Kinh nghiệm từ các quốc gia Bắc Âu
Khu vực có một số quốc gia bền vững nhất trên thế giới là Bắc Âu. Các quốc gia Bắc Âu đã đạt được tất cả các mục tiêu năm 2020 trong Chỉ thị về Năng lượng Tái tạo của Liên minh Châu Âu (EU) trước thời hạn, trong khi chỉ chưa đến một nửa số quốc gia thuộc EU đạt được điều này. Ngoài ra, các quốc gia Bắc Âu có tỷ trọng năng lượng tái tạo cao gấp gần 5 lần so với mức trung bình của EU.
Theo ông Thue Quist Thomasen, Chủ tịch phòng thương mại Bắc Âu tại Việt Nam, "có tới hơn 3/4 lượng điện ở các quốc gia Bắc Âu đến từ các nguồn năng lượng tái tạo. Đan Mạch, Na Uy, Iceland và Điển (sinh khối) đều có tiềm năng phát triển riêng. Ngoài ra, các quốc gia Bắc Âu đang dẫn đầu trong lĩnh vực vận tải khử các-bon, với nhiên liệu sinh học và xe điện là hai trong số những thành phần quan trọng nhất. Tại Na Uy, hơn một nửa số ô tô mới hiện đang được bán dưới dạng xe điện hoặc xe hybrid.
![]() |
Xe ô tô hybrid ở Na Uy. Ảnh internet |
Theo các nước Bắc Âu, tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững có thể song hành với nhau. GDP của các nước Bắc Âu đã tăng 28% kể từ năm 2000. Lượng khí thải các-bon cũng giảm 18% so với cùng thời điểm trong thời gian đó.
"Điều này cho thấy rằng các quốc gia không nhất thiết phải chọn một cái này hay cái kia. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi phải có hành đồng phối hợp của chính phủ. Theo Thue Quist Thomasen, các nước Bắc Âu đạt được điều này bằng cách tăng thuế đối với năng lượng gây ô nhiễm và đầu tư vào năng lượng tái tạo.
Mặc dù điều này rất quan trọng, nhưng đây không chỉ là về khử các-bon. Các nước Bắc Âu hiện đang dẫn đầu thế giới về công nghệ sạch sau quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo, bao gồm động cơ điện, thành phố thông minh, thiết bị phát thải thấp, cơ sở hạ tầng năng lượng tái tạo và sản xuất điện sạch. Thị trường này trị giá 280 tỷ USD vào năm 2017 và sẽ tiếp tục phát triển trong tương lai, tạo ra cơ hội thương mại mới cho các doanh nghiệp trong những lĩnh vực này.
Ông Thue Quist Thomasen cũng đưa ra ba đề xuất cho Việt Nam trong quá trình chuyển đổi năng lượng sạch, phát triển năng lượng.
Đầu tiên, khu vực tư nhân là trung tâm của quá trình chuyển đổi ở Bắc Âu sang tăng trưởng sạch hơn, xanh hơn và bền vững hơn. Các doanh nghiệp của chúng tôi đã phát triển thành nhà lãnh đạo toàn cầu về công nghệ mới và các giải pháp môi trường theo cách này. Để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi, tăng cường chuyển giao kiến thức và hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị quốc tế, Việt Nam có thể xem xét tăng cường mối quan hệ với các doanh nghiệp Bắc Âu trong các lĩnh vực này.
Thứ hai, để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ điện ngày càng tăng, Việt Nam cần đầu tư nước ngoài nhiều hơn. Tuy nhiên, khung pháp lý vẫn chưa tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư tham gia thị trường năng lượng tái tạo. Việc giải quyết vấn đề của các thuận mua điện phi ngân hàng và giá bán điện cố định (FIT), ở mức thấp nhất thế giới, sẽ giúp thu hút nhiều nhà đầu tư nước ngoài hơn vào thị trường.
Thứ ba, cơ sở hạ tầng và kho lưu trữ cần được cải thiện mặc dù Việt Nam được ưu đãi với nguồn tài nguyên thiên nhiên và tiềm năng tái tạo. Để hỗ trợ tăng trưởng năng lượng tái tạo và đẩy nhanh quá trình chuyển dịch năng lượng, chính phủ có thể thúc đẩy khu vực tư nhân đầu tư nhiều hơn nhờ cơ sở hạ tầng.
Giải pháp cho phát triển năng lượng sạch bền vững ở Việt Nam
Chính phủ đã ban hành một số chính sách trong thời gian qua để khuyến khích phát triển điện gió, điện sinh khối, điện từ chất thải rắn và điện mặt trời. Ngoài ra, đầu tư vào phát triển năng lượng tái tạo được hưởng ưu đãi đầu tư theo pháp luật về đầu tư và được ưu đãi thuế trong 15 năm.
Chính phủ đang chỉ đạo hoàn thiện Qui hoạch điện lực quốc gia (Qui hoạch điện 8) để phê duyệt nhằm có cơ sở đầu tư, phát triển trong thời gian tới. Theo đó, hệ thống điện của Việt Nam sẽ phát triển theo hướng xanh, bền vững, phù hợp với cam kết COP26 đưa phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 và việc phát triển điện gió, mặt trời tiếp tục được khai thác tối đa, hiệu quả với chi phí hợp lý. Cơ chế cho các dự án năng lượng tái tạo chuyển tiếp cũng đang được xem xét. Dự thảo Quy hoạch điện 8 đề xuất loại bỏ hàng chục nghìn MW nhiệt điện than khỏi quy hoạch, với phương án điều hành, phụ tải cao và chuyển đổi năng lượng, đến năm 2045 tỷ lệ điện gió và điện mặt trời chiếm khoảng 50% tổng công suất của hệ thống.
![]() |
Cơ sở hạ tầng cho phát triển xe ô tô điện đang từng bước được hoàn thiện |
Bộ Công Thương hiện đang nghiên cứu, đề xuất một số giải pháp về chính sách và phát triển cơ sở hạ tầng, để có thể huy động nguồn năng lượng tái tạo tối ưu, chất lượng, đảm bảo mục tiêu phát triển đặt ra. Cụ thể:
Về chính sách: Sửa đổi bổ sung Luật Điện lực để hoàn chỉnh cơ chế chính sách, pháp luật về đầu tư, đấu thầu phát triển nguồn điện và lưới điện truyền tải phục vụ đầu nổi. Trong đó, cơ chế phát triển năng lượng tái tạo chuyển dịch từ chính sách hỗ trợ ban đầu để thúc đẩy phát triển thị trường sang chính sách đấu thầu cạnh tranh khi quy mô, trình độ thị trường đã thay đổi, để thị trường quyết định giá công nghệ, giá điện nhằm phản ánh sát và kịp thời sự thay đổi về công nghệ của thị trường toàn cầu.
![]() |
Hệ thống lưới điện không ngừng được đầu tư phát triển |
Ngoài ra, Chính phủ đã quyết định chỉ đạo các bộ ngành thực hiện Kế hoạch hành động quốc gia Tăng trưởng xanh từ các cam kết của COP 26. Một loạt các chương trình, đề án xây dựng văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến phát triển năng lượng tái tạo đang được chỉ đạo thực hiện, nghiên cứu trong thời gian tới như: quy hoạch điện lực quốc gia phù hợp với mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính tiến tới loại bỏ nhiệt điện than trước năm 2040; xây dựng quy định, chế tài hàng năm đối với việc áp dụng tiêu chuẩn tỷ lệ năng lượng tái tạo (Renewable Portfolio Standard) cho các đơn vị sản xuất điện; hoàn thiện thị trường năng lượng cạnh tranh; xây dựng cơ chế giá hiệu quả; hoàn thiện cơ chế dịch vụ phụ trợ và lưu trữ năng lượng; xây dựng quy định và chế tài hàng năm cho việc áp dụng tiêu chuẩn này.
Do đó, xu hướng chuyển đổi năng lượng và phát triển năng lượng tái tạo tại Việt Nam tiếp tục được đẩy mạnh và tập trung phát triển trong thời gian tới, từ chiến lược tăng trưởng xanh, phát triển bền vững.
Tuy nhiên, bà Kanni Wignaraja, Trợ lý tổng thư ký Liên hợp quốc- Giám đốc khu vực châu Á - Thái Bình Dương của UNDP, cho rằng, bên cạnh công tác hoàn thiện về hành lang pháp lý, cơ chế chính sách, Việt Nam không thể phó mặc cho thị trường. Chính phủ phải đóng vai trò là nhà đầu tư sớm và hấp thụ rủi ro trong cơ sở hạ tầng vật chất quan trọng, đồng thời tạo môi trường đầu tư hấp dẫn cho các dự án.
Lưới điện quốc gia thông minh cần được hỗ trợ; phần lớn các quốc gia đang phát triển, bao gồm cả ở Việt Nam, lưới điện quốc gia hiện tại không thể theo kịp nhu cầu nguồn cung cấp bổ sung. Đầu tư bền vững vào năng lượng tái tạo là điều kiện tiên quyết để đầu tư vào lưới điện.
![]() |
Phát triển lưới điện thông minh đang được ngành Công Thương triển khai thực hiện |
Thuế các-bon cũng có thể được sử dụng để đầu tư vào lưới điện ngoài thuế và trái phiếu trong nước. Nếu được thực hiện đúng cách, thuế các-bon không chỉ tạo ra nguồn thu lá cho vốn đầu tư công mà còn thúc đẩy các doanh nghiệp và hộ gia đình sử dụng năng lượng hiệu quả hơn.
Giải pháp tốt nhất là một hệ thống thương mại khí thải, giới hạn tổng lượng khí thải nhưng cho phép các ngành phát thải thấp bán lượng tín chỉ, phát thải của họ cho các ngành sử dụng nhiều các-bon hơn. Điều này đòi hỏi chi phí giám sát và thực thi cao. Một mục tiêu có thể đạt được đối với Việt Nam là một thị trường các-bon minh bạch.
Tiếp theo, Việt Nam cần giảm và loại bỏ trợ cấp nhiên liệu hóa thạch từ lâu đã là một chi phí rất lớn đối với ngân sách công. Trợ cấp nhiên liệu cho các hộ gia đình nghèo nhất có thể là sự hỗ trợ được thực hiện thông qua người sử dụng lao động hoặc các nguồn khác.
Trái phiếu xanh là một lựa chọn khác cho các dự án đầu tư công, đặc biệt là những dự án đòi hỏi nhập khẩu vật tư sản xuất và công nghệ. Nếu nhà đầu tư thực sự quan tâm đến trái phiếu xanh, họ có thể cung cấp một cách thay thế hiệu quả về chi phí phi cho các nguồn vay khác.
Cuối cùng, ngân hàng năng lượng quốc gia phải được thành lập ở Việt Nam. Để cung cấp nguồn tài chính dài hạn cho các dự án năng lượng trong nước, nhiều quốc gia đã thành lập các ngân hàng chuyên biệt. Các ngân hàng này cung cấp bảo lãnh khoản vay ngân hàng thương mại, tổ chức tài chính có cấu trúc cho các dự án chậm triển khai và nhận cổ phần trong các dự án mang lại lợi ích xã hội quan trọng, như KfW ở Đức, BDNES ở Brazil hoặc Ngân hàng Phát triển Hàn Quốc. Họ có thể vay với giá rẻ trên thị trường vốn trong nước và quốc tế, sử dụng sức mạnh tài chính của mình để hỗ trợ hoạt động của ngân hàng thương mại và các tổ chức tài chính khác. Đây là một lựa chọn tiềm năng cho Việt Nam.
Theo Báo Công Thương
Kinh nghiệm từ các quốc gia Bắc Âu
Khu vực có một số quốc gia bền vững nhất trên thế giới là Bắc Âu. Các quốc gia Bắc Âu đã đạt được tất cả các mục tiêu năm 2020 trong Chỉ thị về Năng lượng Tái tạo của Liên minh Châu Âu (EU) trước thời hạn, trong khi chỉ chưa đến một nửa số quốc gia thuộc EU đạt được điều này. Ngoài ra, các quốc gia Bắc Âu có tỷ trọng năng lượng tái tạo cao gấp gần 5 lần so với mức trung bình của EU.
Theo ông Thue Quist Thomasen, Chủ tịch phòng thương mại Bắc Âu tại Việt Nam, "có tới hơn 3/4 lượng điện ở các quốc gia Bắc Âu đến từ các nguồn năng lượng tái tạo. Đan Mạch, Na Uy, Iceland và Điển (sinh khối) đều có tiềm năng phát triển riêng. Ngoài ra, các quốc gia Bắc Âu đang dẫn đầu trong lĩnh vực vận tải khử các-bon, với nhiên liệu sinh học và xe điện là hai trong số những thành phần quan trọng nhất. Tại Na Uy, hơn một nửa số ô tô mới hiện đang được bán dưới dạng xe điện hoặc xe hybrid.
![]() |
Xe ô tô hybrid ở Na Uy. Ảnh internet |
Theo các nước Bắc Âu, tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững có thể song hành với nhau. GDP của các nước Bắc Âu đã tăng 28% kể từ năm 2000. Lượng khí thải các-bon cũng giảm 18% so với cùng thời điểm trong thời gian đó.
"Điều này cho thấy rằng các quốc gia không nhất thiết phải chọn một cái này hay cái kia. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi phải có hành đồng phối hợp của chính phủ. Theo Thue Quist Thomasen, các nước Bắc Âu đạt được điều này bằng cách tăng thuế đối với năng lượng gây ô nhiễm và đầu tư vào năng lượng tái tạo.
Mặc dù điều này rất quan trọng, nhưng đây không chỉ là về khử các-bon. Các nước Bắc Âu hiện đang dẫn đầu thế giới về công nghệ sạch sau quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo, bao gồm động cơ điện, thành phố thông minh, thiết bị phát thải thấp, cơ sở hạ tầng năng lượng tái tạo và sản xuất điện sạch. Thị trường này trị giá 280 tỷ USD vào năm 2017 và sẽ tiếp tục phát triển trong tương lai, tạo ra cơ hội thương mại mới cho các doanh nghiệp trong những lĩnh vực này.
Ông Thue Quist Thomasen cũng đưa ra ba đề xuất cho Việt Nam trong quá trình chuyển đổi năng lượng sạch, phát triển năng lượng.
Đầu tiên, khu vực tư nhân là trung tâm của quá trình chuyển đổi ở Bắc Âu sang tăng trưởng sạch hơn, xanh hơn và bền vững hơn. Các doanh nghiệp của chúng tôi đã phát triển thành nhà lãnh đạo toàn cầu về công nghệ mới và các giải pháp môi trường theo cách này. Để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi, tăng cường chuyển giao kiến thức và hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị quốc tế, Việt Nam có thể xem xét tăng cường mối quan hệ với các doanh nghiệp Bắc Âu trong các lĩnh vực này.
Thứ hai, để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ điện ngày càng tăng, Việt Nam cần đầu tư nước ngoài nhiều hơn. Tuy nhiên, khung pháp lý vẫn chưa tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư tham gia thị trường năng lượng tái tạo. Việc giải quyết vấn đề của các thuận mua điện phi ngân hàng và giá bán điện cố định (FIT), ở mức thấp nhất thế giới, sẽ giúp thu hút nhiều nhà đầu tư nước ngoài hơn vào thị trường.
Thứ ba, cơ sở hạ tầng và kho lưu trữ cần được cải thiện mặc dù Việt Nam được ưu đãi với nguồn tài nguyên thiên nhiên và tiềm năng tái tạo. Để hỗ trợ tăng trưởng năng lượng tái tạo và đẩy nhanh quá trình chuyển dịch năng lượng, chính phủ có thể thúc đẩy khu vực tư nhân đầu tư nhiều hơn nhờ cơ sở hạ tầng.
Giải pháp cho phát triển năng lượng sạch bền vững ở Việt Nam
Chính phủ đã ban hành một số chính sách trong thời gian qua để khuyến khích phát triển điện gió, điện sinh khối, điện từ chất thải rắn và điện mặt trời. Ngoài ra, đầu tư vào phát triển năng lượng tái tạo được hưởng ưu đãi đầu tư theo pháp luật về đầu tư và được ưu đãi thuế trong 15 năm.
Chính phủ đang chỉ đạo hoàn thiện Qui hoạch điện lực quốc gia (Qui hoạch điện 8) để phê duyệt nhằm có cơ sở đầu tư, phát triển trong thời gian tới. Theo đó, hệ thống điện của Việt Nam sẽ phát triển theo hướng xanh, bền vững, phù hợp với cam kết COP26 đưa phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 và việc phát triển điện gió, mặt trời tiếp tục được khai thác tối đa, hiệu quả với chi phí hợp lý. Cơ chế cho các dự án năng lượng tái tạo chuyển tiếp cũng đang được xem xét. Dự thảo Quy hoạch điện 8 đề xuất loại bỏ hàng chục nghìn MW nhiệt điện than khỏi quy hoạch, với phương án điều hành, phụ tải cao và chuyển đổi năng lượng, đến năm 2045 tỷ lệ điện gió và điện mặt trời chiếm khoảng 50% tổng công suất của hệ thống.
![]() |
Cơ sở hạ tầng cho phát triển xe ô tô điện đang từng bước được hoàn thiện |
Bộ Công Thương hiện đang nghiên cứu, đề xuất một số giải pháp về chính sách và phát triển cơ sở hạ tầng, để có thể huy động nguồn năng lượng tái tạo tối ưu, chất lượng, đảm bảo mục tiêu phát triển đặt ra. Cụ thể:
Về chính sách: Sửa đổi bổ sung Luật Điện lực để hoàn chỉnh cơ chế chính sách, pháp luật về đầu tư, đấu thầu phát triển nguồn điện và lưới điện truyền tải phục vụ đầu nổi. Trong đó, cơ chế phát triển năng lượng tái tạo chuyển dịch từ chính sách hỗ trợ ban đầu để thúc đẩy phát triển thị trường sang chính sách đấu thầu cạnh tranh khi quy mô, trình độ thị trường đã thay đổi, để thị trường quyết định giá công nghệ, giá điện nhằm phản ánh sát và kịp thời sự thay đổi về công nghệ của thị trường toàn cầu.
![]() |
Hệ thống lưới điện không ngừng được đầu tư phát triển |
Ngoài ra, Chính phủ đã quyết định chỉ đạo các bộ ngành thực hiện Kế hoạch hành động quốc gia Tăng trưởng xanh từ các cam kết của COP 26. Một loạt các chương trình, đề án xây dựng văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến phát triển năng lượng tái tạo đang được chỉ đạo thực hiện, nghiên cứu trong thời gian tới như: quy hoạch điện lực quốc gia phù hợp với mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính tiến tới loại bỏ nhiệt điện than trước năm 2040; xây dựng quy định, chế tài hàng năm đối với việc áp dụng tiêu chuẩn tỷ lệ năng lượng tái tạo (Renewable Portfolio Standard) cho các đơn vị sản xuất điện; hoàn thiện thị trường năng lượng cạnh tranh; xây dựng cơ chế giá hiệu quả; hoàn thiện cơ chế dịch vụ phụ trợ và lưu trữ năng lượng; xây dựng quy định và chế tài hàng năm cho việc áp dụng tiêu chuẩn này.
Do đó, xu hướng chuyển đổi năng lượng và phát triển năng lượng tái tạo tại Việt Nam tiếp tục được đẩy mạnh và tập trung phát triển trong thời gian tới, từ chiến lược tăng trưởng xanh, phát triển bền vững.
Tuy nhiên, bà Kanni Wignaraja, Trợ lý tổng thư ký Liên hợp quốc- Giám đốc khu vực châu Á - Thái Bình Dương của UNDP, cho rằng, bên cạnh công tác hoàn thiện về hành lang pháp lý, cơ chế chính sách, Việt Nam không thể phó mặc cho thị trường. Chính phủ phải đóng vai trò là nhà đầu tư sớm và hấp thụ rủi ro trong cơ sở hạ tầng vật chất quan trọng, đồng thời tạo môi trường đầu tư hấp dẫn cho các dự án.
Lưới điện quốc gia thông minh cần được hỗ trợ; phần lớn các quốc gia đang phát triển, bao gồm cả ở Việt Nam, lưới điện quốc gia hiện tại không thể theo kịp nhu cầu nguồn cung cấp bổ sung. Đầu tư bền vững vào năng lượng tái tạo là điều kiện tiên quyết để đầu tư vào lưới điện.
![]() |
Phát triển lưới điện thông minh đang được ngành Công Thương triển khai thực hiện |
Thuế các-bon cũng có thể được sử dụng để đầu tư vào lưới điện ngoài thuế và trái phiếu trong nước. Nếu được thực hiện đúng cách, thuế các-bon không chỉ tạo ra nguồn thu lá cho vốn đầu tư công mà còn thúc đẩy các doanh nghiệp và hộ gia đình sử dụng năng lượng hiệu quả hơn.
Giải pháp tốt nhất là một hệ thống thương mại khí thải, giới hạn tổng lượng khí thải nhưng cho phép các ngành phát thải thấp bán lượng tín chỉ, phát thải của họ cho các ngành sử dụng nhiều các-bon hơn. Điều này đòi hỏi chi phí giám sát và thực thi cao. Một mục tiêu có thể đạt được đối với Việt Nam là một thị trường các-bon minh bạch.
Tiếp theo, Việt Nam cần giảm và loại bỏ trợ cấp nhiên liệu hóa thạch từ lâu đã là một chi phí rất lớn đối với ngân sách công. Trợ cấp nhiên liệu cho các hộ gia đình nghèo nhất có thể là sự hỗ trợ được thực hiện thông qua người sử dụng lao động hoặc các nguồn khác.
Trái phiếu xanh là một lựa chọn khác cho các dự án đầu tư công, đặc biệt là những dự án đòi hỏi nhập khẩu vật tư sản xuất và công nghệ. Nếu nhà đầu tư thực sự quan tâm đến trái phiếu xanh, họ có thể cung cấp một cách thay thế hiệu quả về chi phí phi cho các nguồn vay khác.
Cuối cùng, ngân hàng năng lượng quốc gia phải được thành lập ở Việt Nam. Để cung cấp nguồn tài chính dài hạn cho các dự án năng lượng trong nước, nhiều quốc gia đã thành lập các ngân hàng chuyên biệt. Các ngân hàng này cung cấp bảo lãnh khoản vay ngân hàng thương mại, tổ chức tài chính có cấu trúc cho các dự án chậm triển khai và nhận cổ phần trong các dự án mang lại lợi ích xã hội quan trọng, như KfW ở Đức, BDNES ở Brazil hoặc Ngân hàng Phát triển Hàn Quốc. Họ có thể vay với giá rẻ trên thị trường vốn trong nước và quốc tế, sử dụng sức mạnh tài chính của mình để hỗ trợ hoạt động của ngân hàng thương mại và các tổ chức tài chính khác. Đây là một lựa chọn tiềm năng cho Việt Nam.
Theo Báo Công Thương
Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống