Ngay từ đầu năm 2025, một loạt thay đổi về giao thông đã được triển khai đồng loạt, đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ trong cách quản lý, xử lý vi phạm và tổ chức giao thông tại Việt Nam. Những điều chỉnh này không chỉ tác động trực tiếp đến ý thức tham gia giao thông, mà còn khiến nhiều người lái xe phải nhanh chóng thích nghi để tránh các rủi ro xử phạt và gián đoạn lưu thông.
Nghị định 168/2024
Từ ngày 1/1/2025, Nghị định mới về xử phạt vi phạm giao thông đường bộ chính thức có hiệu lực, thay thế một loạt khung phạt cũ và đặt ra mức xử phạt hành chính mới cao hơn nhiều đối với các lỗi phổ biến như vượt đèn đỏ, đi sai phần đường, đi ngược chiều cao tốc, mở cửa xe không an toàn.
Người dân chấp hành tín hiệu đèn giao thông trên phố Kim Liên mới, không ai vượt quá vạch cho phép, tháng 1/2025. Ảnh: Giang Huy
Vi phạm tín hiệu đèn đỏ khiến tài xế ôtô có thể bị phạt 18-20 triệu đồng, trong khi xe máy bị phạt 4-6 triệu đồng, cao gấp ba lần so với trước đây. Hình phạt bổ sung là ngoài phạt tiền, người vi phạm bị trừ điểm GPLX và thậm chí bị tước giấy phép lái xe lâu hơn đối với các hành vi nghiêm trọng như nồng độ cồn cao, đua xe.
Từ khi Nghị định 168/2024 có hiệu lực, cơ quan chức năng ghi nhận những chuyển biến đáng kể. Cục CSGT cho biết sau ba tháng, số trường hợp vi phạm về trật tự, an toàn giao thông giảm 31,9% so với cùng kỳ. Tuy vậy, sau thời gian đầu năm, số vụ vi phạm lại có dấu hiệu tăng trở lại, khi người dân trở nên lơ là và chủ quan.
Kể từ 2025, mỗi GPLX sẽ có 12 điểm mỗi năm. Khi vi phạm giao thông, người lái xe sẽ bị trừ điểm tùy theo mức độ vi phạm. Nếu bị trừ hết 12 điểm, GPLX sẽ không còn hiệu lực và người lái phải tham gia kiểm tra lại kiến thức để phục hồi điểm.
Thay đổi Giấy phép lái xe (GPLX)
Hệ thống GPLX mới tăng từ 13 lên 15 hạng, thay đổi tên gọi, loại xe được điều khiển của mỗi loại bằng. Ví dụ hạng A1 chỉ dành cho môtô 50-125 phân khối, trong khi trước đây là dưới 175 phân khối. Hạng B thay thế cho hạng B1 và B2 cũ, dùng cho ôtô chở người đến 8 chỗ. Bằng lái xe hạng B (cấp mới từ 2025) có thời hạn cố định là 10 năm, thay vì phụ thuộc vào độ tuổi như trước. GPLX cấp trước năm 2025 vẫn được tiếp tục sử dụng theo thời hạn ghi trên bằng.
Việc thay đổi hệ thống bằng lái thời gian đầu kéo theo một số lo ngại cho tài xế khi đổi bằng. Cụ thể, khi đổi từ bằng B2 trước đây sang bằng B hiện tại, khối lượng của xe tải được điều khiển sẽ giảm xuống. B2 vốn cho tài xế lái xe tải có khối lượng hàng dưới 3,5 tấn, nhưng B mới chỉ cho phép lái xe tải có tổng khối lượng xe và hàng không dưới 3,5 tấn. Nếu muốn lái được xe tải lớn hơn, tài xế cần chuyển sang bằng C1.
Bộ Công an sát hạch, cấp giấy phép lái xe
Từ tháng 3, chức năng sát hạch, cấp giấy phép lái xe đã chuyển từ Bộ Giao thông Vận tải (trước đây) sang Bộ Công an. Trong thời gian chuyển giao, việc thi bằng lái phải tạm dừng trên cả nước, vì vậy lượng hồ sơ chờ đợi bị tồn đọng thời gian dài. Cục CSGT thậm chí phải tổ chức thi sát hạch buổi tối để có thể rút ngắn thời gian chờ đợi cho người dân.
Sát hạch bằng lái xe xuyên đêm 29/7 tại TP HCM. Ảnh: Thanh Tùng
Cũng trong tiến trình chuyển giao, nhiều địa phương thiếu phôi thẻ PET, khiến việc cấp bản cứng cho người dân bị kéo dài nhiều tháng. Dù bằng lái online cập nhật trên VNeID, nhiều tài xế vẫn cần dùng bản cứng để đi xin việc hoặc phải photo giấy phép lái xe khi nộp phạt nguội hoặc cung cấp bằng lái bản cứng khi làm bảo hiểm phương tiện...
Cục CSGT cho biết đặt mục tiêu hoàn thành việc cấp và đổi giấy phép lái xe bản cứng trong quý I/2026. Khi làm nhiệm vụ, Cảnh sát giao thông sẽ tra cứu các giấy tờ đã tích hợp trên hệ thống để xác minh thông tin của người dân. Mới đây, CSGT cũng cho biết người dân không cần mang theo GPLX, giấy tờ xe bản cứng mà chỉ cần dùng bản online trên VNeID.
Cấm xe tải, xe khách đi làn 1 cao tốc
Trong 2025, Cục CSGT đã thí điểm cấm xe tải trên 7,5 tấn, xe khách trên 29 chỗ đi ở làn 1 trên một số tuyến đường cao tốc từ Bắc vào Nam như Hà Nội - Hải Phòng, Pháp Vân - Cầu Giẽ Dầu Giây - Phan Thiết và TP HCM - Trung Lương. Song song đó, các làn đường cao tốc cũng được quy định lại tốc độ tối đa và tối thiểu cho phù hợp với các loại phương tiện và luồng giao thông.
Việc phân luồng lại phương tiện được người lái xe trên cao tốc đánh giá cao, bởi hạn chế đáng kể những chiếc xe cỡ lớn đi tốc độ chậm nhưng bám làn trái, không chịu nhường đường cho xe muốn vượt. Khi đó, xe vượt phải chuyển sang làn phải, gây ra cảnh hỗn loạn về đảo làn trên cao tốc.
Chuyển tài khoản thu phí sang tài khoản giao thông
Bên cạnh luật xử phạt, một thay đổi quan trọng liên quan đến hệ thống thu phí tự động không dừng là việc chuyển đổi tài khoản thu phí cũ sang tài khoản giao thông. Đây là nội dung được quy định tại Nghị định 119/2024, nhằm chuẩn hóa thanh toán không dùng tiền mặt cho phí sử dụng đường bộ.
Theo đó, phương tiện sẽ không được phép qua trạm thu phí nếu không chuyển sang tài khoản giao thông có liên kết thanh toán điện tử trước hạn chót. Việc chuyển đổi giúp liên kết với ví điện tử, thẻ ngân hàng, giúp thanh toán minh bạch và thuận tiện hơn trong tương lai.
Theo dõi phạt nguội, quản lý xe đứng tên trên VNeTraffic
Ứng dụng VNeTraffic được Bộ Công an nâng cấp thêm nhiều tính năng, trong đó đáng chú ý là cho phép người dùng quản lý phương tiện, giấy tờ xe và theo dõi vi phạm giao thông ngay trên điện thoại, sau khi ứng dụng bổ sung tính năng định danh mức 2.
Danh sách phương tiện đang sở hữu của một người dân ở Hà Nội, trong đó hai chiếc xe máy biển số 29K1 đều đã bán cho người khác từ lâu. Ảnh: Đức Trí
Khi tính năng này xuất hiện, khá nhiều người dân phát hiện những chiếc xe mình từng sở hữu, đã bán cho người khác nay xuất hiện trở lại, thậm chí những mẫu xe của một người hoàn toàn xa lạ cũng có trong danh sách sở hữu.
Nếu đã không còn sở hữu nữa, Bộ Công an cho biết, người dân cần tới trụ sở công an phường, xã để tiến hành thủ tục khai báo, từ đó chấm dứt các trách nhiệm pháp lý liên quan. Việc khai báo này cũng là căn cứ pháp lý để người đang sử dụng xe thực hiện sang tên sau này.
Ngoài ra, chủ xe cũng có thể thực hiện nộp tờ khai trực tuyến, qua nền tảng Cổng Dịch vụ công quốc gia hoặc Cổng dịch vụ công Bộ Công an. Sau khi tiếp nhận hồ sơ hợp lệ, cơ quan đăng ký xe sẽ tiến hành các thủ tục xác minh cần thiết để xác nhận người dân không còn sở hữu phương tiện.
Camera phạt nguội sử dụng AI
Cùng với thay đổi pháp luật và hạ tầng tín hiệu, công nghệ camera giám sát và AI đang được triển khai rộng rãi nhằm phát hiện vi phạm tự động như không đội mũ bảo hiểm, vượt đèn đỏ, đi không đúng làn, không thắt dây an toàn, sử dụng điện thoại khi lái xe...
Camera AI được lắp tại các ngã tư. Ảnh:Việt An
Việc thu thập dữ liệu từ camera giúp lực lượng chức năng xử phạt chính xác hơn, giảm phụ thuộc vào CSGT trực tiếp đứng đường, đồng thời giúp tạo dữ liệu thống kê phục vụ điều chỉnh chính sách. Tuy nhiên, người tham gia giao thông cũng cần thích ứng nhanh để tránh bị phạt nguội do công nghệ ghi hình mà không có mặt trực tiếp của cảnh sát.
Trong năm 2025, các chính sách giao thông tại Việt Nam đi theo hướng siết chặt kỷ luật, ứng dụng công nghệ cao và thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt. Theo các chuyên gia chính sách, những thay đổi này dù gây bỡ ngỡ hoặc tranh luận đều nhằm mục tiêu chung là giảm tai nạn, giảm ùn tắc và xây dựng văn hóa giao thông văn minh hơn. Việc người dân và doanh nghiệp nhanh chóng thích nghi sẽ quyết định hiệu quả thực thi của các quy định trong dài hạn.
Nguyên Vũ
Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống