Trung Quốc là một trong những quốc gia đầu tiên đánh giá xe máy xăng là nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường, áp dụng hàng loạt tiêu chuẩn để hạn chế sự phát triển của loại phương tiện này từ năm 2000. Sau 12 năm, hơn 200 thành phố cấm xe máy xăng đi vào trung tâm, khiến Trung Quốc trở thành thị trường tiêu thụ xe máy điện lớn nhất thế giới trong nhiều năm.
VnExpress có cuộc trao đổi với ông Vương Gia Trung, Phó chủ tịch cấp cao Tập đoàn Yadea, hãng xe máy điện 8 năm liên tiếp dẫn đầu doanh số toàn cầu, để tìm hiểu quá trình chuyển đổi xanh lĩnh vực xe hai bánh của Trung Quốc.
Ông Vương Gia Trung (giữa), Phó chủ tịch cấp cao Tập đoàn Yadea trong buổi gặp gỡ giới truyền thông Việt Nam tại Trung Quốc. Ảnh: Tuấn Vũ
- Quá trình chuyển đổi từ xe máy xăng sang xe máy điện tại Trung Quốc diễn ra như thế nào?
- Sự phát triển của xe máy điện tại đất nước chúng tôi trải qua hai giai đoạn mang tính lịch sử.
Đầu tiên, chính phủ đưa ra các chính sách nhằm thúc đẩy, bởi trong quá trình hiện đại hoá đất nước, số lượng xe máy xăng ở Trung Quốc gia tăng rất nhanh, kéo theo nhiều vấn đề ô nhiễm, gây bất lợi cho môi trường và sự phát triển lành mạnh của đô thị. Từ năm 2000, nhiều tỉnh và thành phố đã lần lượt hạn chế và cấm xe máy xăng. Đến năm 2012, đã có hơn 200 thành phố cấm xe máy xăng đi vào khu vực trung tâm. Chính sách trên đã tạo nền tảng cho sự phổ cập của các loại xe điện.
Giai đoạn thứ hai là kích thích nhu cầu của người dân. Khi đó, Trung Quốc đang trong thời kỳ tăng trưởng kinh tế nhanh, khoảng cách giữa nơi ở và làm việc của người dân ngày càng xa, trong khi hạ tầng giao thông công cộng vẫn chưa hoàn thiện. Khi đó, xe máy điện nổi lên là lựa chọn hàng đầu bởi có thể đáp ứng quy định của các thành phố, đồng thời giúp người dân di chuyển linh hoạt, tiện lợi hàng ngày.
Một số yếu tố cộng hưởng cũng thúc đẩy quá trình phổ cập xe máy điện. Đơn cử, xe máy xăng yêu cầu bằng lái và người trên 60 tuổi không thể sử dụng, trong khi xe điện không yêu cầu. Ở thị trường nông thôn, người dân Trung Quốc thường di chuyển chủ yếu bằng xe đạp, nhưng khi có điều kiện, họ đã bỏ qua xe máy (bởi phải có bằng lái), chuyển thẳng sang xe điện.
Trong suốt quá trình chuyển đổi đó, chính phủ đã nhiều lần đưa ra chính sách trợ giá, các khu cư dân mới đều trang bị bãi đỗ và trạm sạc điện nhằm tạo thuận lợi cho người dân.
- Theo ông, Việt Nam có thách thức và thuận lợi gì khi chuyển đổi từ xe xăng sang xe máy điện?
- Hiện nay thị trường vẫn chưa nhận thức đầy đủ về những tác động tích cực mà xe máy điện mang lại. Ở khía cạnh môi trường, kinh nghiệm từ Trung Quốc đã chứng minh xe điện có thể giải quyết hiệu quả về tiếng ồn và khí thải do xe máy xăng gây ra, tạo không gian thành phố yên tĩnh và đáng sống hơn.
Chi phí sử dụng của xe máy điện rẻ hơn đáng kể so với xe máy xăng, chi phí sửa chữa cũng tiết kiệm. Sử dụng xe điện rất êm ái, không có độ rung lắc và tiếng ồn từ động cơ, đồng thời công nghệ pin ngày càng cho quãng đường di chuyển xa hơn, hoàn toàn đáp ứng nhu cầu di chuyển hàng ngày trong thành phố.
Khó khăn tiếp theo là về cơ sở hạ tầng. Ở Trung Quốc, hầu như mỗi khu cư dân mới đều đã trang bị nhà để xe điện và trạm sạc, nhiều nơi có hệ thống đổi pin. Nhưng tại Việt Nam, số lượng nhà cao tầng ngày càng nhiều nhưng thiếu hạ tầng này, có thể khiến người dùng gặp bất tiện khi chuyển đổi sang xe xanh.
Từ kinh nghiệm của Trung Quốc, chúng tôi thấy rằng để phổ biến giao thông xanh cần sự phối hợp từ nhiều mặt: chính sách hỗ trợ, xây dựng cơ sở hạ tầng, trợ giá mua xe và từng bước hình thành thói quen cho người tiêu dùng.
- Yadea có kế hoạch phát triển cơ sở hạ tầng, trạm sạc tại Việt Nam không?
- Việc xây dựng cơ sở hạ tầng công cộng chắc chắn sẽ do chính phủ định hướng thúc đẩy, bởi đây là xu thế tất yếu. Khi tiến ra toàn cầu, chúng tôi sẽ phát triển hệ sinh thái xung quanh những chiếc xe điện, bao gồm trạm sạc, đổi pin, dịch vụ hậu mãi, nền tảng cho thuê trong tương lai... Tất cả sẽ được triển khai theo hệ sinh thái hoàn chỉnh.
Tại Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) ngày 31/8, chúng tôi được báo cáo Thủ tướng Phạm Minh Chính về tiến độ triển khai kế hoạch này, và ngài Thủ tướng đã đưa ra những chỉ đạo rất chi tiết. Theo đó, chúng tôi sẽ xây dựng lại kế hoạch toàn diện hơn, dự kiến tiếp tục báo cáo Thủ tướng trong thời gian tới về quy hoạch hệ sinh thái tổng thể của Yadea tại Việt Nam.
Thủ tướng Phạm Minh Chính và ông Vương Gia Trung, Phó chủ tịch cấp cao Tập đoàn Yadea trong chương trình dự Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức hợp tác Thượng Hải (SCO) hôm 31/8. Ảnh: VGP
Chúng tôi hi vọng sẽ nhận được sự phê duyệt ở cấp quốc gia, đồng thời mong muốn hợp tác các doanh nghiệp năng lượng trong nước để cùng đầu tư xây dựng hệ thống trạm sạc, đổi pin. Khi người dân cảm nhận được sự an toàn, tiện lợi khi nạp năng lượng, việc tăng tốc chuyển đổi sang xe điện sẽ thuận lợi hơn.
- Thị trường Việt Nam có vị thế ra sao trong chiến lược toàn cầu của Yadea?
- Việt Nam là thị trường chiến lược then chốt trong bản đồ toàn cầu của Yadea. Định vị này dựa trên sự thấu hiểu, niềm tin dài hạn của chúng tôi đối với thị trường có dân số hơn 100 triệu dân, là quốc gia có sức tiêu thụ xe hai bánh hàng đầu thế giới - nền tảng vững chắc để thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang xe điện.
Từ Việt Nam, chúng tôi có thể mở rộng và kết nối sang toàn bộ khu vực Đông Nam Á và nhiều thị trường quốc tế khác. Hệ sinh thái công nghiệp xe hai bánh ở Việt Nam đã hoàn thiện, giúp Yadea dễ dàng xây dựng chuỗi cung ứng. Chính phủ cũng có những chính sách nhằm hỗ trợ chuyển đổi, xanh hoá phương tiện giao thông.
Trong buổi làm việc gần đây với Thủ tướng Phạm Minh Chính, chúng tôi đã nhận được lời khẳng định rằng Yadea được kỳ vọng sẽ đóng góp giải pháp tổng thể cho hệ sinh thái giao thông xanh tại Việt Nam. Đây là nguồn động lực lớn để Yadea cam kết phát triển lâu dài, là bệ phóng chiến lược và động lực tăng trưởng chủ chốt cho hành trình mở rộng của chúng tôi tại Đông Nam Á trong tương lai.
- Tình hình kinh doanh của Yadea tại Việt Nam như thế nào? Hãng đặt mục tiêu gì cho 5 năm tới?
- Nửa đầu 2025 chúng tôi ghi nhận những tín hiệu tích cực, khi doanh số tăng hơn 40% so với cùng kỳ năm ngoái. Mặc dù ở giai đoạn khởi đầu, nhưng thị trường Việt Nam cho thấy tốc độ tăng trưởng ấn tượng, là một trong những nơi Yadea có mức phát triển nhanh nhất toàn cầu.
Chúng tôi đang xây dựng trung tâm R&D cốt lõi của Yadea cho thị trường Đông Nam Á và đặt tại Việt Nam. Sau khi hoàn thiện, trung tâm này sẽ gồm đội ngũ hơn 200 người, bao gồm các kỹ sư có trình độ cao để nghiên cứu, liên tục đáp ứng nhu cầu cho thị trường. Trong 5 năm tới, chúng tôi sẽ đẩy mạnh sản xuất nội địa, hoàn thiện hệ thống kênh phân phối và tăng độ phủ cho thương hiệu.
Việt Nam sẽ là thị trường hình mẫu quan trọng để Yadea thúc đẩy quá trình chuyển từ xe xăng sang xe điện toàn cầu.
Một dây chuyền robot tự động hoá tại nhà máy lớn nhất của Yadea ở huyện Kim Trại, tỉnh An Huy, Trung Quốc. Ảnh: Tuấn Vũ
- Bí quyết nào giúp Yadea trở thành doanh nghiệp dẫn đầu ngành công nghiệp xe điện hai bánh?
- Sự phát triển của Yadea được chúng tôi xây dựng trên ba trụ cột cốt lõi: chất lượng sản phẩm, công nghệ tiên phong và tối ưu trải nghiệm người dùng.
Chất lượng là "mạch sống" của Yadea, bởi từ những ngày đầu thành lập, đội ngũ lãnh đạo đã xác định chất lượng chính là sự sống còn. Hiện nay không chỉ ở Trung Quốc, chất lượng các dòng xe Yadea còn được công nhận bởi nhiều đối tác, các thị trường khó tính toàn cầu, bởi chúng tôi luôn đầu tư và kiểm soát nghiêm ngặt về chất lượng sản phẩm.
Ở các nhà máy thông minh của Yadea trên toàn cầu, chúng tôi áp dụng quy trình tự động hoá cao và thiết lập ba vòng kiểm soát gồm: sản phẩm đầu tiên, trong quá trình sản xuất và khi xuất xưởng. Nhờ đó, sai sót dù nhỏ nhất sẽ được phát hiện và xử lý ngay tại nhà máy, đảm bảo tính đồng nhất khi sản xuất số lượng lớn.
Chúng tôi coi đổi mới công nghệ là động lực phát triển. Yadea đã tự chủ nghiên cứu và phát triển các công nghệ hàng đầu trong ngành như pin graphene, động cơ TTFAR, hệ thống điều khiển và sạc thông minh... Mới nhất, chúng tôi đã tiên phong phát triển công nghệ pin Natri.
Cuối cùng, Yadea đặt người dùng làm trung tâm, thậm chí đồng hành với họ để phát triển sản phẩm và tối ưu trải nghiệm sử dụng. Hiện, chúng tôi sở hữu các hệ thống showroom hiện đại, kênh mua sắm trực tuyến, hơn 40.000 điểm dịch vụ toàn cầu...
Pin Natri của Huayu, một công ty con thuộc Yadea tự nghiên cứu và phát triển, dự kiến sẽ có mặt trên các mẫu xe tại Việt Nam trong thời gian tới. Ảnh: Tuấn Vũ
- Ông đã gắn bó Yadea trong bao nhiêu năm? Thành tựu lớn nhất của ông là gì?
- Tôi gia nhập Yadea năm 1999, là nhân viên thứ 5 của công ty. Toàn bộ sự nghiệp của tôi gắn bó với ngành xe điện.
Tôi là người trực tiếp tham gia và chứng kiến những dấu mốc đầu tiên của thương hiệu. Tại cơ sở sản xuất đầu tiên của Yadea tại Thiên Tân, tôi là kỹ sư đầu tiên tham gia nghiên cứu và phát triển xe máy điện. Tôi và đội ngũ của mình đã từng bước đưa Yadea trở thành hãng xe máy điện lớn nhất thế giới, nâng sản lượng từ 3 triệu xe một năm lên 16 triệu xe một năm, đồng thời đưa hãng vươn ra thị trường quốc tế.
Tôi cũng là người được chứng kiến chiếc xe máy điện đầu tiên của Yadea được trao đến tay khách hàng, và đến nay đã đạt cột mốc 100 triệu xe xuất xưởng. Từ một nhóm khởi nghiệp chỉ có 7 người, Yadea ngày nay trở thành tập đoàn toàn cầu, có hơn 16.000 nhân viên, chúng tôi cùng nhau xây dựng nền tảng công việc ổn định, đảm bảo cuộc sống cho hàng chục nghìn gia đình, mở ra cơ hội để nhiều người hiện thực hoá ước mơ của mình.
Chính giá trị xã hội ấy là niềm tự hào lớn nhất trong sự nghiệp của tôi.
Quang Anh
Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống