"Máy móc đang đến và chúng sẽ chiếm mất công việc của bạn." Đó là một điệp khúc nổi tiếng trong nhiều năm, bắt đầu từ đầu thế kỷ 19. Trong quá khứ, những tiến bộ từng bước trong công nghệ đã thay thế các công việc được trả lương thấp bằng nhiều công việc được trả lương cao hơn. Larry Elliott, biên tập viên kinh tế của trang The Guardian, cho rằng lần này, trí tuệ nhân tạo (AI) có thể sẽ khác đi.
Các chính trị gia biết rằng ngay cả trong trường hợp tốt nhất, AI sẽ làm gián đoạn nghiêm trọng thị trường lao động, nhưng họ đang tự lừa dối mình nếu tin rằng có nhiều năm để phản ứng phù hợp. Như Mihir Shukla, một doanh nhân công nghệ, đã nói tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới gần đây ở thị trấn Davos (Thụy Sĩ).Nhiều người cứ nói rằng AI đang đến, nhưng nó đã ở đây rồi”.
Trong khi thế giới đang bận tâm đến đại dịch, lạm phát và chiến tranh, sự phát triển của máy học và người máy (robot) đang diễn ra nhanh chóng. Giống như máy kéo sợi và động cơ hơi nước đầu tiên được sản xuất vào thế kỷ 18, AI là đại diện cho cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Một công nghệ đổi mới sẽ cơ bản thay đổi cách thức hoạt động của các nền kinh tế.
Không phải lúc nào cũng có sự thay đổi, nhưng giống như trường hợp của các cuộc cách mạng công nghiệp trước đây, nó sẽ gây khó chịu cho những người bị ảnh hưởng cũng như hàng triệu lao động. Trước đây, lao động chân tay đã bị thay thế bởi máy móc, để lại những công việc đòi hỏi khả năng nhận thức của con người. ChatGPT hiện tượng sự tiến bộ của AI cho thấy máy móc giờ đây cũng có thể thực hiện tốt các công việc sáng tạo.
Cỗ máy có thể viết một cách thông minh được gọi là ChatGPT. ChatGPT tìm kiếm trên web các nguồn tài liệu phù hợp và tạo nội dung gốc khi được yêu cầu tạo ra phiên bản của bài phát biểu Gettysburg của Abraham Lincoln (tổng thống thứ 16 của Hoa Kỳ) theo phong cách Donald Trump.
ChatGPT đã thu hút được người dùng thứ 100 triệu sau 60 ngày kể từ khi được phát hành vào tháng 11.2022 bởi viện nghiên cứu OpenAI (có trụ sở tại thành phố San Francisco, Hoa Kỳ). Theo nghiên cứu của UBS (ngân hàng đầu tư đa quốc gia và công ty dịch vụ tài chính của Sĩ), ChatGPT trở thành ứng dụng tiêu dùng phát triển nhanh nhất trong lịch sử. Facebook phải mất hai năm và Instagram mất đến 2,5 năm để đạt được cột mốc tương tự, trong khi TikTok đã mất khoảng 9 tháng sau khi được ra mắt trên phạm vi toàn cầu để đạt được 100 triệu người dùng.
Các sản phẩm mới khác sẽ được theo sau. Theo một báo cáo từ Đại học Stanford ở bang California (Mỹ), số lượng bằng sáng chế AI đã tăng gấp 30 lần từ năm 2015 đến năm 2021. Robot ngày càng trở nên rẻ hơn và tinh vi hơn.
Lịch sử chứng minh sự thay đổi mạnh mẽ về công nghệ và đặt ra những thách thức đáng kể cho các nhà hoạch định chính sách. Mỗi cuộc cách mạng công nghiệp trước đây (trong ba cuộc cách mạng công nghiệp) đều có tác động ban đầu giống nhau: làm suy giảm việc làm trên toàn bộ nền kinh tế, dẫn đến sự gia tăng bất bình đẳng và giảm tỷ lệ thu nhập dành cho người lao động.
Mặc dù AI có nguy cơ gây ra những tác động tương tự, nhưng có một điểm khác biệt chính. Chủ sở hữu của những cỗ máy mới sẽ kiếm được những khoản tiền khổng lồ từ những sáng kiến của họ nếu chúng không được quản lý. Sẽ có sự sụt giảm trong một số lĩnh vực của nền kinh tế nhưng tăng trưởng việc làm trong các lĩnh vực khác.
Sự khác biệt lần này là trong khi nhiều công việc được tạo ra có thể được trả lương thấp, thì những công việc có nguy cơ cao nhất sẽ thuộc tầng lớp trung lưu. Như Mihir Shukla đã lưu ý ở Davos, thời kỳ xử lý đơn xin vay đã bắt đầu đếm ngược.
Một số vấn đề này có thể được giải quyết theo nhiều cách khác nhau. Để người lao động có được các kỹ năng cần thiết để kiếm sống tốt, chính phủ có thể đầu tư nhiều hơn vào giáo dục và đào tạo. Họ có thể học cách truyền bá lợi ích của công nghệ mới. Một trong những người ủng hộ mạnh mẽ nhất cho thu nhập cơ bản phổ quát là các doanh nhân ở Thung lũng Silicon (Mỹ).
Để cung cấp cho người dân mức sống cao hơn ngưỡng nghèo khổ, Thu nhập cơ bản phổ quát cung cấp một khoản trợ cấp tiền mặt định kỳ cho mọi công dân.
Các nhà hoạch định chính sách phải hành động nhanh chóng và cẩn thận, bất kể họ làm gì. Joseph Schumpeter, nhà kinh tế học, đã sử dụng một cụm từ để mô tả cách chủ nghĩa tư bản tự tái tạo theo định kỳ. Ông mô tả quá trình này là diệt sáng tạo và quá trình này đang ở giai đoạn đầu.
Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống