Loài cá lạ thích sống trong lòng đất hàng năm trời và muốn bắt được phải đào lên như khoai

(Tổ Quốc) - Loài cá đặc biệt này được tìm thấy nhiều ở Châu Phi. Và người dân nơi đây muốn bắt chúng thì phải đào đất mới có.

Đó chính là cá phổi châu Phi, loài cá có thể sống trên cạn mà không cần tới nước trong nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm.

Loài cá có hệ thống hô hấp đặc biệt

Một loại cá nước ngọt nổi tiếng với khả năng đặc biệt nói trên là cá phổi, còn được gọi là Lungfish. Chúng thường sinh sống ở các vùng nước nông như đầm lầy. Ở châu Phi, Nam Mỹ và Úc, cá phổi phổ biến hơn ở các hồ nước lớn hơn.

Giun đất, chạch và lươn có thể được kết hợp với nhau để tạo thành cá phổi. Khả năng hít thở không khí và các cấu trúc nguyên trong lớp Cá vây thùy xa xưa là những đặc điểm mà các nhà khoa học đánh giá cao chúng. Do khả năng này, cá phổi mới có thể tồn tại ở vùng khí hậu khắc nghiệt của châu Phi thường xuyên ở mức cao quanh năm và mùa khô thường xuyên khắc nghiệt, kéo dài tới 4-5 tháng, đến mức một dòng sông hồ khô cạn trơ đáy.

Các nhà khoa học tuyên bố rằng hệ thống hô hấp của cá phổi đã tiến hóa rất nhiều. Giống như các động vật trên cạn, chúng lấy oxy trực tiếp từ không khí. Cá phổi thở bằng mang khi di chuyển dưới nước. Bong bóng cá được sử dụng bởi cá phổi sau khi rời khỏi mặt nước. Tương tự như động vật có vú trên cạn, không khí được hít vào từ lỗ mũi của cá phổi và đi vào bong bóng với "chức năng của phổi".

Bong bóng của cá phổi cực kỳ đặc biệt; nó được bao phủ bởi các mạch máu nhỏ hình lưới và chứa đầy các phế nang có kích thước khác nhau. Nó hoàn toàn giống phổi của động vật có vú trên cạn từ cấu trúc và chức năng sinh lý.

Khi đến tuổi trưởng thành, nhiều loài cá phổi đã mất dần khả năng mang. Chúng vẫn phải ngoi lên bề mặt để lấy không khí nếu chúng sống trong nước. Ngay cả khi phải sống trong nước trong thời gian dài, có những cá thể thậm chí còn bị chết đuối.

Chúng sẽ sống và di chuyển trong nước như các loài cá khác khi nước nổi. Tuy nhiên, chúng sẽ đào hố sâu dưới lớp bùn non khi đến mùa hạn hán dưới lớp bùn non bằng cách ăn bùn qua miệng và thải qua mang. Cá phổi ngừng đào khi đến độ sâu cần thiết và tiết ra chất nhầy để làm cứng bùn đồng thời tạo lớp kén bọc bên ngoài, chỉ lộ miệng để lấy không khí và kích hoạt trạng thái ngủ hè.

Chúng sẽ giảm nhu cầu trao đổi chất xuống mức tối thiểu trong thời gian ngủ hè. Nước làm mềm bùn khi mùa mưa đến, và kết quả là chúng phá vỡ kén chui ra. Theo một số tài liệu, cá phổi có thể sống dưới lòng đó tới 5 năm.

Video về cuộc sống của cá phổi châu Phi. (Nguồn: NatGeo)

Người châu Phi thường đào đất để bắt cá phổi, lợi dụng cơ chế ngủ hè của chúng. Họ sử dụng cá phổi như một nguồn thực phẩm dự trữ bền vững. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng thịt cá phổi khá nồng nên không được khách du lịch ưa chuộng khi nấu ăn.

Loài cá hữu ích cho nghiên cứu khoa học

Theo các nhà khoa học, cá phổi đã xuất hiện từ thời cổ đại. Từ cách đây 419 triệu đến 393 triệu năm trước, những con cá phổi đầu tiên đã xuất hiện trên Trái đất. Chúng vẫn sống sót đầy đủ sau bốn lần tuyệt chủng.

Trên thực tế, cá phổi có 3 chi với 6 phân loài và được phân chia theo nơi cư trú, bao gồm cá phổi châu Phi, cá phổi châu Mỹ và cá phổi Úc. Những con cá phổi trưởng thành có thể nặng tới 10 kg và dài tới 1,25 m. Cá phổi Victoria là loài cá phổi châu Phi lớn nhất hiện nay, có thể dài tới 2 mét.

Các nhà khoa học đã tiến hành nghiên cứu về loài cá phổi từ khả năng sống trong lòng đất một thời gian mà không cần thức ăn và nước uống. Cơ chế độc đáo của cá phổi khiến các nhà nghiên cứu ngạc nhiên bởi vì hình thức tạm dừng hoạt động này có thể nhận rộng đối với cả con người.

Sau sáu tháng ngừng hoạt động trước khi cá phổi châu Phi được đặt vào môi trường nước ngọt điển hình, các nhà nghiên cứu tại Đại học Quốc gia Singapore đã so sánh các biểu hiện gen khác nhau trong gan của cá phổi châu Phi. Để xác định cách các tế bào khác nhau điều tiết hoạt động, họ cũng so sánh cách biểu hiện gen của ngày đầu tiên sau khi ngừng hoạt động.

Họ phát hiện ra rằng trong thời gian ngừng hoạt động, các gen liên quan đến chất thải có tính khử độc, được gọi là gen gia tăng biêêêêêện (up-regulated genes), dẫn đến việc sản xuất các sản phẩm độc hại trong gan. Các nhà khoa học có thể đề xuất các gen này như một cách để bảo tồn năng lượng khi các gen liên quan đến đông máu và chuyển hóa sắt và đồng là các gen giảm biêện (down-regulated gene).

Các nhà khoa học đã phát hiện ra phương pháp hữu ích trong các trường hợp bệnh nhân nguy cấp như vết thương do đạn bắn để kéo dài thời gian hoạt động trong khi não đã chết từ kết quả nghiên cứu này. Khi bay vào không gian với khoảng cách dài, phi hành gia cũng có thể sử dụng phương pháp này.

*Bài viết được tổng hợp từ NatGeo, Britannica.

Nguyệt Phạm

Đó chính là cá phổi châu Phi, loài cá có thể sống trên cạn mà không cần tới nước trong nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm.

Loài cá có hệ thống hô hấp đặc biệt

Một loại cá nước ngọt nổi tiếng với khả năng đặc biệt nói trên là cá phổi, còn được gọi là Lungfish. Chúng thường sinh sống ở các vùng nước nông như đầm lầy. Ở châu Phi, Nam Mỹ và Úc, cá phổi phổ biến hơn ở các hồ nước lớn hơn.

Giun đất, chạch và lươn có thể được kết hợp với nhau để tạo thành cá phổi. Khả năng hít thở không khí và các cấu trúc nguyên trong lớp Cá vây thùy xa xưa là những đặc điểm mà các nhà khoa học đánh giá cao chúng. Do khả năng này, cá phổi mới có thể tồn tại ở vùng khí hậu khắc nghiệt của châu Phi thường xuyên ở mức cao quanh năm và mùa khô thường xuyên khắc nghiệt, kéo dài tới 4-5 tháng, đến mức một dòng sông hồ khô cạn trơ đáy.

Các nhà khoa học tuyên bố rằng hệ thống hô hấp của cá phổi đã tiến hóa rất nhiều. Giống như các động vật trên cạn, chúng lấy oxy trực tiếp từ không khí. Cá phổi thở bằng mang khi di chuyển dưới nước. Bong bóng cá được sử dụng bởi cá phổi sau khi rời khỏi mặt nước. Tương tự như động vật có vú trên cạn, không khí được hít vào từ lỗ mũi của cá phổi và đi vào bong bóng với "chức năng của phổi".

Bong bóng của cá phổi cực kỳ đặc biệt; nó được bao phủ bởi các mạch máu nhỏ hình lưới và chứa đầy các phế nang có kích thước khác nhau. Nó hoàn toàn giống phổi của động vật có vú trên cạn từ cấu trúc và chức năng sinh lý.

Khi đến tuổi trưởng thành, nhiều loài cá phổi đã mất dần khả năng mang. Chúng vẫn phải ngoi lên bề mặt để lấy không khí nếu chúng sống trong nước. Ngay cả khi phải sống trong nước trong thời gian dài, có những cá thể thậm chí còn bị chết đuối.

Chúng sẽ sống và di chuyển trong nước như các loài cá khác khi nước nổi. Tuy nhiên, chúng sẽ đào hố sâu dưới lớp bùn non khi đến mùa hạn hán dưới lớp bùn non bằng cách ăn bùn qua miệng và thải qua mang. Cá phổi ngừng đào khi đến độ sâu cần thiết và tiết ra chất nhầy để làm cứng bùn đồng thời tạo lớp kén bọc bên ngoài, chỉ lộ miệng để lấy không khí và kích hoạt trạng thái ngủ hè.

Chúng sẽ giảm nhu cầu trao đổi chất xuống mức tối thiểu trong thời gian ngủ hè. Nước làm mềm bùn khi mùa mưa đến, và kết quả là chúng phá vỡ kén chui ra. Theo một số tài liệu, cá phổi có thể sống dưới lòng đó tới 5 năm.

Người châu Phi thường đào đất để bắt cá phổi, lợi dụng cơ chế ngủ hè của chúng. Họ sử dụng cá phổi như một nguồn thực phẩm dự trữ bền vững. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng thịt cá phổi khá nồng nên không được khách du lịch ưa chuộng khi nấu ăn.

Loài cá hữu ích cho nghiên cứu khoa học

Theo các nhà khoa học, cá phổi đã xuất hiện từ thời cổ đại. Từ cách đây 419 triệu đến 393 triệu năm trước, những con cá phổi đầu tiên đã xuất hiện trên Trái đất. Chúng vẫn sống sót đầy đủ sau bốn lần tuyệt chủng.

Trên thực tế, cá phổi có 3 chi với 6 phân loài và được phân chia theo nơi cư trú, bao gồm cá phổi châu Phi, cá phổi châu Mỹ và cá phổi Úc. Những con cá phổi trưởng thành có thể nặng tới 10 kg và dài tới 1,25 m. Cá phổi Victoria là loài cá phổi châu Phi lớn nhất hiện nay, có thể dài tới 2 mét.

Các nhà khoa học đã tiến hành nghiên cứu về loài cá phổi từ khả năng sống trong lòng đất một thời gian mà không cần thức ăn và nước uống. Cơ chế độc đáo của cá phổi khiến các nhà nghiên cứu ngạc nhiên bởi vì hình thức tạm dừng hoạt động này có thể nhận rộng đối với cả con người.

Sau sáu tháng ngừng hoạt động trước khi cá phổi châu Phi được đặt vào môi trường nước ngọt điển hình, các nhà nghiên cứu tại Đại học Quốc gia Singapore đã so sánh các biểu hiện gen khác nhau trong gan của cá phổi châu Phi. Để xác định cách các tế bào khác nhau điều tiết hoạt động, họ cũng so sánh cách biểu hiện gen của ngày đầu tiên sau khi ngừng hoạt động.

Họ phát hiện ra rằng trong thời gian ngừng hoạt động, các gen liên quan đến chất thải có tính khử độc, được gọi là gen gia tăng biêêêêêện (up-regulated genes), dẫn đến việc sản xuất các sản phẩm độc hại trong gan. Các nhà khoa học có thể đề xuất các gen này như một cách để bảo tồn năng lượng khi các gen liên quan đến đông máu và chuyển hóa sắt và đồng là các gen giảm biêện (down-regulated gene).

Các nhà khoa học đã phát hiện ra phương pháp hữu ích trong các trường hợp bệnh nhân nguy cấp như vết thương do đạn bắn để kéo dài thời gian hoạt động trong khi não đã chết từ kết quả nghiên cứu này. Khi bay vào không gian với khoảng cách dài, phi hành gia cũng có thể sử dụng phương pháp này.

*Bài viết được tổng hợp từ NatGeo, Britannica.

Video về cuộc sống của cá phổi châu Phi. (Nguồn: NatGeo)

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống