'Ghế an toàn cho trẻ em nên trang bị khi đi cao tốc'

Gần đây tôi có đọc nhiều ý kiến tranh luận về chuyện an toàn giao thông, đặc biệt là việc bắt buộc dùng ghế an toàn cho trẻ em trên ôtô. Ở phương Tây, người ta đi kỷ luật hơn, ít tai nạn hơn, nhưng khi đã tai nạn thì rất nguy hiểm vì chạy tốc độ rất cao, có khi trên 200 km/h, đó là lý do họ bắt buộc trẻ sử dụng ghế trang bị riêng cho trẻ. Còn ở Việt Nam tai nạn nhiều hơn, nhưng phần lớn là va quẹt nhỏ trong nội đô.

Ngẫm lại thực tế giao thông ở Việt Nam, tôi thấy điều này khá đúng với trải nghiệm hàng ngày. Các con đường nội đô ở các thành phố lớn lúc nào cũng đông đúc, tắc đường triền miên, ôtô nhiều khi chỉ "bò" được 20–30 km/h, thậm chí còn chậm hơn. Trong bối cảnh đó, phần lớn tai nạn thường là va chạm nhẹ, trầy xước xe, người đi xe máy là dễ bị thương nặng nhất, còn người ngồi trong ôtô, nhờ khung xe, túi khí, dây an toàn... nên thường ít khi bị chấn thương nghiêm trọng như các vụ tai nạn tốc độ cao trên cao tốc ở nước ngoài.

Từ thực tế này, nhiều người suy luận rằng: "Đi chậm vậy thì cần gì ghế an toàn cho trẻ, chỉ cần ôm các em vào lòng hay để ngồi chung ghế cũng được, có gì đâu mà lo". Tôi cho rằng suy nghĩ đó vừa đúng một phần, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm. Đúng ở chỗ, ở tốc độ thấp, trong điều kiện đường luôn ùn ứ, khả năng xảy ra tai nạn nghiêm trọng đúng là thấp hơn. Nhưng nguy hiểm ở chỗ, chỉ cần một đoạn đường trống, một cú tăng ga, hay một tình huống bất ngờ phải phanh gấp, trẻ em không được cố định vẫn có thể bị hất văng, va vào ghế trước, cửa kính... gây chấn thương. Chưa kể, thói quen "bế con trên tay" khi ngồi ghế trước hay ghế sau càng làm tình huống xấu thêm vì người lớn không thể giữ nổi cơ thể trẻ nếu lực quán tính đủ lớn.

Tôi không ảo tưởng rằng Việt Nam sẽ ngay lập tức áp dụng và thực thi nghiêm ngặt những quy định như ở châu Âu hay Bắc Mỹ, nơi trẻ em bắt buộc phải ngồi ghế an toàn theo đúng chuẩn, đúng độ tuổi, đúng cân nặng, không thì bị phạt rất nặng. Điều kiện đường sá, thu nhập, ý thức và cả thói quen văn hoá của chúng ta còn rất khác. Nhưng tôi nghĩ, chúng ta có thể đi từng bước, theo hướng thực tế hơn. Chẳng hạn, có thể bắt đầu bằng một quy định đơn giản như không cho phép chở trẻ em không có ghế an toàn khi xe chạy với tốc độ trên 60 km/h. Tại sao lại là 60 km/h? Vì ở ngưỡng này, xe thường đã ra khỏi khu vực nội đô đông đúc, bắt đầu vào các trục đường lớn, quốc lộ, cao tốc, hoặc ít nhất là những đoạn đường có thể chạy tương đối nhanh và thoáng. Một cú va chạm ở 20-30 km/h khác rất xa so với một cú va chạm ở 70-80 km/h. Ở tốc độ cao, dây an toàn và ghế an toàn cho trẻ không còn là "khuyến nghị", mà là ranh giới giữa thương tích nhẹ và chấn thương nghiêm trọng, thậm chí tử vong.

Quy định theo hướng "dựa vào tốc độ" cũng có thêm một ưu điểm: dễ chấp nhận hơn với tâm lý người dân. Trong nội đô, khi xe gần như "bò", có thể tạm thời nới lỏng (dù về mặt an toàn thì vẫn nên dùng ghế trẻ em), nhưng khi ra đến các tuyến đường cho phép chạy nhanh hơn, lúc đó quy định được siết lại. Cách tiếp cận này mang tính chuyển tiếp, mềm dẻo, không gây cảm giác "bị áp lệnh từ trên xuống" một cách đột ngột.

Tất nhiên, chỉ quy định trên giấy là chưa đủ. Cần song song làm mạnh các hoạt động như tuyên truyền để cha mẹ hiểu đúng về nguy cơ tai nạn ở tốc độ cao, giải thích tại sao ghế trẻ em lại quan trọng, không phải vì "bắt chước Tây" mà vì bảo vệ chính con mình. Khuyến khích tài xế taxi, xe công nghệ: có chính sách hỗ trợ, khuyến mãi, hoặc chương trình thí điểm xe có ghế trẻ em, để phụ huynh có thêm lựa chọn an toàn khi di chuyển đường dài. Xem xét ưu đãi thuế hoặc giảm giá cho các thiết bị an toàn đạt chuẩn, để ghế trẻ em bớt là "món xa xỉ" đối với nhiều gia đình.

Cuối cùng, tôi nghĩ, bảo vệ trẻ em là lĩnh vực mà xã hội nào cũng nên "nghiêm khắc" hơn một chút. Chúng ta có thể tranh luận về nhiều thứ: mức phạt, cách xử phạt, lộ trình áp dụng... nhưng có lẽ sẽ ít ai phản đối mục tiêu chung là giảm tối đa thương vong cho trẻ khi tham gia giao thông. Vì vậy, từ một sự khác biệt rất đời thường giữa "Tây đi nhanh, tai nạn ít mà nặng" và "Ta đi chậm, tai nạn nhiều mà nhẹ", tôi mong rằng chúng ta có thể rút ra một hướng đi thực tế: bắt đầu siết chặt việc dùng ghế an toàn cho trẻ em trên những đoạn đường, những tốc độ mà chỉ cần một lần bất cẩn là cái giá phải trả quá lớn.

Đôi khi, chỉ một chiếc ghế nhỏ và một quy định tưởng như phiền phức lại là thứ giữ được cả một tương lai.

Độc giả Ami

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống