Bối cảnh suy thoái kinh tế sẽ có tác động kép đối với doanh nghiệp khi các quy tắc mới về thuế tối thiểu được áp dụng. Do đó, cần có một chiến lược để giữ chân và thu hút doanh nghiệp FDI và điều quan trọng nhất là phải giành được quyền đánh thuế vì lợi ích của nhà đầu tư nước ngoài và lợi ích của quốc gia tại Việt Nam.
Theo ông Robert King, Phó Tổng Giám đốc Công ty Ernst & Young Việt Nam, Việt Nam chủ yếu tiếp nhận đầu tư, do đó, bài toán về chính sách đặt ra cho Việt Nam vào thời điểm này là đạt được hai mục tiêu quan trọng về chủ động giành quyền đánh thuế và tiếp tục tạo môi trường đầu tư thuận lợi.
Do đó, ông Robert King đề nghị áp dụng thuế tối thiểu nội địa đạt chuẩn ở Việt Nam. Để tăng tính cạnh tranh, Chính phủ cũng nên cung cấp hỗ trợ cho các nhà đầu tư, trong đó các khoản trợ giúp phải đảm bảo sẽ không chỉ áp dụng cho những đối tượng bị ảnh hưởng bởi thuế suất tối thiểu toàn cầu mà cần mở rộng ra cho cả các đối tượng khác. Mặt khác, Chính phủ có thể xem xét các giải pháp tài chính hỗ trợ, nhưng không được thể hiện mối liên hệ đến số thuế nộp bổ sung.
"Bối cảnh suy thoái kinh tế nói chung cùng lúc các quy định mới về thuế tối thiểu được áp dụng có thể xem như là tác động kép đối với các doanh nghiệp. Các doanh nghiệp lớn mà Việt Nam đang muốn thu hút lại là đối tượng trực tiếp của các quy định này. Theo Robert King, để giữ chân và thu hút doanh nghiệp FDI vào thời điểm này, điều quan trọng hơn bao giờ hết là chính phủ phải hợp tác với nhà đầu tư.
Theo bà Hương Vũ, Tổng giám đốc Công ty cổ phần tư vấn EY Việt Nam, gần đến thời điểm áp dụng các Quy tắc Trụ cột 2 về thuế tối thiểu toàn cầu, nhiều quốc gia đã và đang thể hiện những phản ứng rất nhanh chóng và tích cực trong việc thực thi các quy tắc này.
Các ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp (thuế TNDN) mà Việt Nam cung cấp cho các nhà đầu tư nước ngoài vốn được coi như một công cụ thu hút đầu tư rất hiệu quả từ trước đến nay, sẽ không còn phát huy tác dụng như trước đây đối với các nhà đầu tư thuộc đối tượng áp dụng của Trụ cột 2 nữa.
"Vì vậy, với tư cách là một nước tiếp nhận đầu tư, bài toán về chính sách đặt ra cho Việt Nam tại thời điểm này cần đạt được hai mục tiêu quan trọng: Việt Nam cần chủ động giành quyền đánh thuế và Việt Nam cần tiếp tục tạo môi trường đầu tư thuận lợi để đảm bảo cạnh tranh hiệu quả trong thu hút đầu tư nước ngoài," bà Hương Vũ nhận định.
Theo bà Vũ Thu Ngà, Phó Tổng giám đốc Tư vấn thuế, Công ty TNHH Deloitte Việt Nam, câu chuyện trở nên rõ ràng và đơn giản hơn: Cải cách thuế toàn cầu với thông điệp "tạo ra một sân chơi bình đẳng về thuế", "ngăn chặn cuộc đua xuống đáy", "chống lại dịch chuyển lợi nhuận và xói mòn cơ sở thuế của các tập đoàn đa quốc gia do kỹ thuật số hóa nền kinh tế" là một công cụ chính trị thành công để các nước lớn giành lại nguồn thu và giá trị đầu tư của mình.
Bà Vũ Thu Ngà đặt câu hỏi, "Việt Nam nên làm gì trong bối cảnh động thái rõ ràng của các quốc gia đang phát triển và các quốc gia là đối thủ cạnh tranh đầu tư như trên, nếu Việt Nam không làm gì (không tham gia vào cuộc cạnh tranh mới) thì chắc chắn sẽ đối mặt với hai vấn đề: Thứ nhất, mất đi nguồn thu thuế bổ sung tiềm năng từ thu nhập phát sinh tại quốc gia của mình mà sau đó cũng sẽ bị đánh thuế bổ sung ở bất kỳ quốc gia khác. Thứ hai, ảnh hưởng lợi thế cạnh tranh đầu tư một cách tiêu cực nếu các quốc gia khác thay đổi chính sách đầu tư và chính sách thuế mà ít ảnh hưởng đến lợi ích tài chính của doanh nghiệp hơn.
Theo bà Vũ Thu Ngà, "dưới bất kỳ hình thức nào, nếu Việt Nam chỉ giữ lại quyền đánh thuế hoặc thu thêm phần thuế bổ sung mà không có các cơ chế hỗ trợ cho các DN chịu ảnh hưởng, điều này sẽ gây bất lợi cho vị thế cạnh tranh thu hút đầu tư." Theo bà Hương Vũ, Việt Nam nên có các chính sách hỗ trợ đảm bảo thu hút đầu tư nước ngoài và nước này nên luật hóa thuế tối thiểu nội địa bổ sung đạt tiêu chuẩn áp dụng cho các đối tượng bị ảnh hưởng của Trụ cột 2.
Theo bà Hương Vũ, trong cuộc chơi mới mang tính toàn cầu, Chính phủ nên chấp nhận việc phải đối điện với những khó khăn và thách thức, đồng thời chủ động và mạnh dạn trong việc sử dụng các nguồn lực để tiếp cận và hội nhập với các tiêu chuẩn quốc tế. OECD cũng sẵn sàng cung cấp hỗ trợ về kỹ thuật và các đề xuất phù hợp với các quốc gia đang phát triển như Việt Nam vì một mục tiêu chung trong việc thực hiện các quy tắc này. Các đơn vị tư vấn quốc tế luôn sẵn sàng đồng hành cùng Chính phủ.
Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) đã khởi xướng các quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu. Theo đó, mức thuế suất tối thiểu 15% sẽ được áp dụng cho các doanh nghiệp có doanh thu từ 750 triệu EUR trở lên. Kể từ đầu năm 2024, nhiều quốc gia OECD đã thông báo sẽ thực hiện quy tắc thuế mới này.
Các quốc gia đầu tư nơi đặt trụ sở chính của công ty mẹ được phép áp dụng thuế suất 15% đối với thu nhập toàn cầu đến mức thuế tối thiểu theo chương trình thuế tối thiểu toàn cầu. Theo nghĩa này, các chính sách ưu đãi của các quốc gia đang phát triển như Việt Nam và các quốc gia nhận đầu tư được điều chỉnh kịp thời trong chính sách.
Theo đánh giá của Tổng cục Thuế, sẽ có khoảng 1.017 doanh nghiệp chịu tác động của thuế tối thiểu toàn cầu trong mạng lưới của các tập đoàn đa quốc gia đầu tư tại Việt Nam. Việt Nam hiện có 36.500 dự án đầu tư với tổng số vốn của các nhà đầu tư nước ngoài đạt 435 tỉ USD.
Trong đó đặc biệt có 335 doanh nghiệp có mức đầu tư trên 100 triệu USD và mạng lưới các doanh nghiệp phụ trợ đi theo đang hoạt động tại Việt Nam với tổng vốn đầu tư trên 130 tỷ USD, chiếm khoảng 30% tổng vốn đầu tư. Nếu các tập đoàn có điều chỉnh chính sách đầu tư, sẽ có hàng nghìn doanh nghiệp vệ tinh, phụ trợ đi theo dõi theo các doanh nghiệp này.
Theo số liệu thống kê năm 2022, các doanh nghiệp FDI đang nộp thuế thu nhập doanh nghiệp khoảng trên 110.000 tỷ đồng thuế TNDN, với số thuế bị tác động các nước phát triển truy thu từ 12.000 đến 30.000 tỷ đồng.
Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống