Luật Trí tuệ nhân tạo: Hướng tới cân bằng giữa kiểm soát rủi ro và khuyến khích sáng tạo

 

Phiên họp có sự tham dự của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan; Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải; Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng.

Dự án Luật Trí tuệ nhân tạo gồm 08 Chương với 36 điều. Luật quy định về thúc đẩy hoạt động nghiên cứu, phát triển, cung cấp, triển khai và sử dụng hệ thống trí tuệ nhân tạo; quyền, nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân có liên quan; và quản lý nhà nước đối với các hoạt động trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam. Đối tượng áp dụng của Luật là cơ quan, tổ chức, cá nhân Việt Nam và tổ chức, cá nhân nước ngoài có hoạt động phát triển, cung cấp, triển khai, sử dụng hệ thống trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam, hoặc có hệ thống trí tuệ nhân tạo tạo ra kết quả được sử dụng tại Việt Nam.

Quốc hội thẩm tra dự án Luật Trí tuệ nhân tạo
Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Đức Long phát biểu tại phiên họp.

Luật quản lý hệ thống trí tuệ nhân tạo theo mức độ rủi ro, khuyến khích phát triển trí tuệ nhân tạo trong nước và tự chủ về trí tuệ nhân tạo, lấy trí tuệ nhân tạo làm động lực tăng trưởng nhanh, bền vững và bảo đảm chủ quyền số quốc gia. Luật này quy định một cách có hệ thống, toàn diện các biện pháp nhằm cân bằng giữa quản lý và thúc đẩy hoạt động nghiên cứu, phát triển, triển khai và ứng dụng trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam. Luật đặt con người làm trung tâm, với nguyên tắc tối cao là trí tuệ nhân tạo phục vụ con người, không thay thế con người, con người giám sát trí tuệ nhân tạo ở những quyết định trọng yếu; trí tuệ nhân tạo phải minh bạch, trách nhiệm và an toàn. Luật là luật khung, linh hoạt và thích ứng với sự phát triển của công nghệ.

Dự án Luật Trí tuệ nhân tạo nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng và Nhà nước, tạo hành lang pháp lý đột phá cho trí tuệ nhân tạo; kiến tạo môi trường pháp lý thuận lợi để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia; đồng thời quản lý rủi ro, bảo vệ lợi ích quốc gia, quyền con người và chủ quyền số. Bên cạnh đó, đảm bảo thể chế hoá các chủ trương, định hướng đã được xác định trong các văn kiện, nghị quyết của Đảng và Nhà nước.

Quốc hội thẩm tra dự án Luật Trí tuệ nhân tạo
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Trần Văn Khải phát biểu tại phiên họp.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Đức Long cho biết, nội dung Luật kế thừa và bãi bỏ các quy định về trí tuệ nhân tạo tại Luật Công nghiệp công nghệ số số 71/2025/QH15; bổ sung các khoảng trống pháp lý để hoàn thiện pháp luật về trí tuệ nhân tạo. Luật đã tham khảo có chọn lọc pháp luật và kinh nghiệm thực tiễn về xu hướng phát triển trí tuệ nhân tạo của một số quốc gia phù hợp với điều kiện thực tiễn Việt Nam, pháp luật và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Trần Văn Khải, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Trí tuệ nhân tạo. Cơ quan soạn thảo dự án Luật cần nghiên cứu, tham khảo có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế, tránh “sao chép cơ học”. Nghiên cứu, xây dựng khung đạo đức và cơ chế khuyến khích trước khi đưa vào quy định bắt buộc, nhằm bảo đảm tính khả thi, thúc đẩy phát triển gắn với kiểm soát rủi ro thực tế, tránh tình trạng phát triển AI theo phong trào nhưng không thực sự đóng góp vào tăng trưởng.

Đại diện Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho rằng, đa số các quy định của dự thảo Luật có tính khả thi. Tuy nhiên, cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện để tránh quy định quá chung chung, khó định lượng, khó hướng dẫn và thực hiện. Cần đánh giá đầy đủ về nguồn lực, cơ chế tài chính và hạ tầng dữ liệu, tính toán để bảo đảm khả năng tổ chức thực hiện các quy định của Luật.

Quốc hội thẩm tra dự án Luật Trí tuệ nhân tạo
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu chỉ đạo phiên họp. Ảnh Nguyễn Hùng

Phạm vi điều chỉnh tại dự thảo Luật chưa làm rõ ranh giới giữa các lĩnh vực chịu sự điều chỉnh của Luật này với các luật có liên quan, chưa bao quát đầy đủ các thực thể và yếu tố trung gian khác. Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đồng thời đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu việc áp dụng pháp luật trong trường hợp có yếu tố nước ngoài; cân nhắc bổ sung một số nguyên tắc áp dụng đối với hệ thống trí tuệ nhân tạo sử dụng riêng cho mục đích quốc phòng, an ninh, sử dụng nội bộ để kiểm soát trong các lĩnh vực nhạy cảm nhằm giảm thiểu rủi ro hệ thống.

Phát biểu chỉ đạo tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan hoan nghênh Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường phối hợp chặt chẽ với Bộ Khoa học và Công nghệ trong quá trình soạn thảo dự án Luật. Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị cơ quan soạn thảo cần tạo ra được sự cân bằng giữa quản lý và thúc đẩy hoạt động nghiên cứu, phát triển, triển khai cũng như ứng dụng trí tuệ nhân tạo; bám sát tinh thần Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng, thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

“Luật Trí tuệ nhân tạo nhằm khuyến khích sự phát triển an toàn của trí tuệ nhân tạo. Cơ quan soạn thảo cần kiến tạo được môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp phát triển; tạo cú huých cho sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế trí tuệ nhân tạo; khuyến khích phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh và các lĩnh vực khác trong đời sống xã hội...” - Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh

Theo tạp chí Điện tử và Ứng dụng

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống