Vài ngày trước, Nga đã công bố thử nghiệm tên lửa hành trình chạy bằng năng lượng hạt nhân Burevestnik, hay còn gọi là Skyfall – một động thái khiến Tổng thống Mỹ không thể ngồi yên. Ngay sau đó, ông Trump đã chỉ đạo Lầu Năm Góc khởi động các cuộc thử nghiệm vũ khí hạt nhân “trên cơ sở bình đẳng” với Nga và Trung Quốc. Giới quan sát nhận định, chuỗi phản ứng này phản ánh rõ xu hướng leo thang trong chính sách hạt nhân giữa hai cường quốc, khi họ ngày càng rời xa các khuôn khổ kiểm soát vũ khí truyền thống.
Phản hồi trước tuyên bố của ông Trump, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov bày tỏ sự ngạc nhiên, khẳng định rằng lệnh cấm thử hạt nhân toàn cầu vẫn còn hiệu lực.
“Nếu vụ thử Burevestnik được đề cập, thì đó hoàn toàn không phải là một vụ thử hạt nhân. Tất cả các quốc gia đều phát triển năng lực phòng thủ của mình, nhưng đây không phải là hành động vi phạm lệnh cấm thử hạt nhân", ông Peskov nói.
Cả Burevestnik và Poseidon đều nằm trong danh sách “siêu vũ khí” mà Tổng thống Vladimir Putin lần đầu giới thiệu năm 2018, với màn trình diễn rầm rộ trên truyền hình quốc gia được xem là thông điệp răn đe rõ ràng gửi tới phương Tây.
Thượng nghị sĩ Nga Konstantin Kosachev mô tả các “siêu vũ khí” mới này là phản ứng của Moscow trước những nỗ lực “áp đặt sự thống trị quân sự toàn cầu” của phương Tây, sau khi các thỏa thuận kiểm soát vũ khí thời Chiến tranh Lạnh lần lượt bị từ bỏ. Đáng chú ý, Moscow đang quảng bá Poseidon như một “quân bài có thể làm thay đổi cục diện chiến trường” – ngư lôi hạt nhân có thể càn quét và tàn phá toàn bộ bờ biển của đối thủ chỉ trong một đòn đánh duy nhất.
"Không có thứ gì giống như vậy, và sẽ không có thứ gì giống như vậy trong tương lai gần. Không có phương pháp đánh chặn nào cả", ông Putin phát biểu hôm 29/10 tại một bệnh viện quân y, nơi ông công bố cuộc thử nghiệm thành công.
Sức mạnh của Poseidon
Poseidon được thiết kế để lặng lẽ di chuyển dưới mặt nước, mang theo sức mạnh hủy diệt đủ để tấn công các cơ sở hạ tầng ven biển trọng yếu, từ căn cứ hải quân đến cảng chiến lược. Với chiều dài hơn 21 mét, chiếc “ngư lôi khổng lồ” này vượt xa kích cỡ của bất kỳ ngư lôi nào từng được chế tạo, đến mức Nga phải thiết kế riêng một loại tàu ngầm chuyên dụng để phóng nó.
Vào năm 2020, ông Christopher Ford, khi đó là Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách an ninh quốc tế và không phổ biến vũ khí hạt nhân, từng cảnh báo rằng Poseidon có sức công phá mạnh tới nỗi có thể đánh sập các thành phố ven biển. Tuy nhiên, giới chuyên gia vẫn nghi ngờ khả năng vật lý của một kịch bản như vậy.
“Liên Xô từng nhiều lần nghiên cứu việc sử dụng sóng thần để phá hủy cơ sở ven bờ và lần nào cũng kết luận rằng điều đó không khả thi", ông Pavel Podvig, chuyên gia về lực lượng hạt nhân Nga, nhấn mạnh. “Một báo cáo thậm chí còn gọi ý tưởng ấy là ‘vô lý’.”
Poseidon nằm giữa ranh giới của các khái niệm vũ khí truyền thống và hiện đai. Nó mang đầu đạn hạt nhân, được vận hành bằng lò phản ứng thu nhỏ và có khả năng di chuyển xuyên đại dương gần như vô hạn. Chuyên gia Michael B. Petersen thuộc Trung tâm Phân tích Hải quân Mỹ cho rằng, tới nay, vẫn còn tồn tại nhiều ẩn số xoay quanh Poseidon về việc liệu loại vũ khí này được nạp sẵn dữ liệu mục tiêu, hay có thể kết nối vệ tinh để nhận lệnh dẫn đường. Một số phỏng đoán cho rằng nó có thể sử dụng dây tín hiệu nổi để cập nhật thông tin trong hành trình.
Theo truyền thông Nga, Poseidon có thể đạt tốc độ từ 60 đến 100 hải lý/giờ, song các chuyên gia cho rằng trên thực tế, nó sẽ di chuyển chậm hơn nhiều để duy trì khả năng tàng hình và liên lạc. Nicole Grajewski, nhà nghiên cứu thuộc Quỹ Carnegie, nhận định Poseidon là phần tiếp nối của truyền thống Liên Xô trong việc thử nghiệm vũ khí hạt nhân dưới nước - những dự án từng được tiến hành từ thập niên 1950 nhằm tìm cách lợi dụng áp suất và sóng xung kích dưới đại dương.
“Các thí nghiệm ở hồ Ladoga hay Novaya Zemlya cho thấy năng lượng của vụ nổ bị thềm lục địa hấp thụ phần lớn, khiến khả năng phá hủy bờ biển bằng sóng thần trở nên phi thực tế. Poseidon, do đó, phản ánh sự kiên định của một ý niệm hơn là một bước đột phá kỹ thuật", chuyên gia này nhận định.
Trong khi đó, các nhà bình luận thân Điện Kremlin nhấn mạnh tính biểu tượng của Poseidon nhiều hơn tính chiến thuật. Theo họ, một vũ khí có thể “nhấn chìm các nền văn minh ven biển” mang ý nghĩa răn đe sâu sắc đối với những quốc gia như Mỹ hay Anh.
Tuy nhiên, ông Petersen lại nhận định đây là một công cụ “răn đe trả đũa” hơn là vũ khí chiến đấu, được thiết kế để duy trì nỗi sợ hãi, buộc đối phương phải cân nhắc trước khi leo thang hạt nhân.
“Nếu Nga thực sự sử dụng nó, thì lúc đó thế giới có lẽ đã bước vào giai đoạn cuối của chiến tranh hạt nhân", ông nói.
Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống