Sở Xây dựng TP HCM vừa đề xuất Cục Đăng kiểm Việt Nam bổ sung quy định, tiêu chuẩn cho việc cải tạo, hoán đổi động cơ xe máy từ xăng sang điện, nhằm tạo hành lang pháp lý triển khai. Đề xuất được đưa ra sau khi cơ quan này làm việc với Công ty TNHH TM & DV Motorcycles TV - đơn vị phát triển hệ thống chuyển đổi động cơ điện cho xe chạy xăng.
Sở đánh giá đây là hướng đi tiềm năng, phù hợp mục tiêu chuyển đổi năng lượng xanh và giảm phát thải trong giao thông.
Ông Nguyễn Thạch Lân, Tổng Giám đốc điều hành Motorcycles TV, cho biết giải pháp hướng đến nhóm xe máy cũ - vốn chiếm phần lớn trong khoảng 77 triệu xe cả nước, trong đó khoảng 55 triệu chiếc có thể không đạt tiêu chuẩn khí thải. "Giải pháp này giúp người dân không phải mua xe mới ngay, giảm chi phí và giảm rác thải công nghiệp từ phương tiện bị loại bỏ", ông nói.
Giải pháp được đơn vị phát triển theo hướng "hai trong một", tức một chiếc xe có thể vận hành song song cả động cơ xăng và điện. Hệ thống gồm ba bộ phận chính: động cơ điện, pin và bộ chuyển đổi điện. Hệ thống có thể thu hồi năng lượng hao phí trong lúc nạp ắc quy, tận dụng lực phanh để chuyển đổi động năng thành điện năng, và truyền điện ngược về động cơ để xe chạy. Nhờ đó giảm tiêu hao nhiên liệu và phát thải.
 |
| Dòng xe nhích từng chút chờ lên cầu Bình Triệu 2, tháng 8/2025. Ảnh: Đình Văn |
Theo ông Lân, hệ thống này thiết kế đơn giản, không can thiệp vào công suất động cơ gốc mà chỉ bổ sung động cơ điện ở bánh trước hoặc sau. Bộ chuyển đổi và pin cũng đặt trong cốp xe hoặc thùng chứa, nên không làm thay đổi kết cấu tổng thể. "Hệ thống vận hành linh hoạt giữa hai chế độ. Xe có thể chạy xăng ở nơi chưa kiểm soát khí thải, đến vùng giới hạn chỉ cần bấm nút để chuyển sang điện", ông Lân nói.
Đại diện đơn vị đề xuất cho biết, qua thực nghiệm, xe dùng hệ thống chuyển đổi có thể chạy khoảng 150 km chỉ với 1 lít xăng và 1 kWh điện, tổng chi phí khoảng 23.000 đồng, thấp hơn một nửa so với xe chạy xăng hoàn toàn. Pin dung lượng 1 kWh cho phép di chuyển 40-50 km bằng điện, phù hợp sử dụng trong vùng phát thải thấp (LEZ), trong khi vẫn giữ động cơ xăng để phục vụ các hành trình dài.
"Chi phí lắp đặt mỗi bộ chuyển đổi được doanh nghiệp dự kiến dưới 10 triệu đồng, bằng khoảng 50% giá mua một xe máy điện phổ thông hiện nay", ông Lân nói.
ThS Lê Ngọc Chung, chuyên ngành Cơ khí động lực (Cao đẳng Bách khoa Sài Gòn), đánh giá việc tận dụng xe cũ để chuyển đổi năng lượng có thể giúp tiết kiệm chi phí đầu tư phương tiện mới. Tuy nhiên, theo ông, khi triển khai thực tế sẽ phát sinh nhiều khó khăn.
Ông phân tích về mặt kỹ thuật, việc cải tạo xe xăng sang điện "có thể làm được", nhưng khâu hậu kiểm sẽ rất phức tạp. Hàng chục triệu xe máy đang lưu hành với đa dạng mẫu mã, thiết kế, niên hạn sử dụng khiến việc xây dựng tiêu chí an toàn, kỹ thuật, môi trường dùng chung "rất khó để thống nhất". "Chẳng hạn, riêng Honda có rất nhiều dòng xe khác nhau, không thể áp dụng một bộ quy chuẩn cho tất cả", ông Chung nói.
Theo ông, giải pháp này cũng đòi hỏi một hệ thống kiểm định đủ năng lực và nhân lực nhằm bảo đảm an toàn kỹ thuật sau khi cải tạo. Chi phí này có thể lớn, trong khi pháp lý liên quan kiểm định xe máy hiện chưa có, dễ phát sinh thêm rào cản. Ông đề xuất trước mắt chỉ nên thí điểm với một dòng xe cụ thể để đánh giá.
 |
| Khu vực trung tâm TP HCM được đề xuất làm vùng LEZ. Đồ họa: Hoàng Khánh |
PGS.TS Phạm Xuân Mai, nguyên Trưởng khoa Kỹ thuật Giao thông (ĐH Bách khoa TP HCM), cho rằng hướng hoán cải dạng hybrid (kết hợp động cơ xăng và điện, cùng hệ thống pin và bộ chuyển đổi) "không phải là hướng lâu dài", trong bối cảnh Nhà nước đang thúc đẩy giao thông công cộng, hạn chế xe cá nhân.
Ông cũng cảnh báo thay đổi cấu trúc xe xăng khi chưa có cho phép và hướng dẫn từ nhà sản xuất "tiềm ẩn rủi ro kỹ thuật", bởi cấu tạo và thông số ban đầu đã được thiết kế dựa trên nhiều tiêu chuẩn an toàn.
Theo chuyên gia này, một số hãng như Yamaha, Honda đã phát triển xe máy hybrid, song dòng xe này chưa phổ biến do chi phí sản xuất cao, giải pháp phức tạp. "Đó là sản phẩm đồng bộ do nhà sản xuất thiết kế, khác hoàn toàn với xe cải tạo", ông nói, và cho rằng việc hoán cải cần đặt trong tổng thể chính sách phát triển giao thông điện và xanh hóa giao thông.
Theo ông Nguyễn Tô An, Phó Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam, về mặt kỹ thuật "có thể hoán đổi xe xăng sang điện", song phải đánh giá kỹ lưỡng tiêu chuẩn an toàn. Xe dùng song song xăng – điện sẽ phải đáp ứng yêu cầu cao về phòng cháy nổ, bởi trên cùng phương tiện có bình xăng, pin và động cơ điện. Ngoài ra, với xe cũ, khi chuyển đổi còn phải có hồ sơ cải tạo và đăng ký lại với công an, tương tự thay đổi kết cấu xe cơ giới hiện nay.
Về quy trình, lãnh đạo Cục Đăng kiểm cho biết bất kỳ đề xuất hoán cải nào cũng phải trải qua nhiều bước. Cụ thể Cục Đăng kiểm đánh giá tính khả thi, thử nghiệm thực tế, sau đó đối chiếu với mô hình quốc tế trước khi xây dựng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.
"Việc chuyển đổi năng lượng góp phần giảm phát thải, nhưng cải tạo phải đáp ứng yêu cầu quan trọng nhất là độ an toàn, sau đó là sự sẵn sàng của hạ tầng điện, trạm sạc...", ông nói.
TP HCM hiện có gần 11 triệu xe máy, nhiều nhất cả nước, khoảng 85% lưu thông hàng ngày. Theo đề án kiểm soát khí thải phương tiện, năm 2026 thành phố dự kiến thí điểm vùng phát thải thấp (LEZ) tại khu trung tâm, Cần Giờ và Côn Đảo, hạn chế xe xăng dầu không đạt chuẩn đi vào. Giai đoạn đầu, chính sách áp dụng với xe kinh doanh dịch vụ và ôtô thương mại. Thành phố cũng dự kiến chuyển đổi khoảng 400.000 xe máy xăng sang điện trong nhóm tài xế công nghệ.
Theo tạp chí Điện tử và Ứng dụng
Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống