Khi có trẻ con vào nhà tôi, tôi luôn phải làm một việc gì đó để trông chừng Bi, con gấu trong phòng ngủ của tôi. Trên mình Bi đầy thương tích: Một vết rách toạc ở chân, bật bông ra ngoài, tôi mất cả buổi tối lọ mọ mới khâu lại được. Không ai có thể đánh giá một con gấu bông dựa trên việc nó có đuôi đâu mất, vì vậy nếu không mất đuôi thì cũng chấp nhận được.
Tuy nhiên, cái mũi là cả một thảm nếu một con gấu bông bị mất mũi. Đứa cháu của tôi đã tung Bi lên quạt trần đang quay, và kết quả là mũi của nó biến mất. Tôi đã không thể tìm thấy mũi của Bi bên dưới gầm sofa cho đến hai tuần sau khi dọn nhà. Chúc rớt nước mắt.
"Chú Long cho Gạo mang Bi về nhà đi...", đứa cháu của tôi năn nỉ. "Không! Chú Long cho Bơ, chú Long quý Bơ hơn", một đứa khác tóm lấy áo tôi mè nheo."Cho Gạo với Bơ mang Bi về thì chú Long lấy gì ôm đi ngủ?", mẹ chúng vừa cười vừa quát.
Kết quả là, cuộc tranh giành tài sản đầu đời giữa hai anh em nhà này đã được giải quyết một cách êm thấm. Nhưng cậu Bơ, tôi biết tính nó sẽ không chịu đựng. Khi nào nó cũng phải bĩu môi nói với theo: "Chú Long sắp lấy vợ rồi vẫn ôm gấu bông đi ngủ". Thằng Gạo sau đó nhại lại y chang.
***
Tôi hiểu nỗi băn khoăn sâu thẳm trong tâm hồn Bơ, đứa cháu 6 tuổi của tôi, người mắc chứng tăng động giảm chú ý. Ngay cả một đứa trẻ tăng động cũng sẽ khiến một con gấu ngủ gật trên giường của một cậu bé 28 tuổi nghĩ rằng nó đã trưởng thành.
Người lớn cũng vậy, vì vậy hãy đọc những dòng tâm sự của cô gái này:
Bài viết 126 bình luận đã được đăng trong chuyên mục Tâm sự của VnExpress đến cuối ngày. 8 trong số đó đồng cảm với tâm trạng của cô gái và cho rằng người bạn trai còn trẻ con, thiếu nam tính và mỵ. 118 bình luận còn lại tôn trọng sở thích của anh ấy.
Nhưng điều thú vị nhất là, nhiều người bắt đầu kể ra câu chuyện cá nhân của đời mình:
"Tôi năm nay 27 tuổi và có một con gấu bông ôm từ năm 11 tuổi. "Không ôm là không ngủ được."
"Chị có biết một vị sư khá nổi tiếng và vị sư này có một con gấu bông; nó đã cũ rồi nhưng thầy luôn đặt nó trên giường vì nó đã ở đó với anh ấy từ lúc nhỏ. Em trai chị 30 tuổi vẫn có một con gấp bông to trong phòng. Cô ấy gần 40 tuổi nhưng chồng cô vẫn tặng cô ấy một con gấu con bông to bằng người. Có gì đâu mà ngại.
"Anh ta 39 tuổi, có vợ, lúc nào ôm vợ thì ôm, lúc nào không thì ôm gấu bông mà vợ mua tặng sinh nhật. Vợ anh cũng thế, bảo mới ngủ ôm nhau thì được, lúc sau mạnh ai ôm thú cưng của người đó ngủ ngon hơn.
Đây có lẽ là một dịp hiếm hoi người Việt thổ lộ về việc họ ôm gấu bông đi ngủ. Khoảng 40% người trưởng thành vẫn giữ những người bạn nhỏ nhồi bông trên giường, theo một nghiên cứu được thực hiện ở Mỹ. Ở Anh, có 34% số người được hỏi.
Bạn có thể tìm thấy nhiều chủ đề nổi bật về chuyện ngủ với thú nhồi bông của những người lớn trưởng thành trên diễn đàn trực tuyến Reddit. Một chủ đề nhận về tới hơn 1.500 bình luận, nơi mọi người tiếp tục chia sẻ câu chuyện của bản thân mình, hỗ trợ sự hiện diện của thú nhồi bông trên giường.
Đương nhiên, nhiều người sẽ thấy rằng chuyện đó khá kỳ cục. Liệu tôi có vấn đề về mặt tâm lý hay không? Tôi cảm thấy mình như Mr Bean khi một con gấu bông đi ngủ?
Tuy nhiên, các nhà khoa học, chuyên gia tâm lý và nhà nghiên cứu giấc ngủ cho rằng đó là một thói quen hoàn toàn lành mạnh nếu bạn đã trưởng thành và vẫn ôm gấu bông đi ngủ. Họ có bằng chứng, lý thuyết và kinh nghiệm để hỗ trợ điều đó.
Để giải thích cho sự tách rời gắn bó giữa trẻ sơ sinh và người mẹ, bác sĩ nhi khoa, nhà phân tâm học người Anh Donald Winnicott đã đưa ra khái niệm "Vật chuyển tiếp" (Transitional object) vào năm 1973.
Theo các nghiên cứu, trẻ sơ sinh chưa nhận thức được cái tôi của bản thân trong giai đoạn đầu đời. Kết quả là, đứa trẻ chưa nhận thức được sự tồn tại của chính mình tách biệt với sự tồn tại của những gì thuộc về thế giới bên ngoài, bao gồm cả người mẹ.
Sự có mặt 24/24 của người mẹ lúc này - vô tình - đưa đến cho đứa trẻ thứ mà Winnicott gọi là " đứa trẻ thứ màảo tưởng". Trẻ sơ sinh tin rằng người mẹ và bản thân mình là một tổng thể. Khi người mẹ có mặt, thế giới cũng có mặt khi người mẹ có mặt. Người mẹ lúc nào cũng "mang thế giới" đến với trẻ một cách nhanh chóng, không có độ trễ.
Ví dụ, một đứa trẻ đang đói và muốn ăn khi nó khóc. Ngay lập tức, người mẹ đáp ứng nhu cầu đó bằng việc cho bú. Người mẹ đến bên, bế ẵm và làm đủ mọi cách để đứa trẻ thấy thoải mái nếu đứa trẻ thấy khó chịu trong người và cũng khóc.
Tất cả sự chăm sóc này của người mẹ đã tăng cường "ảo tưởng" của trẻ sơ sinh, rằng chúng kiểm soát thế giới và có thể có bất cứ thứ gì chúng muốn, vào bất cứ lúc nào. Winnicott gọi đó là "sự toàn năng chủ quan".
Tuy nhiên, khi đứa trẻ lớn dần lên, nó bắt đầu nhận thức được một "thực tế khách quan" hoàn toàn khác. Trẻ phân biệt được cái tôi của mình với những cái "không phải tôi". Người mẹ bây giờ đột nhiên xuất hiện như một thực thể riêng biệt.
Điều này khiến đứa trẻ bối rối khi nhận ra rằng mình không hề toàn năng như những gì nó từng nghĩ. Ngay cả khi đứa trẻ nhận ra rằng sự bất lực của mình trước thế giới là không thể thay thế, đứa trẻ vẫn hiểu rằng toàn bộ sự tồn tại của nó phụ thuộc vào người mẹ.
Khi một đứa trẻ biết rằng nó không sở hữu người mẹ, người mẹ sẽ không còn ở bên 24/24 để "mang thế giới" không chậm trễ hơn, đến bên nó. Nhận thức này tạo ra một giai đoạn khó khăn, khiến trẻ cảm thấy thất vọng và lo lắng.
Tuy nhiên, nếu trẻ tìm thấy một "," sự lo lắng này có thể được xoa dịu.vật chuyển tiếp" - Winnicott định nghĩa đó là đồ vật đầu tiên."không phải tôi" mà đứa trẻ thực sự sở hữu.
Vật chuyển tiếp là thứ mà trẻ luôn tìm thấy bên mình và có tác dụng thay thế cho người mẹ đang xa cách với chúng. Nó mang đến cho trẻ em một cảm giác rằng bản thân chúng cũng có thể kiểm soát thế giới và tự tìm thấy những gì mình muốn.
Theo định nghĩa đó, một vật chuyển tiếp có thể là bất cứ thứ gì, từ một cái chăn bông, một món đồ chơi treo lơ lửng, hoặc thậm chí một mùi hương, một giai điệu. Nhưng đối với nhiều đứa trẻ, đó thường là một con thú nhồi bông.
Thú nhồi bông đã trở thành vật chuyển tiếp lý tưởng cho trẻ nhỏ kể từ khi chúng được tạo ra vào cuối thế kỷ 19. Chúng mềm mại, ấm áp và có thể cạnh giường. Trẻ em có thể nhân cách hóa thú nhồi bông như những người bạn nhờ những đặc điểm độc đáo của chúng, chẳng hạn như khuôn mặt và thân hình.
Những con thú bông này đã bù đắp phần nào lo lắng của trẻ bằng cách đóng vai trò là vật chuyển tiếp. "sự toàn năng chủ quan"mà trẻ đánh mất. Ngay cả khi không có mẹ ở bên, những đứa trẻ vẫn có thể bình tĩnh và đi vào giấc ngủ ngon hơn khi có sự hiện diện của chúng bên cạnh.
Bi là con gấu bông mà mẹ mua cho tôi vào sinh nhật lần thứ hai khi tôi được hai tuổi. Ngoài ra, mẹ tôi đã đặt tên cho nó. Tuy nhiên, cô ấy nói rằng đó là bởi vì tôi luôn chỉ vào con gấu và nói "bi bi".
"Đây, Bi của con đây"Mẹ tôi kéo con gấu từ cuối giường lên đầu giường." Mỗi khi tôi chuẩn bị đi ngủ, bà đặt nó cạnh tôi.
Giống như nhiều đứa trẻ khác, tôi dành phần lớn thời thơ ấu của mình để chơi với người bạn nhồi bông của mình. Khi Bi chơi với tôi ở nhà, tôi đi học mẫu giáo cùng tôi và mang nó tới nha sĩ để cùng nhau nhổ chiếc răng sữa đầu tiên.
Ba tôi kể lại rằng hôm đó tôi đã giãy giụa trên ghế, đạp cả bác sĩ và trốn tuột xuống gầm bàn. Tôi có thể chạy ra khỏi phòng một chút sau đó, cho đến khi nhận ra mình đã quên "giải cứu" Bi. Con gấu đang ngồi ở ghế chờ bệnh nhân, tôi quay lại và cố gắng tóm lấy nó, nhưng tôi đã bị ba túm trúng.
Bác sĩ sau đó chỉ định tôi ngồi ôm chặt anh ta trong khi anh ta ngồi ôm chặt Bi. Do đó, cái răng mới được nhổ ra.
Tôi thực sự ngủ với con gấu này đến năm 12 tuổi, mặc dù thực tế là tôi thường xuyên liên lạc với Bi. Đúng vào sinh nhật năm đó, tôi bắt đầu tự nghĩ rằng việc có gấu bông trên giường là kỳ quặc với một cậu thiếu niên đã "trưởng thành". Tôi cất nó vào tủ để các bạn đến nhà mình không nhìn thấy.
Winnicott coi việc tôi và Bi chia tay là điều hiển nhiên. Đến một lúc nào đó, những đứa trẻ sẽ đủ lớn để trục xuất linh hồn tưởng tượng ra khỏi con gấu bông của chúng. Sau đó, con thú nhồi bông sẽ được tận dụng như một công cụ để kê người, gác chân hoặc gối đầu thay vì trò chuyện, ôm ấp và vuốt ve.
Những con gấu bông kém chất lượng sẽ già đi, thoái hóa và bục ra theo thời gian. Đó là cách mà đa số chúng bị vứt bỏ, kết thúc sứ mệnh chuyển tiếp của chúng trong một bãi rác ngoại ô cụ thể.
Chỉ một số ít cá nhân may mắn có thể nuôi gấu bông từ khi còn nhỏ đến khi trưởng thành. Những người này thường có xu hướng tiếp tục gắn bó với chúng hoặc cũng có thể là ngược lại. Họ sẽ giữ gìn chúng cẩn thận hơn vì họ gắn bó với vật chuyển tiếp hơn.
Mặc dù Teddy đã bị mất một cánh tay, cả hai bên mắt và mũi, Ash Davies, một nhân viên phân tích trò chơi điện tử 28 tuổi sống ở Liverpool chia sẻ trên The Guardian, cô vẫn giữ chú gấu bông Teddy:
"Khi tôi và chị gái sinh đôi chào đời, dì đã tặng chúng tôi hai chú gấu bông giống hệt nhau. Cô gái của tôi thì không quá thích món quà, nhưng tôi thì không thể ngủ mà không có cậu ấy.
"Mặc dù tôi đã trưởng thành về mặt này, nhưng mỗi khi tôi tỉnh ngủ vào giữa đêm, thứ tôi tìm kiếm đầu tiên vẫn là cậu ấy", cô nói. "Teddy có mùi thơm mà tôi không thể rời bỏ. Chỉ có một cách để mô tả mùi thơm đó; nó là mùi của sự an toàn và mùi ở nhà.
Đó là lý do tại sao Davies luôn mang theo Teddy khi đi du lịch. Cô sẽ cất con gấu của mình trong tủ an toàn của khách sạn vì "Mất tiền hoặc hộ chiếu còn có thể làm được; mất anh ấy thì không gì có thể thay thế được."
Theo một người bình luận trên VnExpress, việc liên hệ với một vật chuyển tiếp thời thơ ấu cũng là trải nghiệm của Thế Đô. Đối với Đô, vật chuyển tiếp hồi nhỏ của anh ấy không phải là gấu bông mà là một chiếc chăn con công, tượng trưng cho những chiếc giường Việt Nam thời bao cấp:
"Tôi vẫn sử dụng chiếc chăn nhung công phượng mà mẹ tôi mua khi tôi còn nhỏ cách đây 30 năm. Ngay cả khi tôi đi công tác xa nhà, đi làm, đi học, nó cũng theo chân tôi. Vợ tôi có thắc mắc, tôi nói rằng ngày xưa mẹ nghèo, để mua được chiếc vỏ chăn này mẹ đã phải đổi bao nhiêu là thóc gạo. Với lại nó vẫn sử dụng tốt, cực kỳ mềm.".
Mọi nền văn hóa và quốc gia đều có những trải nghiệm tương tự như thế này. Anne Malhere, một quản lý câu lạc bộ quần vợt bãi biển người Pháp, nói rằng cô luôn giữ một dải ruy băng lụa xanh bên mình, đó là thứ mà mẹ cô đã quấn quanh cũi cô khi còn nhỏ.
Sự thoải mái và dễ chịu mà vật chuyển tiếp này mang lại khiến Malhere bị mê hoặc. Ngay cả khi cô ấy lớn lên, cô ấy vẫn luôn mang nó theo bên mình. Malhere để nó trong túi áo vào ban ngày và đặt nó dưới gối vào ban đêm.
Dải ruy băng xanh này đã theo chân cô suốt thời niên thiếu cho đến khi cô học thạc sĩ và chuyển đến Mỹ sinh sống. "Đó là bí mật nhỏ của tôi, nhưng tôi không bao giờ xấu hổ về nó.Malhere kể chuyện với The Guardian., Malhere kể với The Guardian.
Thành thật mà nói, tôi không liên tục tương tác với Bi như một người bạn hay một vật chuyển tiếp. Cho đến năm ngoái, khi tôi mắc COVID và phải cách ly trong căn phòng cũ thời thơ ấu của mình, con gấu đã biến mất khỏi cuộc đời tôi trong suốt 15 năm.
Khi mẹ tôi vẫn giữ mọi kỷ vật của tôi khi còn là một đứa trẻ, đó là lúc tôi tìm lại được Bi trong tủ của mình. Một miếng nilon dày được dùng để bọc cẩn thận con gấu. Khi thấy tôi của năm 12 tuổi cứ đạp hết lần này đến lần khác, mẹ đã cất Bi đi.
Mẹ tôi luôn là người phải nhặt con gấu lên vào những thời điểm đó. Một ngày nọ, bà quyết định giặt Bi, phơi khô rồi cất nó vào tủ do hoàn cảnh hầu hạ của bà.
Mùi là cảm giác đầu tiên khi đánh thức người bạn nhỏ thời thơ ấu của tôi dậy sau một giấc ngủ đông dài. Tôi có thể nhận ra mùi, giống như tôi có thể trải nghiệm với Ash Davies với chú gấu Teddy.tuổi thơ" từ Bi. Đó là mùi thơm dễ chịu của gấu bông, cotton phơi dưới nắng và từ những sợi lông nhựa khen khét.
Theo Tiến sĩ Chris Winter, một nhà thần kinh học, chuyên gia về giấc ngủ tại Đại học Virginia, mùi của các loài động vật thân quen như gấu bông có tác dụng ru ngủ. Chúng làm sáng hai vùng não amygdala và hippocampus, kiểm soát cảm xúc và trí nhớ, bằng cách đi trực tiếp vào mạng thần kinh khứu giác trong não của bạn.
"Mùi là yếu tố kích hoạt trí nhớ mạnh mẽ", ông nói. Và thường thì tất cả gấu bông đều được kết nối với những ký ức đáng yêu, "thứ có thể giúp bạn thoải mái về mặt cảm xúc khi cố gắng chìm vào giấc ngủ.
Tôi đã thực sự được giúp đỡ bởi bi. Khi tôi ôm con gấu bông vào lòng, tôi cảm thấy bản thân mình như quay lại thời thơ ấu của một đứa trẻ 6 tuổi không lo lắng, không phiền muộn. Sự xoa dịu là điều duy nhất chiếm lĩnh tâm trí của tôi.
Giống như tôi của năm 6 tuổi đang ôm Bi rời khỏi phòng khám nha khoa, tôi nhận thấy mọi lo lắng của mình trong đại dịch đã được gói cả vào chiếc răng sữa. Khi tôi ra về, khoảnh khắc yên bình là biểu tượng cho chiếc răng đã được nhổ. Sẽ không còn đau đớn và sợ hãi nữa, giờ tôi có thể về nhà, nằm xuống và ngủ.
Tuy nhiên, một con gấu bông không phải là loài duy nhất có thể hỗ trợ bạn ngủ bằng cách gợi lại ký ức. Nếu vậy, bạn sẽ cần đích danh một vật chuyển tiếp mà bạn đã gắn bó khi còn nhỏ. Nhiều cá nhân không còn giữ được chúng nữa.
Các nghiên cứu mở ra cơ hội cho bạn ở đây. Bạn có thể mua một con gấu bông mới, mua một con được tặng khi được 16 tuổi, thậm chí có người còn tìm được sự trợ giúp từ gấu bông của con mình.
Chỉ cần một con gấu bông làm dịu tâm trí trên giường đang nhảy nhót.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Research Journal of Social Science & Management cho thấy sinh viên đại học có thể tự an ủi bản thân tốt hơn khi ôm thú nhồi bông.
Tạp chí Sleep Health năm 2019 đã công bố một nghiên cứu cho thấy cả trẻ em và người lớn đều có thể hưởng lợi từ gấu bông. Họ cho biết khi được ôm gấu bông đi ngủ, họ cảm thấy bình tĩnh, an toàn và bớt lo lắng.
Có khả năng là bản thân hành động ôm gây ra phản ứng này. Những cái ôm đồ vật vô tri cũng có tác dụng làm giảm hormone căng thẳng cortisol trong máu và nước bọt, theo nghiên cứu năm 2013 của tạp chí Scientific Reports.
Đó là lý do tại sao những chiếc gối ôm cũng có tác dụng.
Ngay chí bây giờ bạn đã biết rằng việc giữ một con gấu bông trên giường cho đến khi bạn 30 tuổi không phải là một ý tưởng hay. Chỉ cần bạn có thứ gì đó để ôm là đủ để bạn ngủ ngon hơn. Nhưng nếu chúng ta bỏ cả vai trò của một vật thể ôm thì sao?
Theo các nhà khoa học, ngay cả việc để con gấu cạnh giường mà không ôm cũng có tác dụng. Con gấu lúc này phục vụ bạn như một biểu tượng của giấc ngủ. Nó giống như bạn nhìn thấy một chiếc giường ấm áp khi bạn nhìn thấy nó. Con gấu nói với bạn rằng đã đến giờ nghỉ ngơi và kết quả là não bộ của bạn sẽ giảm kích thích để chuyển từ trạng thái thức tỉnh sang trạng thái buồn ngủ dần dần.
Theo Jennifer Goldschmied, phó giáo sư tâm thần học tại Bệnh viện Đại học Pennsylvania,"Bộ não của chúng ta hoạt động liên tục, nhưng khi bạn ngủ, nó hoạt động theo một cách khác. Não bộ sẽ không thể chuyển sang trạng thái ngủ bất cứ khi nào bạn còn trằn trọc với những suy nghĩ như lúc tỉnh giấc ban ngày.".
Một con gấu bông trên giường đóng vai trò như một chiếc công tắc giúp bạn chuyển trạng thái suy nghĩ đó. "Tôi sẽ thêm các vật chuyển tiếp [như gấu bông] vào một phạm trù tương tác rất rộng với các hoạt động, hành vi và thực hành tâm lý biểu tượng [có khả năng kích hoạt giấc ngủ].Tiến sĩ Daniel Lewin, một nhà tâm lý học tại Bệnh viện Nhi Hoa Kỳ, đồng ý.
Điều đó có nghĩa là trước khi đi ngủ, bất kỳ hành vi đặc trưng nào bạn làm vào buổi tối đều có tác dụng làm giảm kích thích nhận thức và giúp bạn rơi vào giấc ngủ ngon hơn.
Đối với nhiều người, đó sẽ là việc đọc sách, tắt điện thoại hoặc thậm chí cầu nguyện. Đối với tôi, đó là việc nhặt Bi lên, ôm nó vào lòng và nhớ lại khoảnh khắc yên bình năm 6 tuổi khi tôi vừa bước ra khỏi phòng nhổ răng mà không còn sợ hãi, lo lắng hay muộn.
Tham khảo Businessinsider, Nytimes, NCBI, Pubmed, Theguardian, Sciencedirect, Fatherly, Sleep, Vice.
Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống