Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, châu Phi sẽ được chia thành hai phần bởi những hoạt động địa chất phức tạp của các mảng kiến tạo bao quanh nó. Kết quả là, một "cái kết" sẽ là một phần của Đông Phi tách khỏi phần còn lại của lục địa trong một thời gian rất dài, lên tới hàng triệu năm, tạo ra một đại dương mới hình thành giữa hai mảng kiến tạo.
IFL Science ước tính rằng sự phân tách này có liên quan đến Hệ thống rạn nứt Đông Phi (East African Rift - EARS), một trong những rạn nứứt lớn nhất trên thế giới với tổng chiều dài hàng nghìn km, đi qua lãnh thổ của một số quốc gia ở Châu Phi, bao gồm Ethiopia, Kenya, Cộng Dân chủ Congo, Uganda, Rwanda, Burundi, Zambia, Tanzania, Malawi và Mozambique.
Khi bay qua Vịnh Aden và Sừng châu Phi vào tháng 8 năm 2017, Phi hành gia Samantha Cristoforetti của Cơ quan vũ trụ châu Âu (ESA) đã chụp bức ảnh này từ Trạm vũ trụ quốc tế ISS. Ảnh: NASA
Theo một nghiên cứu năm 2004, Hệ thống rạn nứt Đông Phi cho thấy lục địa châu Phi đang tách thành hai mảng kiến tạo, mảng Somalia nhỏ hơn và mảng Nubian lớn hơn. Cả hai mảng kiến tạo đang kéo ra xa nhau với tốc độ chậm chạp, khoảng vài milimét mỗi năm. Các nhà nghiên cứu cho rằng đây là bằng chứng rõ ràng về một sự thay đổi địa chất sẽ xảy ra mặc dù tốc độ di chuyển của các mảng địa chất rất chậm.
Vào thời điểm năm 2018, tin tức về một vết nứt xuất hiện ở Kenya đã lan truyền nhanh chóng. Nhiều người nghĩ rằng đây là bằng chứng trực tiếp cho thấy châu Phi đang tách ra làm đôi ngay trước mắt chúng ta. Mặc dù có vẻ như cảnh tượng đáng kinh ngạc này có liên quan đến EARS, nhưng đây khó có thể được coi là bằng chứng trực tiếp về sự tách biệt lớn của Châu Phi.
Thay vào đó, đây có thể chỉ là một biểu hiện mang tính cục bộ của hoạt động địa chất trong khu vực này, vốn diễn ra khá thường xuyên. Trong khi đó, quá trình đứt gãy của EARS thực chất đã bắt đầu từ 25 triệu năm trước, ở quy mô lớn hơn nhiều. Nói cách khác, vết nứt ở Kenya là một "lời thì thầm gián tiếp" về những gì đang xảy ra trên lục địa.
Bạn có thể đứng chính xác ở vị trí nơi lục địa Châu Phi đang phân tách làm đôi ở sâu dưới lòng đất do nằm giữa ranh giới các mảng kiến tạo Nubian, Somali và Arabian, tại một khu vực khô cằn gần vùng lõm Afar ở Ethiopia. Ảnh: Internet
Tuy nhiên, những thay đổi trong EARS có thể dẫn đến một thế giới với hình dạng lục địa không tồn tại ngay bây giờ trong 5 triệu đến 10 triệu năm nữa.
Chúng ta có thể sẽ thấy một dạng đại dương mới giữa mảng kiến tạo Somalia và mảng kiến tạo Nubian trong khoảng thời gian này. Lục địa châu Phi vĩ đại sẽ mất đi "bờ vai" phía đông và một vùng biển rộng lớn sẽ chia cắt Đông Phi.
Cũng cần phải nói thêm rằng kể từ khi Trái đất hình thành, sự thay đổi và di chuyển của các mảng kiến tạo hay lục địa luôn luôn xảy ra. Tuy nhiên, quá trình này diễn ra chậm đến mức chúng ta khó có thể cảm nhận được rõ ràng.
Thạch quyển của Trái Đất, bao gồm lớp vỏ và phần trên cùng của lớp phủ, được chia thành nhiều mảng kiến tạo, với tổng số 16 mảng kiến tạo lớn, có kích thước khổng lồ không đều và cùng hình dạng. Những mảng kiến tạo này không ổn định; thay vào đó, chúng di chuyển "trượt" trên quyển mềm với tốc độ khác nhau. Mặc dù cơ chế chính xác đằng sau chuyển động của chúng vẫn còn gây tranh cãi, nhưng lực sinh ra ở ranh giới giữa các mảng và dòng đối lưu bên trong quyển mềm chắc chắn có liên quan đến chúng.
Hình dung lục địa châu Phi sau khi tách làm hai. Trong vài triệu năm nữa, một phần của Đông Phi sẽ tách rời khỏi Châu Phi, tạo ra một đại dương mới nằm giữa hai mảng kiến tạo. Ảnh: Internet
Các mảng kiến tạo rộng lớn được kết hợp với nhau để tạo thành đất và biển mà chúng ta thấy ngày nay, là sản phẩm của Á-Âu, Châu Mỹ, Châu Phi, Châu Nam Cực và Châu Đại Dương. Tuy nhiên, những miếng "ghép hình" này tiếp tục di chuyển trong khoảng thời gian hàng triệu năm mặc dù chúng rất chậm.
Trên thực tế, nếu bạn nhìn vào bản đồ thế giới hiện tại, chúng ta sẽ thấy được một phần dấu vết của sự phân tách xảy ra 138 triệu năm trước, khi lục địa Nam Mỹ và Châu Phi tách ra. Kết quả là, bạn sẽ thấy chúng khớp với nhau như hai mảnh ghép hình, minh quá khứ khi hai lục địa này từng được kết hợp với nhau.
Mảng Arabian đã trượt xa khỏi châu Phi trong 30 triệu năm qua, với riêng châu Phi ngày càng tiến xa hơn. Biển Đỏ và Vịnh Aden được tạo ra do kết quả của quá trình này giữa châu Phi và bán đảo Ả Rập.
Tất nhiên, sự dịch chuyển của các vùng đất thường diễn ra rất chậm. Tuy nhiên, những tiến bộ về công nghệ của thiết bị GPS đã cách mạng hóa lĩnh vực nghiên cứu địa chất, cho phép các nhà nghiên cứu thực hiện các phép đo chính xác về cách các mảng kiến tạo di chuyển theo thời gian thực.
Tham khảo IFL Science
Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống