Đối phó làn sóng tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) Shahed từ phía Nga, nhà sản xuất quốc phòng châu Âu Thales Belgium đã trang bị cho tên lửa 70mm của họ một đầu đạn nổ trên không. Đầu đạn mang tên FZ123 chứa hàng nghìn viên bi thép, được kích nổ bằng khối thuốc nổ nặng gần 1kg. Khi phát nổ, đầu đạn sẽ bắn tung ra các mảnh thép trong phạm vi đường kính khoảng 25 mét, đủ để phá hủy một chiếc UAV đơn lẻ hoặc cả cụm UAV, tương tự cách đạn shotgun phát tán bi chì. Tùy khoảng cách bay của tên lửa, đám bi có thể lan rộng hơn nữa, trông giống một “đám mây thép” trên bầu trời.
Trên chiến trường, các lực lượng Ukraine thường sử dụng súng shotgun để bắn hạ máy bay không người lái cỡ nhỏ ở cự ly gần nhất. Đầu đạn FZ123 ra đời như một giải pháp kinh tế, cho phép tiêu diệt các máy bay không người lái hạng II theo tiêu chuẩn NATO – bao gồm cả Shahed – cũng như các UAV hạng III lớn hơn ở tầm cao lên tới khoảng hơn 3.000m bằng các vụ nổ trên không.
Ông Thomas Colinet, Giám đốc lĩnh vực xe chiến đấu và hệ thống chiến thuật của Thales Belgium, xác nhận loại vũ khí này đã được triển khai ở Ukraine và nhu cầu từ Kiev hiện vượt xa khả năng sản xuất của công ty.
"Đây là một dấu hiệu tốt. Nếu họ đặt hàng càng nhiều, nghĩa là họ càng hài lòng với hiệu quả của FZ123", ông nói.
Đắt hơn UAV, rẻ hơn tên lửa
Trong nỗ lực tìm kiếm những giải pháp phòng thủ hiệu quả và tiết kiệm nhất trước làn sóng tấn công bằng UAV Shahed từ Nga, Ukraine đang phát triển nhiều loại máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất (FPV) có khả năng bay đủ nhanh để đuổi kịp và đánh chặn UAV cảm tử. Những UAV đánh chặn này có giá thành rẻ bất ngờ, chỉ khoảng 500 USD mỗi chiếc và hiếm khi vượt quá 5.000 USD.
Trong khi đó, tên lửa mang đầu đạn FZ123 của Thales tuy đắt hơn UAV đánh chặn, nhưng vẫn rẻ hơn rất nhiều so với các tên lửa phòng không truyền thống, đồng thời dễ chế tạo và dễ triển khai. Loại đạn này gần đây được Mỹ sử dụng hiệu quả ở Biển Đỏ, phá hủy khoảng 40% số máy bay không người lái của lực lượng Houthi trong khu vực.
Thales Belgium từ chối tiết lộ giá cụ thể của tên lửa mang đầu đạn FZ123. Tuy nhiên, theo các chuyên gia quốc phòng, ngay cả phiên bản đắt nhất được trang bị hệ thống dẫn đường laser cũng chỉ có giá bằng khoảng 1/5 tên lửa phòng không tiêu chuẩn. Để so sánh, một quả AIM-7 Sparrow, được coi là loại tên lửa tầm trung có giá tương đối thấp, có giá vào khoảng 125.000 USD mỗi quả.
Ông Colinet không tiết lộ số lượng đầu đạn FZ123 đã được chuyển giao cho Kiev, song năng lực sản xuất của Thales Belgium cho thấy quy mô ngày càng tăng. Theo kế hoạch, công ty dự kiến sản xuất 3.500 đầu đạn trong năm nay và mở rộng lên 10.000 đầu đạn mỗi năm vào năm 2026.
Đầu đạn chống UAV có thể được lắp đặt trên cả phiên bản tên lửa dẫn đường bằng laser lẫn loại không dẫn đường. Thales cho biết công ty này có thể sản xuất 30.000 quả không dẫn đường mỗi năm. Nếu nhà máy Herstal vận hành tăng ca, sản lượng hàng năm có thể đạt tới 60.000 quả, với điều kiện các nhà cung cấp linh kiện cũng mở rộng năng lực sản xuất tương ứng. Bên cạnh đó, Thales còn sản xuất các biến thể không đối đất và đất đối đất, được sử dụng để phá hủy phương tiện mặt đất không người lái mà Nga triển khai.
Cách thức hoạt động của FZ123
Tương thích với ống phóng 70mm tiêu chuẩn NATO, những quả đạn này hiện được khai hỏa từ hệ thống Vampire của Ukraine - một dàn phóng đa nòng do L3Harris chế tạo và có thể lắp đặt trên khung gầm xe tải, tạo phương án cơ động và dễ triển khai.
Thales Belgium cũng đang phát triển nguyên mẫu hệ thống mô-đun dành cho tên lửa 70mm, có khả năng mang tới 5 ống phóng trên cùng một khung gầm, giúp gia tăng mật độ hỏa lực và tính linh hoạt chiến thuật. Một số biến thể tên lửa thậm chí được phóng từ trực thăng Mi-8 của Ukraine sau khi được cải tiến để tương thích với đạn chuẩn NATO.
Các khẩu đội tên lửa 70mm mang đầu đạn FZ123 gắn trên xe tải phù hợp cho nhiệm vụ phòng thủ, trong khi trực thăng vũ trang có thể dùng chúng như giải pháp tầm ngắn để chặn các đợt tấn công bằng UAV. Tuy nhiên, tên lửa dẫn đường bằng laser có những hạn chế kỹ thuật: mục tiêu phải được chiếu sáng liên tục bằng tia laser cho tới khi đầu đạn chạm nổ, thời điểm ngòi nổ cận đích hoặc va chạm kích hoạt đầu đạn.
Thực tế chiến trường, Moscow đã điều chỉnh chiến thuật tấn công bằng cách triển khai dàn UAV Shahed ở độ cao lớn hơn và thường chọn các đêm thời tiết xấu nhằm giảm hiệu quả của việc theo dõi và chiếu sáng mục tiêu. Những thách thức này ảnh hưởng không chỉ tên lửa 70mm mà còn nhiều hệ thống phòng không khác.
Theo Olivier Heuschen, Giám đốc chiến lược và tiếp thị về xe chiến đấu và hệ thống chiến thuật tại Thales Belgium, nếu tên lửa dẫn đường 70 mm mất tín hiệu laser, nó sẽ tự động hướng tới vị trí mục tiêu cuối cùng đã biết trong vòng 5 giây trước khi tiếp tục hành trình theo quỹ đạo được lập trình. Đây là một cơ chế dự phòng nhằm tối đa hóa khả năng tiếp cận và tiêu diệt mục tiêu trong điều kiện phức tạp.
Nỗ lực đáp ứng nhu cầu của Ukraine
Trong bối cảnh nỗi lo về “chiến tranh UAV” ngày càng lan rộng khắp châu Âu, Tập đoàn Thales đã đẩy mạnh tốc độ sản xuất tên lửa, tăng gấp 5 lần nguồn nhân lực chỉ trong vòng 5 năm qua. Theo ông Olivier Heuschen, công ty cũng đang lên kế hoạch hợp tác với Ukraine để lắp ráp và sửa chữa một phần tên lửa 70mm ngay trên lãnh thổ nước này - một thỏa thuận từng được Kiev công bố vào tháng 11/2024.
Những diễn biến này diễn ra giữa lúc châu Âu chứng kiến hàng loạt vụ xâm nhập bằng máy bay không người lái ở Ba Lan, Đan Mạch và Romania, làm gia tăng các mối đe doạ về an ninh.
Là nhà sản xuất tên lửa 70mm duy nhất ở châu Âu, Thales Belgium hiện trở thành tâm điểm chú ý khi các nước NATO đang gấp rút tìm kiếm những giải pháp phòng thủ chi phí thấp trước làn sóng tấn công bằng UAV giá rẻ. Ông Alain Quevrin, giám đốc quốc gia của Thales Belgium, tiết lộ rằng chỉ trong một tuần, công ty đã nhận được “một lượng câu hỏi không tưởng” từ các chính phủ và cơ quan quân sự về khả năng phòng thủ của hệ thống tên lửa mang đầu đạn FZ123.
Tuần trước, khi Ba Lan ghi nhận hơn một chục vụ xâm nhập bằng máy bay không người lái chỉ trong một đêm, NATO lập tức điều động máy bay chiến đấu F-35 và các đơn vị phòng không để đánh chặn. Sự kiện này cũng làm dấy lên tranh cãi về chi phí khi một số tên lửa được sử dụng để đánh chặn như AIM-120 AMRAAM có giá hàng triệu USD mỗi quả.
Sau các vụ việc trên, Warsaw và Copenhagen đã công bố sáng kiến chung nhằm học hỏi cách Ukraine phát triển các hệ thống phòng thủ thủ hiệu quả nhưng có chi phí thấp, chẳng hạn như FZ123.
Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống