Theo trang tin msn.com ngày 12/5, cuộc đối đầu giữa Ấn Độ và Pakistan mới đây đã hé lộ về khả năng phòng thủ đáng gờm của New Delhi. Cụ thể vào đêm 7-8/5, Pakistan được cho là đã nỗ lực tấn công các mục tiêu quân sự của Ấn Độ ở khu vực miền Bắc và miền Tây bằng cả thiết bị bay không người lái (UAV) và tên lửa. Tuy nhiên, mọi nỗ lực xâm nhập này đều đã bị hệ thống phòng không và mạng lưới chống UAV tích hợp của Ấn Độ nhanh chóng phát hiện và vô hiệu hóa. Sự kiện này đã thu hút sự chú ý đặc biệt đến năng lực phòng thủ trên không tiên tiến mà Ấn Độ đang sở hữu.
Vậy, hệ thống phòng không và mạng lưới chống UAV tích hợp của Ấn Độ thực chất là gì? Theo các báo cáo, đây là một tập hợp các công nghệ phức tạp, được xây dựng trên nhiều lớp, với mục tiêu là phát hiện, theo dõi và vô hiệu hóa mọi mối đe dọa trên không từ đối phương, bao gồm UAV, tên lửa và các phương tiện xâm nhập khác vào không phận hoặc biên giới đất liền của Ấn Độ. Sự hiệu quả của hệ thống này đã được chứng minh một cách rõ ràng trong cuộc xung đột vừa qua với Pakistan.
Cấu trúc cốt lõi của hệ thống này bao gồm một mạng lưới toàn diện, kết hợp nhuần nhuyễn giữa các cảm biến đa dạng, hệ thống radar hiện đại, các công cụ tác chiến điện tử tinh vi và các khí tài đánh chặn động học tiên tiến. Tất cả được triển khai một cách chiến lược trên khắp các khu vực trọng yếu, đảm bảo khả năng giám sát không phận liên tục trong thời gian thực và phản ứng tức thì trước mọi dấu hiệu xâm nhập.
Các thành phần chính tạo nên sức mạnh của hệ thống phòng không và chống UAV tích hợp này bao gồm:
Công nghệ chống UAV: Đây là lớp phòng thủ đầu tiên, được trang bị các hệ thống radar chuyên dụng có khả năng phát hiện các mục tiêu nhỏ và di chuyển chậm như UAV, kết hợp với công nghệ tình báo tín hiệu (SIGINT) để thu thập và phân tích các tín hiệu điều khiển của đối phương. Bên cạnh đó, các cảm biến quang điện (EO/IR) cung cấp khả năng giám sát hình ảnh và nhiệt, trong khi các thiết bị gây nhiễu điện tử (Electronic Jammer) được sử dụng để làm gián đoạn hoặc vô hiệu hóa liên kết điều khiển giữa UAV và người vận hành.
Công cụ vô hiệu hóa động học: Khi các biện pháp phi động học không đủ để ngăn chặn mối đe dọa, hệ thống sẽ triển khai các công cụ vô hiệu hóa động học. Điển hình là các hệ thống laser năng lượng cao (High Energy Laser Systems) có khả năng đốt cháy hoặc làm hỏng các bộ phận quan trọng của UAV. Bên cạnh đó, các loại vũ khí thông thường, chẳng hạn như súng máy hạng nhẹ cỡ nòng 7,62mm, cũng được sử dụng để tiêu diệt các mục tiêu trong phạm vi hiệu quả.
Tính cơ động và khả năng phối hợp: Một yếu tố then chốt của hệ thống là khả năng di chuyển linh hoạt và phối hợp tác chiến cao. Các hệ thống chống UAV được tích hợp trên các phương tiện cơ động, cho phép triển khai nhanh chóng đến các khu vực cần thiết và thích ứng với các tình huống chiến thuật khác nhau. Sự phối hợp nhịp nhàng giữa các đơn vị, bao gồm cả các hệ thống chống UAV di động, radar cố định và các khẩu đội tên lửa, được đảm bảo thông qua một mạng lưới thông tin liên lạc an toàn và bảo mật.
Hệ thống radar phòng không và tên lửa: Đây là lớp phòng thủ cuối cùng, được thiết kế để đối phó với các mối đe dọa trên không lớn hơn và tốc độ cao hơn, chẳng hạn như tên lửa hành trình hoặc các phương tiện tấn công đường không khác. Các hệ thống radar phòng không tầm xa có khả năng phát hiện và theo dõi các mục tiêu này từ khoảng cách xa, cung cấp thời gian cảnh báo sớm và tạo điều kiện cho các hệ thống đánh chặn tên lửa tiêu diệt mục tiêu trước khi chúng tiếp cận các mục tiêu quan trọng.
Về cơ chế hoạt động, hệ thống phòng không và chống UAV tích hợp của Ấn Độ vận hành theo một quy trình chặt chẽ và tự động hóa cao. Bước đầu tiên và quan trọng nhất là phát hiện và theo dõi mọi mối đe dọa trên không tiềm tàng. Điều này được thực hiện thông qua một mạng lưới các radar tiên tiến và cảm biến quang điện, liên tục quét không phận trong phạm vi rộng, có thể lên đến 10 km hoặc hơn. Hệ thống này không chỉ xác định vị trí mà còn phân tích tốc độ, quỹ đạo và các đặc điểm nhận dạng khác của các vật thể bay xâm nhập.
Tiếp theo, khả năng tình báo tín hiệu (SIGINT) đóng vai trò quan trọng trong việc thu thập và phân tích các thông tin liên lạc và tín hiệu điều khiển phát ra từ UAV của đối phương. Thông tin này có thể cung cấp những hiểu biết giá trị về ý định và mục tiêu của đối phương. Đồng thời, các thiết bị gây nhiễu điện tử được triển khai để chủ động phá vỡ các liên kết chỉ huy và điều khiển của UAV, khiến chúng mất phương hướng, hoạt động không ổn định hoặc thậm chí rơi xuống.
Giai đoạn phân loại mối đe dọa là một bước then chốt, nơi trí tuệ nhân tạo (AI) và các thuật toán máy học (Machine Learning) được ứng dụng để xử lý dữ liệu từ các cảm biến. Mục tiêu là tự động phân loại các vật thể bay, phân biệt giữa các mục tiêu vô hại (như chim hoặc máy bay dân sự) và các mối đe dọa thực sự như UAV hoặc tên lửa của đối phương. Quá trình phân loại chính xác và nhanh chóng này cho phép hệ thống phản ứng một cách hiệu quả và tập trung hơn.
Sau khi xác định được mối đe dọa, hệ thống sẽ kích hoạt các tùy chọn vô hiệu hóa đa lớp. Các hệ thống laser năng lượng cao được ưu tiên sử dụng để vô hiệu hóa hoặc phá hủy UAV một cách chính xác, giảm thiểu nguy cơ gây ra thiệt hại cho các khu vực xung quanh. Bên cạnh đó, các loại vũ khí thông thường như súng máy cũng sẵn sàng can thiệp để tiêu diệt các mối đe dọa trong phạm vi hiệu quả. Cuối cùng, đối với các mối đe dọa lớn hơn và tốc độ cao hơn như tên lửa, hệ thống đánh chặn tên lửa và phòng không sẽ được kích hoạt để tiêu diệt chúng trên không.
Một trong những tính năng nổi bật của hệ thống là sự tích hợp chặt chẽ giữa mạng lưới chống UAV và hệ thống phòng không rộng lớn hơn. Toàn bộ mạng lưới này được liên kết thông qua một hệ thống thông tin liên lạc an toàn, cho phép sự phối hợp liền mạch giữa các đơn vị khác nhau, từ các hệ thống chống UAV di động, radar cố định cho đến các khẩu đội tên lửa. Điều này đảm bảo một thế trận phòng thủ đồng bộ và hiệu quả trên toàn bộ không phận và khu vực biên giới.
Đáng chú ý, vai trò của công nghệ bản địa là yếu tố then chốt trong việc xây dựng năng lực quốc phòng vững mạnh của Ấn Độ. Một minh chứng điển hình là Hệ thống chống UAV gắn trên xe, một sản phẩm hợp tác giữa Tổ chức Nghiên cứu và Phát triển Quốc phòng (DRDO) và Adani Defence & Aerospace. Hệ thống này đã chính thức được ra mắt tại Triển lãm Aero India 2025 và tích hợp nhiều công nghệ tiên tiến, bao gồm radar và cảm biến quang điện để phát hiện và theo dõi mục tiêu, khả năng SIGINT và gây nhiễu để đối phó với hoạt động của UAV đối phương, cũng như laser năng lượng cao và súng 7,62mm để vô hiệu hóa chúng. Đặc biệt, thiết kế di động trên khung gầm xe 4x4 mang lại khả năng cơ động cao và phản ứng nhanh chóng trong các tình huống tác chiến.
Việc triển khai thành công các hệ thống phòng không và chống UAV tích hợp trong các cuộc xung đột gần đây đã một lần nữa khẳng định năng lực ngày càng tăng của Ấn Độ trong lĩnh vực đổi mới quốc phòng nội địa. Đây là một bước tiến quan trọng, không chỉ củng cố an ninh quốc gia mà còn thể hiện sự tự chủ và sức mạnh công nghệ của Ấn Độ trên trường quốc tế.
Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống