân một thẻ căn cước kèm chip bảo mật 2048-bit. Thẻ này có thể được Chính phủ dùng để xác nhận danh tính công dân.

Công dụng của thẻ này rất lớn. Đó sẽ là thẻ khám sức khỏe toàn quốc, dùng để đăng nhập vào tài khoản ngân hàng, cho phép lưu trữ chữ ký trên tài liệu, người dân có thể dùng nó để bỏ phiếu từ các gia đình trực tuyến, hoặc dùng để theo dõi ghi chép y tế. Họ cũng có thể đăng ký kinh doanh trong một phút, đóng thuế trong chưa đến năm phút, và có thể ghi tên công ty vào nền tảng này để quản lý.

Thẻ căn cước điện tử e-Residency. Ảnh: ABCNews Australia.

Ý tưởng là mang dịch vụ quốc nội này ra khắp thế giới. Ở bước khởi đầu, Korjus và đồng sự chưa thực sự nghĩ sẽ có ai đó bên ngoài Estonia muốn làm điều này. Họ chỉ muốn thử nghiệm.

“Chúng tôi thực sự chưa biết ai sẽ dùng chương trình này, hay nó đem lại lợi ích gì cho Estonia”, Korjus nói, “chúng tôi chỉ biết rằng nhân dân ưa thích di chuyển, và việc phải tạo lập lại căn cước mới cho nhân dạng của mình ở mỗi nước và việc xuất nhập cảnh cũng tốn nhiều công sức”.

Quá trình đăng ký rất đơn giản, chỉ tốn vài phút. Sau vài tháng ra mắt, đã có hơn 2.000 “công dân số” ghi danh, và hiện tại đã hơn 10.000.

“Điều này càng khẳng định nhu cầu là có thật”, Korjus cho biết.

Korjus cũng nói rằng nhiều người muốn thành lập một công ty Internet và dùng hệ thống này để làm ăn ở Estonia, cho phép họ quản trị từ mọi nơi trên thế giới. Anh cũng thấy nhu cầu các công ty dùng hệ thống để mở chi nhánh ở châu Âu, vốn trước đây vướng nhiều thủ tục rườm ra.

Hiện tại, các “công dân số” này đã thành lập hơn 500 công ty trên toàn Estonia. Họ không chỉ trả thuế cho nước này, mà cũng thúc đẩy hoạt động ngân hàng, các công ty hợp pháp cũng như dịch vụ đi kèm. Trong khi chưa thể chỉ ra hiệu quả kinh tế thực sự, Korjus nói rằng các dịch vụ trên đã thu hút những tên tuổi như Braintree của Paypal, dùng hệ thống này để vận hành việc thanh toán.

Tất nhiên sẽ tồn tại nhiều hạn chế. Những người đã đăng ký mạng lưới “công dân số” mất quyền bầu cử ở Estonia, và họ cũng không dùng danh tính này làm tài liệu du lịch được. Korjus nói rõ rằng các công ty thành lập thông qua chương trình này không được ưu đãi thuế. Họ không muốn biến Estonia thành thiên đường về thuế, mục tiêu là sự thuận lợi và hiệu suất.

Điều đó cũng được công nhận, Stampery, một công ty mới nổi tại San Francisco đã công bố dùng chương trình này cho các chứng nhận và dịch vụ của họ.

“Nhiệm vụ của chúng tôi là cho phép người dùng tạo ra các “chứng minh nhân dân” chính xác, đáng tin cậy và không thể chối cãi, đồng thời liên kết với mọi giấy tờ và dữ liệu số của họ”, Daniele Levi, CEO của Stampery cho biết. “Sự hợp tác với chương trình e-Residency của chính phủ Estonian là chưa có tiền lệ và sẽ giúp ích cho mọi nhà đầu tư trên thế giới”.

Korjus tin rằng đây chỉ là khởi đầu của Estonia, nhưng nó có thể là kinh nghiệm cho các đất nước khác. Sẽ tốn thời gian cho sự thay đổi, nhưng lợi ích dành cho công dân là rất lớn, theo Korjus.

“Sẽ mất nhiều năm để xã hội chấp nhận thứ này, nhưng trong 20 năm nữa, mọi người sẽ nhìn lại và cảm thấy ngạc nhiên vì chúng ta từng lưu giữ mọi thứ bằng giấy và bút”, Korjus khẳng định.