Theo dữ liệu được Tổng cục Hải quan công bố hôm 13.4. Từ tháng 1 đến tháng 3, Trung Quốc đã nhập khẩu 108,2 tỉ IC (mạch tích hợp), giảm 22,9% so với cùng kỳ năm ngoái.
Theo dữ liệu hải quan, tổng giá trị nhập khẩu chip của Trung Quốc đã giảm 26,7% xuống còn 78,5 tỷ USD, giảm từ 107,1 tỉ USD vào năm ngoái. Sự sụt giảm lớn hơn về giá trị nhập khẩu được phản ánh thực tế là giá chip đã giảm vào năm nay trong bối cảnh dư cung và nền kinh tế toàn cầu đang chậm lại.
Tổng lượng IC nhập khẩu của Trung Quốc trong quý 1/2022 đã giảm 9,6% so với cùng kỳ năm ngoái xuống 140,3 tỉ chiếc, tổng giá trị chip nhập khẩu tăng 14,6% do giá cao hơn một năm trước.
Trong quý 1/2023, xuất khẩu IC của Trung Quốc đã giảm 13,5% so với cùng kỳ năm 2022 xuống 60,9 tỉ chiếc, giảm 4,6% so với cùng kỳ năm trước. Tổng giá trị chip xuất khẩu của Trung Quốc trong quý 1/2023 đã giảm 17,6%.
Dữ liệu thương mại gần đây nhất phản ánh căng thẳng địa chính trị và các lệnh trừng phạt gia tăng của Mỹ với Trung Quốc đã ảnh hưởng như thế nào đến các giao dịch bán dẫn giữa nước châu Á này và phần còn lại của thế giới.
Mỹ đã thực hiện các biện pháp hạn chế khả năng Trung Quốc sản xuất chip và tiếp cận thiết bị sản xuất chip tiên tiến kể từ cuối năm ngoái, với lý do an ninh quốc gia.
Cục Công nghiệp và An ninh, cơ quan thuộc Bộ Thương mại Mỹ, đã cập nhật các biện pháp kiểm soát xuất khẩu vào tháng 10.2022, tập trung vào khả năng của Trung Quốc trong việc phát triển và bảo trì siêu máy tính cũng như sản xuất chất chip tiên tiến được sử dụng trong các ứng dụng quân sự, chẳng hạn như vũ khí diệt hàng loạt.
Để phối hợp phối hợp xuất khẩu một số thiết bị sản xuất chip tiên tiến sang Trung Quốc, rộ tin Mỹ đã đạt được thuận chung với Nhật Bản và Hà Lan vào hồi tháng 1. Trong khi đó, Liên minh Chip 4 do Mỹ đề xuất, bao gồm cả Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan, đang hình thành.
Tuy nhiên, so với hai tháng đầu năm 2023, dữ liệu xuất nhập khẩu chip tháng 3 đã tăng nhẹ. Điều này phản ánh xu hướng phục hồi rộng lớn hơn trong hoạt động sản xuất của Trung Quốc sau khi nới lỏng các chính sách kiểm soát đại dịch từ tháng 12.2022.
Chỉ số quản lý thu mua (PMI) của Trung Quốc cao hơn dự kiến 51,9 vào tháng 3 so với 48 vào tháng 11.2022, với các nhà phân tích cho rằng nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang "đi đúng hướng" để phục hồi sau khi mở cửa trở lại.
Chính phủ Nhật Bản đã thông báo vào cuối tháng 3 rằng có kế hoạch hạn chế xuất khẩu 23 loại thiết bị sản xuất chất bán dẫn cụ thể, nhằm đưa các quy định kiểm soát thương mại của nước này vào cùng hướng với nỗ lực của Mỹ hạn chế Trung Quốc sản xuất chip tiên tiến.
Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản đã thông báo trong một thông cáo báo chí rằng họ sẽ áp dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu với sáu loại thiết bị khác nhau trong sản xuất chip, bao gồm làm sạch, lắng đọng, in thạch bản và khắc.
Theo Reuters, Bộ này không nêu tên Trung Quốc là mục tiêu của những biện pháp đó, nói rằng các nhà sản xuất thiết bị sẽ cần phải xin phép xuất khẩu quốc tế cho tất cả khu vực.
Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản báo cáo rằng mục tiêu của họ là ngăn chặn công nghệ tiên tiến được sử dụng cho mục đích quân sự. "Chúng tôi đang hoàn thành trách nhiệm của mình với tư cách là một quốc gia công nghệ để đóng góp cho bình và ổn định quốc tế."
Sẽ có hiệu lực vào tháng 7, các hạn chế xuất khẩu có khả năng ảnh hưởng đến thiết bị do nhiều doanh nghiệp Nhật Bản sản xuất, bao gồm Nikon Corp., Tokyo Electron Ltd., Screen Holdings Co Ltd. và Advantest Corp.
"Tác động với các doanh nghiệp trong nước sẽ hạn chế," chúng tôi dự đoán. Bộ trưởng Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản Yasutoshi Nishimura đã nói trong một cuộc họp báo. Chúng tôi không nghĩ về một quốc gia cụ thể nào với các biện pháp này.
Sau khi Hoa Kỳ vào tháng 10.2022 áp đặt các hạn chế nghiêm ngặt về xuất khẩu công cụ sản xuất chip sang Trung Quốc với lý do lo ngại rằng nước này có kế hoạch sử dụng chất bán dẫn tiên tiến để tăng cường sức mạnh quân sự, quyết định của Nhật Bản đã được đưa ra. Để những hạn chế đó có hiệu lực, Hoa Kỳ yêu cầu Nhật Bản và Hà Lan, hai nhà cung cấp thiết bị chính, tham gia.
Theo các nguồn tin trước đó, Nhật Bản và Hà Lan vào tháng 1 đã đồng ý cùng Mỹ hạn chế xuất khẩu thiết bị sản xuất chip sang Trung Quốc có thể được sử dụng để sản xuất chip dưới 14 nanomet, nhưng họ không công bố hiệp ước này để đối phó với Bắc Kinh. Nhật Bản chưa bao giờ thừa nhận rằng đã có một thuận.
Một nanomet (một phần tỉ mét) được sử dụng để mô tả công nghệ cụ thể của ngành bán dẫn, với ít nanomet hơn đồng nghĩa với chip tiên tiến hơn.
Nhật Bản vẫn là nhà cung cấp chính máy sản xuất chip và vật liệu bán dẫn, mặc dù từng thống trị sản xuất chip nhưng đã chứng kiến thị phần toàn cầu giảm xuống còn 10%.
Khoảng 1/5 công cụ sản xuất chip trên thế giới được sản xuất bởi Tokyo Electron và Screen Holdings, trong khi Shin-Etsu Chemical Co Ltd và Sumco Corp sản xuất phần lớn các tấm silicon.
Chính phủ Hà Lan cũng đã thông báo vào hồi tháng 3 rằng có kế hoạch hạn chế xuất khẩu thiết bị sản xuất chip sang Trung Quốc. Nhà sản xuất chip hàng đầu thế giới và công ty có vốn hóa thị trường lớn nhất châu Âu là Công ty ASML của Hà Lan. ASML gần như độc quyền trong việc sản xuất các máy in thạch bản tiên tiến cần thiết cho việc sản xuất chip tiên tiến.
Chính phủ Hà Lan đã thông báo vào ngày 8 tháng 3 rằng sẽ hạn chế xuất khẩu máy in thạch bản bằng tia cực tím sâu (DUV) sang Trung Quốc. Đây là máy tiên tiến thứ hai của ASML.
ASML chưa bao giờ xuất khẩu máy in thạch bản cực tím (EUV), máy tiên tiến nhất của công ty, sang Trung Quốc.
Bộ trưởng Thương mại Liesje Schreinemacher đã viết trong thư gửi cho các nhà làm luật Hà Lan, "Với sự phát triển của công nghệ và bối cảnh địa chính trị, chính phủ đã kết luận rằng an ninh quốc gia cần phải mở rộng kiểm soát xuất khẩu hiện có với thiết bị sản xuất chất bán dẫn cụ thể".
Theo trang Politico Europe, ASML gửi 18% số đơn đặt hàng đến Trung Quốc. Điều này cho thấy Trung Quốc là một thị trường quan trọng với ASML.
Bộ trưởng Thương mại Liesje Schreinemacher nói trong bức thư gửi các nhà làm luật Hà Lan rằng lệnh cấm sẽ "ngăn hàng hóa Hà Lan góp phần vào mục đích sử dụng cuối không mong muốn, chẳng hạn như triển khai quân sự hoặc chế tạo vũ khí diệt hàng loạt."
Giữa tháng 3, Valdis Dombrovskis, Phó chủ tịch Ủy ban châu Âu kiêm cao phụ trách thương mại của EU, đã báo cáo rằng Hà Lan đã liên hệ với Ủy ban châu Âu về việc hạn chế chip.
Theo Valdis Dombrovskis, "Hà Lan có vai trò hàng đầu trong lĩnh vực công nghệ này và chúng tôi biết về thông báo gần đây của họ về các biện pháp kiểm soát mới trong lĩnh vực này liên quan đến chip tiên tiến và các công cụ để sản xuất chúng có nhiều ứng dụng trong lĩnh vực quân sự."
"Hà Lan đã liên hệ với Ủy ban về chủ đề này. Chúng tôi đang xem xét cẩn thận thông báo. Chúng tôi luôn theo dõi chặt chẽ các diễn biến trong khu vực này và liên hệ chặt chẽ với các quốc gia thành viên cũng như các đồng minh của chúng tôi, ông nói thêm.
Trung Quốc yêu cầu Hà Lan "không tuân theo biện pháp kiểm soát xuất khẩu của một số quốc gia", theo Cáo buộc Mỹ là "sử dụng quyền lực để kiểm soát các công nghệ tiên tiến" vì những hạn chế xuất khẩu của họ.
Theo các nhà phân tích, chuyến thăm của Peter Wennink - Giám đốc điều hành ASML tới Trung Quốc vào cuối tháng 3 khó có thể xoa dịu nỗi đau cho ngành công nghiệp chip nước này vốn đang bị ảnh hưởng bởi những hạn chế ngày càng khắt khe của Mỹ.
Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào đã gặp ông Peter Wennink. Theo một tuyên bố từ Bộ thương mại Trung Quốc, Trung Quốc nói với Peter Wennink rằng muốn tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi cho các công ty nước ngoài, nơi ASML có thể duy trì niềm tin và hỗ trợ đảm bảo sự ổn định của chuỗi sản xuất bán dẫn toàn cầu.
Cuộc gặp với Bộ trưởng Vương Văn Đào là cuộc gặp duy nhất được thông báo công khai trong chuyến thăm và Chuyến đi Trung Quốc của Peter Wennink không được chú ý nhiều.
Peter Wennink không đưa ra bất kỳ bài phát biểu nào và không tham gia cuộc phỏng vấn nào của phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc. Điều này làm nổi bật sự nhạy cảm về vị trí ASML trong các kế hoạch phát triển chip của Trung Quốc.
Theo các nhà phân tích, chuyến đi của Peter Wennink không thể thay đổi tình hình hiện tại.
Theo He Hui, Giám đốc nghiên cứu chất bán dẫn của công ty tư vấn công nghệ độc lập Omdia, "ASML coi Trung Quốc là một thị trường rất quan trọng ở châu Á và cùng với nhiều công ty châu Âu khác muốn tập trung vào khía cạnh kinh doanh. Tuy nhiên, trong môi trường hiện tại, ASML cần tìm ra một cách cân bằng hơn cho sự phát triển của mình ở Trung Quốc và giảm bớt tác động chính trị.
ASML được cho là công ty quan trọng nhất với nỗ lực do Mỹ dẫn đầu nhằm hạn chế tham vọng sản xuất chip tiên tiến của Trung Quốc, cùng với nhà cung cấp công cụ sản xuất chip Tokyo Electron (đều ở Nhật Bản) và hãng sản xuất bản in thạch bản Nikon Corp.
Trong khi Nhật Bản được dự đoán sẽ thực hiện động thái tương tự như vậy vào tháng 4, chính phủ Hà Lan dự kiến sẽ đưa ra nhiều hạn chế hơn trong mùa hè.
Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống