Thiết kế từ nền tảng Su-27 huyền thoại, Su-35 được coi là máy bay thế hệ 4++, gần tiệm cận với thế hệ thứ 5 và đã chứng minh năng lực chiến đấu đáng gờm trong các cuộc xung đột cận hiện đại, đặc biệt là tại Syria và Ukraine.
Từ góc nhìn của các chuyên gia quốc phòng phương Tây, Su-35 thể hiện sức mạnh nhờ sự kết hợp giữa động cơ siêu cơ động với điều khiển vectơ lực đẩy, hệ thống vũ khí không đối không tầm xa, và một radar có công suất mạnh. Mặc dù không có khả năng tàng hình mạnh mẽ như máy bay thế hệ 5 của Mỹ như F-22 hoặc F-35, nhưng Su-35 vẫn được xem là một đối thủ rất nguy hiểm, đặc biệt trong các chiến dịch phòng không và chiếm ưu thế trên không.
Thiết kế tối ưu cho máy bay chiến đấu đa nhiệm
Theo Tạp chí Quân sự Topwar, máy bay chiến đấu Su-35 cải tiến sâu từ thiết kế ban đầu của Su-27, loại bỏ cánh canard trước như trên Su-30 để giảm lực cản và phản xạ radar. Tuy nhiên, điểm mấu chốt giúp Su-35 giữ lợi thế trong không chiến tầm gần là động cơ Saturn AL-41F1S nâng cấp từ mẫu động cơ phản lực AL-31F.
Động cơ này cung cấp lực đẩy lớn và tích hợp khả năng vectơ lực đẩy ba chiều, cho phép Su-35 thực hiện các động tác cơ động cực độ mà ít máy bay nào sánh được. Theo chuyên gia quân sự Mỹ David Axe, khả năng này giúp Su-35 "nhảy múa trên bầu trời", đặc biệt khi bước vào vùng tác chiến không đối không tầm gần.
 |
| Su-35 là một trong những đỉnh cao công nghệ thiết kế hàng không quân sự của Nga. Ảnh: TASS |
Mặc dù vậy, trong đối đầu với máy bay thế hệ thứ 5 có thế mạnh về tàng hình, cảm biến và tên lửa dẫn đường thông minh, khả năng cơ động chỉ mang lại lợi thế nếu tiêm kích có thể sống sót đủ lâu để tiếp cận. Viện Royal United Services Institute (RUSI) đánh giá, cơ động cao có giá trị trong không chiến quần vòng, nhưng không thể bù đắp cho sự thiếu hụt ở khả năng tàng hình và cảm biến hợp nhất.
Sức mạnh của Su-35 còn nằm ở radar Irbis-E (N035), thuộc loại mảng pha quét điện tử thụ động (PESA). Với công suất phát đỉnh cực lớn lên tới 20 kW giúp phát hiện mục tiêu có diện tích phản xạ radar (RCS) khoảng 3m² ở cự ly 300-400km tùy điều kiện. Hệ thống cảm biến bổ sung đáng chú ý trên Su-35 là hệ thống dò hồng ngoại OLS-35 cho phép phát hiện mục tiêu mà không cần bật radar. Đây là lợi thế khi tác chiến trong môi trường áp chế điện tử mạnh mẽ với tầm hoạt động lên tới 50km.
Nhờ hệ thống radar hàng không tiên tiến, Su-35 được trang bị nhiều “cánh tay nối dài” mạnh mẽ, bao gồm các loại tên lửa không đối không tầm trung hiện đại như R-77-1 (RVV-SD) vốn là phiên bản cải tiến của R-77 thế hệ đầu, có khả năng so sánh với AIM-120C của Mỹ; R-37M (RVV-BD) được thiết kế tiêu diệt mục tiêu ở tầm xa cực kỳ, với cự ly phóng lên tới 300-400km tùy độ cao, và tốc độ tiếp cận siêu vượt âm.
R-37M lần đầu được Su-35 sử dụng một cách chiến thuật tại chiến trường Ukraine. Theo báo cáo của Bộ Quốc phòng Anh trong tháng 10-2022, Không quân Nga đã dùng tên lửa R-37M phóng từ MiG-31BM và Su-35 nhằm đánh chặn các chiến đấu cơ Ukraine từ khoảng cách lớn. Tạp chí The War Zone đăng tải Su-35 thường xuyên phối hợp chặt chẽ với máy bay cảnh báo sớm A-50U để tạo nên “chuỗi tiêu diệt” hiệu quả trong không chiến tầm xa và rất xa, hơn hẳn các máy bay chiến đấu cùng thế hệ từ Mỹ và phương Tây.
Chiến trường Ukraine, nơi “tôi luyện Su-35”
Cuộc chiến ở Ukraine là một “phòng thí nghiệm khắc nghiệt” với Su-35, buộc Nga phải điều chỉnh chiến thuật, vũ khí và khả năng cảm biến trong thời gian thực.
Theo Tạp chí Topwar, từ nửa cuối năm 2023, Không quân Nga tích cực sử dụng bom thông minh từ Su-35 nhờ trang bị bộ mô-đun cánh lượn UMPK. Tổ hợp này biến bom thường FAB-500 hoặc KAB thành vũ khí dẫn đường ở khoảng cách 40-70km, đủ để máy bay không cần mạo hiểm vào ô phòng không của đối phương.
Dù Ukraine đã triển khai các hệ thống phòng không tiên tiến như Patriot PAC-3, NASAMS hay IRIS-T SLM từng gây tổn thất cho cả Su-35 lẫn Su-34. Tuy nhiên, ngay sau những thất bại, Không quân Nga đã thay đổi chiến thuật sử dụng máy bay Su-35 với việc thực hiện chiến thuật bay ở độ cao cực thấp và tích cực sử dụng vũ khí tấn công tầm xa. Cùng với đó, máy bay cũng được trang bị hệ thống tác chiến điện tử (EW) và gây nhiễu chủ động bằng hệ thống Khibiny-M.
Các nhà phân tích tại RUSI ghi nhận sự thích nghi nhanh này là một điểm cộng lớn, chứng minh rằng Su-35 không chỉ mạnh về kỹ thuật mà còn linh hoạt trong vận hành chiến thuật.
 |
| Hệ thống điện tử hàng không hiện đại, vũ khí tấn công tầm xa mang lại lợi thế cho dòng máy bay được xếp vào thế hệ 4++ này. Ảnh: Topwar |
Đối thủ khó xơi kể cả với máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5
Khi so sánh với tiêm kích thế hệ 5 như F-22 hoặc F-35, phần lớn chuyên gia quân sự phương Tây thuộc CSIS, RAND hay Janes đều nhận định, Su-35 không có khả năng tàng hình, nên dễ bị phát hiện trước. Tuy nhiên, không vì vậy mà Su-35 là mục tiêu dễ tiêu diệt.
Trong điều kiện được yểm trợ chặt chẽ từ mặt đất, hoặc phối hợp với máy bay A-50U, Su-35 có thể phóng tên lửa từ ngoài vùng bao phủ của Patriot hoặc AIM-120. Tên lửa R-37M là đe dọa thực sự với bất kỳ máy bay chiến đấu nào trong tầm tấn công.
Chuyên gia Justin Bronk của RUSI nhận xét: “Su-35 không phải là F-35, nhưng khi đặt đúng vị trí trong hệ thống tác chiến tích hợp, nó có thể nguy hiểm không kém gì các máy bay trên thế hệ”.
Cùng với đó, chiến thuật im lặng điện từ với hệ thống cảm biến IRST+ có thể gây bất ngờ ở một số góc tiếp cận, nhất là trong môi trường nhiễu phức tạp.
Có thể nói, trong một cuộc chiến hiện đại nơi cảm biến, dữ liệu và độ phủ tích hợp ngày càng quan trọng, Su-35 nhấn mạnh rằng ưu thế kỹ thuật không hoàn toàn bảo đảm chiến thắng. Điều quan trọng là chiến thuật sử dụng vũ khí và sự linh hoạt của phi công trong thực chiến mới là yếu tố quyết định.
TUẤN SƠN (tổng hợp)
* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quân sự thế giới xem các tin, bài liên quan.
Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống