Sau 16 năm chiến đấu với “quỷ dữ”, một bệnh nhân trầm cảm cho biết anh đã có được cơ hội sống thứ hai nhờ giao diện não-máy tính được phát triển ở Thượng Hải, Trung Quốc.
“Bạn có thể nhận ra tôi là người máy không?” Wu Xiaotian hỏi tài xế taxi khi anh ấy đang trên đường về căn hộ của mình vào một ngày nọ. "Đúng rồi. Tôi có một con chip trong đầu cho phép tôi kiểm soát cảm xúc của mình.”
Những gì Wu nói có vẻ giống như khoa học viễn tưởng. Ở bên phải ngực của anh ấy, ngay dưới da, là một thiết bị được gọi là “máy tạo nhịp tim”, nó gửi các xung điện cực nhỏ đến các điện cực được cấy vào đầu anh ấy. Chỉ cần nhấn nút, tâm trạng của anh ấy có thể chuyển từ tuyệt vọng sang vui mừng trong giây lát.
Sau khi vật lộn với chứng trầm cảm nặng và suy nhược trong hơn một thập kỷ, Wu đã trải qua ca phẫu thuật lắp thiết bị này vào năm ngoái trong nỗ lực cuối cùng để cứu mạng mình.
Sun Bomin, trưởng khoa phẫu thuật thần kinh chức năng tại Bệnh viện Ruijin ở Thượng Hải, đã thực hiện ca phẫu thuật của Wu. Đây là một phần trong nghiên cứu lâm sàng của ông về giao diện não-máy tính cho bệnh trầm cảm kháng trị.
Công nghệ thông minh này hoạt động bằng cách tìm kiếm các mô hình hoạt động của não có liên quan đến chứng trầm cảm và sau đó tự động làm gián đoạn chúng bằng cách kích thích các điểm mục tiêu trong vùng nhân não, một khu vực sâu bên trong não tạo ra cảm giác vui vẻ và thỏa mãn.
Bằng cách sử dụng công nghệ này, các nhà nghiên cứu tin rằng họ có thể tạo ra thứ gọi là “cài đặt tâm trạng”, giúp bệnh nhân có thể áp dụng tùy theo trạng thái tinh thần của họ, cho phép họ giảm bớt các triệu chứng ngay lập tức.
Kể từ khi được phẫu thuật cấy ghép, cảm xúc của Wu chủ yếu dựa vào 2 cài đặt được điều khiển bằng một ứng dụng trên điện thoại. Anh ấy kích hoạt “chế độ làm việc” vào buổi sáng, điều này giúp tăng cường năng lượng, mang lại cho Wu sự quan tâm mới đến những thứ xung quanh. Và khi anh ấy sử dụng “chế độ nghỉ ngơi” trước khi đi ngủ, khi Wu bắt đầu cảm thấy chán nản và mất đi nhu cầu giao tiếp.
Wu điều chỉnh chế độ trên thiết bị vào buổi sáng.
Wu nằm trong số 29 bệnh nhân được phẫu thuật như là một phần thử nghiệm lâm sàng. Bác sĩ Sun cùng 10 nhà nghiên cứu chịu trách nhiệm phân tích dữ liệu, hình ảnh và đánh giá lâm sàng. Nó được khởi xướng bởi Trung tâm điều chế thần kinh và giao diện não-máy tính của bệnh viện. Trước khi phẫu thuật, các bác sĩ đã cảnh báo về những rủi ro tiềm ẩn của phẫu thuật, bao gồm tê liệt, rơi vào trạng thái thực vật và thậm chí tử vong.
Shen Xia, thạc sĩ tâm lý học ứng dụng tại Đại học Shanghai Jiao Tong, thành viên nhóm nghiên cứu, cho biết: “Công nghệ này chỉ được triển khai sau khi đã thử dùng liều lượng tối đa của các loại thuốc hàng đầu và liệu pháp tâm lý được công nhận nhưng việc điều trị không thành công”.
Wu đã cố gắng tự sát bằng cách hít khí carbon monoxide từ than củi đang cháy. Anh ta cũng có hai vết sẹo mờ trên cổ tay sau một lần tự sát khác.
Cho đến khi phẫu thuật, bố mẹ anh vẫn không hiểu tại sao anh lại muốn phẫu thuật não. Mẹ anh đã khóc và cầu xin anh đừng trải qua chuyện đó, hứa sẽ hỗ trợ anh đến hết cuộc đời. Đáp lại, Wu nói với mẹ rằng anh sống hàng ngày bị mắc kẹt trong một nhà tù do “quỷ dữ” xây dựng - tồn tại chỉ là kéo dài bản án của anh. Trong tâm trí anh, phẫu thuật là hy vọng duy nhất của anh.
Bộ sạc không dây của thiết bị sử dụng công nghệ giao diện não - máy tính giúp Wu chống lại trầm cảm.
Các nhà khoa học ở nước ngoài đã thử nghiệm công nghệ giao diện não-máy tính để điều trị trầm cảm trong vài năm. Được biết đến như là kích thích não sâu, kỹ thuật này điều chỉnh hoạt động thần kinh nhằm can thiệp vào hành vi, tâm trạng và nhận thức.
“Công nghệ thần kinh đã phát triển một thời gian và giờ đây có thể xác định các phần não là mục tiêu của chứng rối loạn và định vị chính xác thiết bị kích thích trong khu vực này với ít rủi ro về mặt y tế,” Shen nói.
Tuy nhiên, trong khi nhiều nhà nghiên cứu ở các nước khác áp dụng giao diện một mục tiêu thì nhóm nghiên cứu tại Bệnh viện Ruijin lại sử dụng công nghệ có thể kích thích 16 điểm cụ thể trong não.
Theo Sun, hoạt động cấy ghép máy tạo xung ngực hoặc máy tạo nhịp tim não và các điện cực có mức độ xâm lấn tối thiểu. Cuộc phẫu thuật của Wu kéo dài từ 9 giờ sáng đến khoảng 3 giờ chiều. Trong vài giờ sau khi tỉnh dậy sau khi gây mê, anh ấy cảm thấy buồn nôn và ói mửa nhưng không gặp phải tác dụng phụ nào.
Vào ngày thiết bị được bật lần đầu tiên, Wu ngay lập tức cảm thấy sinh lực mà anh đã mất đi trong 16 năm qua đột nhiên được truyền lại vào cơ thể; nỗi buồn của anh biến mất và đôi mắt anh long lanh vì hạnh phúc.
Các bác sĩ đã tiến hành một loạt thử nghiệm để xem sự kết hợp nào trong số 16 mục tiêu có tác dụng tốt nhất cho anh. Thần kinh của anh ấy tương đối nhạy cảm, và Wu có thể cảm nhận được sự khác biệt rõ ràng mỗi khi mục tiêu thay đổi - một số khiến anh ấy phấn khích và rơi nước mắt, một số khác khiến anh ấy cảm thấy như bị đâm sau lưng hoặc khiến anh ấy muốn chửi bới và đập bàn.
Trong vài ngày, Wu cảm thấy hạnh phúc hơn bao giờ hết. Nhưng rồi những “con quỷ” quay trở lại, và những câu hỏi bắt đầu lởn vởn trong đầu anh: Liệu cuộc phẫu thuật này có vô ích không? Có phải các bác sĩ đã nói dối tôi? Tôi chỉ là một con chuột lang thôi sao? Dù lo lắng nhưng anh nhận ra rằng chẳng còn cách nào khác ngoài chờ đợi.
Tiếp nhận bộ cấy chỉ là bước đầu tiên - cần phải kích thích liên tục các điểm khác nhau theo nhiều cách kết hợp khác nhau để tinh chỉnh các thông số của giao diện và đạt được hiệu quả điều trị mong muốn. Thông qua thử nghiệm và sai sót, các bác sĩ đã chạy các dòng điện qua lại trên 16 mục tiêu trong não của Wu để tìm hiểu xem mỗi mục tiêu khiến anh cảm thấy thế nào. Wu nói rằng hầu hết các mục tiêu đều khiến anh ấy không thoải mái.
Sau 3 tháng gỡ lỗi, nhóm đã cải tiến thiết bị của Wu thành 4 chế độ, mặc dù vào tháng 4, anh ấy cuối cùng đã phát hiện ra rằng việc chuyển đổi giữa “làm việc” và “nghỉ ngơi” vào buổi sáng và buổi tối là phù hợp nhất với anh ấy. Anh coi khoảnh khắc đó là sự khởi đầu của cuộc sống thứ hai của mình.
Sun nói rằng những bệnh nhân trầm cảm trải qua một thời gian dài kích thích điện có xu hướng phát triển hưng cảm, thể hiện qua các hành vi hoạt động quá mức hoặc năng lượng cao. Tuy nhiên, chứng hưng cảm nhẹ của Wu nằm trong giới hạn chấp nhận được, vì anh mô tả nó “giống như cảm giác vui vẻ khi đi chơi và uống rượu với bạn bè”.
Nói chung, Sun không để bệnh nhân tự điều chỉnh tâm trạng của mình, nhưng Wu là một ngoại lệ. Sun nói: “Anh ấy nhạy cảm và có thể kiểm soát bản thân - anh ấy có thể chuyển đổi tùy theo tình trạng của mình.
Wu kiểm tra pin của máy điều hòa nhịp tim trên điện thoại.
Sun tin rằng nghiên cứu của ông thể hiện một bước đột phá về mặt đạo đức, mặc dù công nghệ của ông đã gây tranh cãi, với một số người cho rằng nếu giao diện não-máy tính kiểm soát cảm xúc của một người, điều đó có thể ảnh hưởng đến quyền riêng tư của họ. “Ủy ban đạo đức tại Bệnh viện Ruijin đã xem xét rất kỹ lưỡng trước nghiên cứu lâm sàng và rất thận trọng. Phải mất một năm làm đi làm lại, gửi thêm tài liệu và trình diễn để được phê duyệt”, ông Sun nói.
Từ góc độ hiệu quả của phương pháp điều trị, ông giải thích rằng kết quả từ phương pháp kích thích đa mục tiêu tốt hơn phương pháp một mục tiêu được sử dụng chủ yếu ở nước ngoài và nhiều bệnh nhân có thể đạt được tiêu chuẩn lâm sàng là được chữa khỏi. Tuy nhiên, về những rủi ro liên quan, Shen thừa nhận rằng những rủi ro này phần lớn vẫn chưa được biết đến vì công nghệ vẫn đang trong giai đoạn phát triển. Quá ít người trải qua phẫu thuật nên không có đủ dữ liệu.
Về hành trình phẫu thuật, năm ngoái, Wu thấy nhóm của Sun đang tuyển người tham gia thử nghiệm lâm sàng. Wu đã liên lạc bằng ứng dụng Good Doctor, một nền tảng tư vấn y tế trực tuyến.
Và khi cuộc thử nghiệm lâm sàng đầu tiên kết thúc sau một năm, Sun coi anh là một trường hợp tiêu biểu nên quyết định tiếp tục cuộc “khám phá” của họ.
Wu rất vui khi tiếp tục tham gia vì tin rằng công nghệ này sẽ “mang lại cho anh ấy sự tự do và phẩm giá”. Bây giờ anh ấy đến bệnh viện mỗi tháng một lần để hoàn thành một cuộc khảo sát nhằm đánh giá tâm trạng của mình và gặp gỡ các bác sĩ. Anh ta tin rằng cuộc phẫu thuật đã cho phép anh ta phục hồi 80% con người mình, 20% còn lại vẫn nằm trong tay những “con quỷ” của anh ta.
Cách đây vài tháng, Wu chuyển đến khu dân cư mới và sống một mình. Từ ban công căn hộ nhìn ra, anh có thể tận hưởng bầu trời trong xanh cùng hoa cỏ tươi tốt. Anh ấy cảm thấy giờ đây mình có thể quản lý cảm xúc của mình và trải nghiệm sức sống của cuộc sống. Mỗi đêm anh đi ngủ với một suy nghĩ: Ngày mai sẽ ra sao?
Theo SixthTone
Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống