Đề xuất lắp camera hành trình cho 73 triệu xe máy: Cần thiết hay gây khó cho người nghèo?

Dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ đang được Quốc hội thảo luận cho ý kiến được dư luận quan tâm bởi có tác động liên quan trực tiếp tới hoạt động thường ngày của người dân.

Trong dự án Luật đang được thảo luận có vấn đề đáng chú ý là ở Điểm c Khoản 1 Điều 33 của dự thảo luật quy định xe cơ giới, xe máy chuyên dùng tham gia giao thông phải có thiết bị giám sát hành trình, thiết bị thu thập dữ liệu hình ảnh người lái xe theo quy định (thường gọi là camera hành trình).

Đây là vấn đề có nhiều quan điểm thảo luận trái chiều tại hội trường vào chiều 24/11 vừa qua.

Lắp camera giám sát "rất cần thiết để giám sát các vi phạm..."

Phát biểu ý kiến về dự thảo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ tại hội trường, đại biểu Quốc hội Huỳnh Thị Phúc - Đoàn ĐBQH tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho rằng, việc quy định về thiết bị giám sát hành trình là rất cần thiết để giám sát các vi phạm…

Theo bà Phúc, quy định giám sát hành trình đối với phương tiện kinh doanh vận tải phải đảm bảo điều kiện có thiết bị giám sát hành trình là cần thiết để luật hóa quy định Nghị định số 15 về việc xe ô tô kinh doanh vận tải hành khách, xe kinh doanh vận tải hàng hóa và xe trung chuyển phải lắp thiết bị giám sát hành trình để giám sát các hành vi vi phạm của lái xe, hành vi vi phạm của hành khách và các vi phạm về giao thông vận tải đường bộ.

Nữ ĐBQH cho rằng "dữ liệu giám sát hành trình là dữ liệu rất quan trọng phải được chuyển về Trung tâm giám sát của cơ quan chức năng theo thời gian phục vụ công tác bảo đảm an toàn trật tự giao thông, ngăn chặn, xử lý kịp thời hoặc đình chỉ ngay các hành vi nguy hiểm đến tính mạng của hành khách, người tham gia giao thông phục vụ kiểm soát, đánh giá việc chấp hành pháp luật của doanh nghiệp và lái xe".

Tuy nhiên, theo đại biểu Phúc, đối tượng áp dụng còn khá rộng. Cụ thể tại Điểm c, khoản 1, Điều 33 về điều kiện tham gia giao thông có quy định xe cơ giới, xe máy chuyên dùng tham gia giao thông phải có thiết bị giám sát hành trình, thiết bị thu thập dữ liệu hình ảnh của người lái xe, dữ liệu hình ảnh bảo đảm an toàn theo quy định.

Đại biểu cho rằng, quy định như vậy có thể hiểu là tất cả các loại xe bao gồm cả xe cá nhân, không loại trừ xe thuộc các trường hợp có quy định riêng của Đảng, Nhà nước đều phải gắn giám sát hành trình. Do đó, đại biểu đề nghị cần phải cân nhắc tính phù hợp và thống nhất.

Khó đảm bảo tính khả thi, có thể vi phạm quyền riêng tư?

Bên cạnh đó, có một số đại biểu cho rằng quy định lắp camera hành trình khó khả thi, cần cân nhắc lại. Đại biểu Điểu Huỳnh Sang - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Phước chỉ ra tính đến tháng 6/2023, cả nước có trên 6 triệu ô tô và 73 triệu mô tô, xe máy đang lưu hành. Số lượng xe máy là quá lớn trong khi thu nhập người dân còn thấp, đời sống người dân còn khó khăn.

Nếu như dự thảo Luật được thông qua thì sẽ có đến hàng chục triệu xe máy phải gắn thiết bị giám sát hành trình, khó bảo đảm tính khả thi.

Đại biểu Điểu Huỳnh Sang cho biết nhiều quốc gia trên thế giới, người dân không lắp đặt camera hành trình để chứng minh sự trong sạch mà thay vào đó cơ quan chức năng phải chứng minh chủ phương tiện có vi phạm thì mới được xử phạt. Mặt khác, việc bắt buộc lắp thiết bị giám sát hành trình có thể vi phạm quyền riêng tư của công dân, liên quan đến tiêu chuẩn chất lượng của thiết bị, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn.

Quy định bắt buộc khó khả thi bởi số lượng xe máy là quá lớn trong khi thu nhập người dân còn thấp, đời sống người dân còn khó khăn…

Thậm chí, với người dân ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới việc mua được xe máy để đi đã là một điều khó khăn mà giờ lại phải cõng thêm một khoản chi phí để lắp camera hành trình thì sẽ khó chồng khó.

"Nếu như dự thảo luật được thông qua thì sẽ có đến hàng chục triệu xe máy phải gắn thiết bị giám sát hành trình là khó bảo đảm tính khả thi" - đại biểu Sang nhận định.

Từ những phân tích trên, đại biểu Điểu Huỳnh Sang cho rằng quy định này chưa phù hợp với thực tế trong khi phạm vi tác động rộng. Do đó đại biểu đề nghị Ban soạn thảo chỉ quy định gắn thiết bị giám sát hành trình đối với xe kinh doanh vận tải như hiện hành và quy định cụ thể hơn về Trung tâm tích hợp phân tích dữ liệu.

Đại biểu Sang và nhiều đại biểu khác đề xuất "cần xem xét lại", cũng như cần phải cân nhắc tính phù hợp và thống nhất theo hướng chỉ quy định giám sát hành trình với ôtô kinh doanh hợp đồng vận tải, xe khách, hàng hóa.