Đào tạo nguồn nhân lực an toàn thông tin trong bối cảnh mới (phần 2)

Phóng viên: Mặc dù có nhiều khó khăn, nhưng có thể khẳng định rằng Đề án 99 về cơ bản đã triển khai được một số nhiệm vụ, mục tiêu đặt ra. Tuy nhiên, trước bối cảnh chuyển đổi số, chính phủ điện tử, làn sóng cách mạng công nghiệp 4.0, yêu cầu thực tiễn đảm bảo an toàn cho các hệ thống thông tin ngày càng trở nên cấp thiết. Thủ tướng Chính phủ vừa qua đã ký quyết định số 21 về việc phê duyệt Đề án Đào tạo và Phát triển Nguồn nhân lực An toàn, An ninh mạng để tiếp tục triển khai có hiệu quả, không gián đoạn chương trình đào tạo và phát triển nguồn nhân lực an toàn, an ninh mạng. Thưa ông Trần Đăng Khoa, trước bối cảnh mới, chúng ta phải đối mặt với những khó khăn nào khi triển khai đề án này?

Ông Trần Đăng Khoa cảnh báo rằng thách thức có thể bắt nguồn từ sự thay đổi liên tục của công nghệ. CNTT trước đây được gọi là hệ thống thông tin hoặc ứng dụng CNTT. Bây giờ là hàng loạt các công nghệ: IoT, Cloud, Big Data, 5G,... tiếp theo là chuyển đổi số, kinh tế số. Do đó, công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ATTT cũng phải liên tục thay đổi và hoàn thiện để theo kịp sự phát triển của KHCN.

Việc thu hút nguồn nhân lực lựa chọn và theo đuổi chuyên ngành ATTT có thể dẫn đến những thách thức tiếp theo. Người học, người làm cần có năng lực thực sự, liên tục thay đổi và cập nhật kiến thức, phải làm việc trong lĩnh vực khó khăn này.

Cuối cùng, chúng ta có thể phải đối mặt với cả nhận thức và hành động của các cơ quan và tổ chức. Theo tôi, đây là vấn đề quan trọng nhất. Hai yếu tố quyết định cách mọi vấn đề được giải quyết là nhận thức và hành động. Khi một tổ chức nhận thức được tầm quan trọng của công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ATTT và quyết định hành động, họ sẽ tìm ra cách giải quyết các vấn đề còn lại.

Chúng ta phải liên kết với thế giới và không ngừng học hỏi để hoàn thiện để đào tạo tốt. ATTT hiện đang là một vấn đề toàn cầu. Các cơ sở đào tạo cần tăng cường hợp tác, trao đổi với các tổ chức quốc tế; Tiếp cận theo hướng toàn diện, gắn đào tạo vào thực tế, có sự liên kết chặt chẽ giữa bên cung (các cơ sở đào tạo) và bên cầu (các cơ quan, tổ chức có nhu cầu nhân lực).

Ảnh 1: Tọa đàm trực tuyến "Tạo nguồn nhân lực an toàn thông tin trong bối cảnh mới"

Phóng viên: Về phía cơ sở đào tạo, Học viện KTMM đã có những lộ trình thay đổi như thế nào trong tương lai? Xin ông Hùng có thể chia sẻ thêm về vấn đề này?

Ông Nguyễn Hữu Hùng: Kỷ nguyên số, chuyển đổi số đang là một vấn đề mang tính toàn cầu đối với CMCN lần thứ tư. Đảng và Nhà nước đã có những chủ trương quan trọng về vấn đề này ở Việt Nam. Nghị quyết 52 của Trung ương về tiếp cận cuộc CMCN lần thứ 4. Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng cũng đã xác định rất rõ và đưa ra những nội hàm mới liên quan đến chuyển đổi số là thực hiện chuyển đổi số quốc gia một cách toàn diện, phấn đấu đến năm 2030 để đạt được việc xây dựng Chính phủ số.

Chỉnh phủ cũng đã ban hành một chương trình chuyển đổi số quốc gia, Chiến lược xây dựng Chính phủ điện tử, Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số.

Điều đó tạo ra những cơ hội và thách thức mới cho toàn xã hội, trong đó có các cơ sở đào tạo nguồn nhân lực về an toàn, bảo mật thông tin.

Bộ Chính trị cũng đã có chủ trương quan trọng đối với ngành Cơ yếu thông qua ban hành Nghị quyết 56 về Chiến lược Phát triển Ngành Cơ yếu Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045. Học viện KTMM được coi là cơ sở đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao về bảo mật, ATTT đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực cơ yếu và cho khu vực kinh tế - xã hội.

Học viện KTMM đã lập kế hoạch chiến lược và cách đi của mình để hiện thực hóa các quan điểm, chủ trương nói trên, trong đó tập trung vào một số giải pháp quan trọng sau:

- Theo Học viện KTMM, CMCN4.0, chuyển đổi số là cơ hội để áp dụng công nghệ, thông qua áp dụng công nghệ để tạo ra những thay đổi về mô hình, cách thức tổ chức và phương pháp dạy-học.

- Xác định chuyển đổi số trong Học viện là một vấn đề mang tính chiến lược, lâu dài; Xây dựng Học viện theo mô hình đại học quản trị thông minh dựa trên nền tảng chuyển đổi số toàn diện, đưa toàn bộ hoạt động đào tạo, nghiên cứu lên môi trường số;

- Thay đổi phương pháp dạy - học, trước đây đào tạo mang tính trải nghiệm, đại trà thì ngày nay phải mang tính cá thể hóa; tức là hướng tới khả năng học tập của mỗi học viên hơn là buộc tất cả học viên phải tuân thủ phương pháp dạy;

- Vai trò của người thầy cũng cần được thay đổi. Người thầy phải là người bình luận khi áp dụng công nghệ số và hướng dẫn sinh viên cùng với sinh viên giải quyết một vấn đề cụ thể.

- Tạo công cụ học liệu, giáo trình, bài giảng, tạo cơ sở dữ liệu học tập, thu thập tri thức của nhân loại và phát triển thành trung tâm đổi mới sáng tạo.

- Để nâng cao chất lượng đội ngũ, kiến thức, khả năng của giảng viên phải được cập nhật và thay đổi để phản ứng với những vấn đề mới và xa hơn là tạo ra những cái mới sáng tạo và hữu ích.

Theo một quan điểm gần đây, đổi mới sáng tạo là rất có giá trị trong giáo dục đại học. Thay vào đó, trường đại học nên tập trung vào giải quyết các vấn đề của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp hơn là dẫn dắt, tạo ra các giá trị mới mang lại lợi ích cho cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Hữu Hùng, Giám đốc Học viện Kỹ thuật mật mã

Phóng viên: Bên cạnh những thách thức mà ông Trần Đăng Khoa đã chia sẻ, đề án Đào tạo và Phát triển Nguồn nhân lực giai đoạn 2021–2025 cũng có một chút quan tâm hơn. Trong sáu mục tiêu của đề án, đáng lưu ý là mục tiêu tham vọng tổ chức 10.000 lượt đào tạo ngắn hạn trong 5 năm. Ông Khoa có thể chia sẻ về khả năng triển khai mục tiêu này trong tương lai?

Ông Trần Đăng Khoa: Mục tiêu đào tạo ngắn hạn về ATTT cho các cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp nhà nước với 10.000 lượt trong 5 năm là một nhiệm vụ quan trọng, khó khăn. Tuy nhiên, đây là nhiệm vụ hoàn toàn khả thi. Đề án đã đưa ra một số giải pháp quan trọng để đạt được mục tiêu này, bao gồm: Đầu tư các hệ thống công nghệ phục vụ công tác đào tạo; yêu cầu tất cả các bộ, ngành, địa phương xây dựng kế hoạch và tổ chức triển khai hàng năm; huy động nguồn lực xã hội hóa.

Cục ATTT là cơ quan được giao chủ trì thực hiện tích cực, chủ động triển khai Kế hoạch đào tạo và hướng dẫn, điều phối các bộ ngành, địa phương cùng triển khai đồng bộ. Chúng ta hoàn toàn có thể hy vọng kết quả có thể tốt hơn so với mục tiêu đặt ra với nỗ lực và sự quyết tâm của các cơ quan, tổ chức.

Phóng viên: Định hướng công dân toàn cầu là một khía cạnh khác của một chiến lược ATTT nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực. Ông Khoa nghĩ gì về điều này?

Theo ông Trần Đăng Khoa, ATTT là vấn đề toàn cầu chứ không chỉ là vấn đề của Việt Nam. Vấn đề mà Việt Nam đang gặp phải cũng là vấn đề mà thế giới đang gặp phải. Việc đào tạo phát triển nguồn nhân lực ATTT cần có sự hợp tác quốc tế, chia sẻ là điều hiển nhiên.

Gần đây, các tổ chức quốc tế đã vinh danh rất nhiều chuyên gia ATTT, đặc biệt là các em còn rất trẻ và có nhiều đam mê công nghệ. Điều này là do các cơ sở đào tạo của Việt Nam đã có sự tiếp cận với thế giới.

Như tôi đã đề cập ở trên, chúng ta cần nhìn ra thế giới và các cơ sở đào tạo phải tiếp tục làm việc với các tổ chức quốc tế để hoàn thiện nội dung và chương trình đào tạo trong thời gian tới. Gắn đào tạo với thực tế trong phương pháp tiếp cận toàn diện.

Không có giới hạn về không gian mạng. Theo thực tế, có rất nhiều kỹ sư và chuyên gia ATTT Việt Nam đang học tập và làm việc tại các doanh nghiệp công nghệ hàng đầu trong khi vẫn đóng góp tích cực cho ATTT trong nước. Khi làm việc ở nước ngoài, đội ngũ chuyên gia này sẽ có cơ hội được học hỏi, tiếp cận với công nghệ tiên tiến nhất và các giải pháp mới nhất từ đó có thể có lợi cho quốc gia. Một sức mạnh lớn cho ATTT mạng quốc gia sẽ được tạo ra nếu chúng ta biết cách tận dụng và khuyến khích các đối tượng này đóng góp cho quốc gia.

Bộ TT&TT đã tăng cường liên kết cộng đồng chuyên gia an toàn thông tin trong nước và quốc tế trong thời gian qua, tạo thành mạng lưới thường xuyên chia sẻ thông tin và hỗ trợ lẫn nhau.

Ảnh 3: Ông Trần Đăng Khoa, Trưởng phòng Quy hoạch và Phát triển, Cục An toàn Thông tin, Bộ Thông tin và Truyền thông

Phóng viên: Sau đây, xin ý kiến ông Nguyễn Hữu Hùng, Học viện Kỹ thuật mật mã đã chuẩn bị những bước đệm nào trong việc đào tạo nguồn nhân lực an toàn thông tin định hướng công dân toàn cầu? Đại diện đến từ Cục ATTT đã chia sẻ cho chúng ta về định hướng công dân trên toàn cầu.

Ông Nguyễn Hữu Hùng: Học viện KTMM đã xác định rõ vấn đề để đào tạo nhân lực ATTT định hướng công dân toàn cầu cần phải thực hiện các giải pháp:

- Mục tiêu đầu tiên mà Học viện đặt ra là tối thiểu 25% giảng viên có thể giảng dạy bằng Tiếng Anh vào năm 2025. Điều này thể hiện quyết tâm biến ngoại ngữ thành kỹ năng nền tảng cho sinh viên, buộc cả thầy và trò đều phải nâng cao trình độ ngoại ngữ để đáp ứng yêu cầu hội nhập.

- Chuẩn hóa chương trình đào tạo theo hướng modun hóa và chuẩn hóa, chúng tôi hướng đến các chuẩn đầu ra của các phân lớp kỹ sư tiệm cận dần với các tiêu chuẩn kỹ sư CNTT toàn cầu, chẳng hạn như chuẩn kỹ sư CNTT Nhật Bản.

- Đào tạo định hướng để học viên, sinh viên đạt được các chứng chỉ quốc tế về CNTT, ATTT, Tiếng Anh đủ khả năng làm việc trong môi trưởng quốc tế.

- Kết nối hỗ trợ sinh viên các năm cuối tham gia kiến tập, thực tập và tập sự tại các doanh nghiệp có môi trường làm việc hiện đại và có tính hội nhập quốc tế cao. Sự hợp tác của Học viện với tập đoàn Samsung tại Việt Nam về vấn đề này là một ví dụ nổi bật và hiệu quả.

Phóng viên: Chúng tôi thường thấy những biện pháp như: Cải mới mạnh mẽ nội dung chương trình và phương pháp giảng dạy theo hướng quốc tế, đồng thời giảm bớt lý thuyết. Tuy nhiên, thực tế vẫn chứng minh rằng chương trình đào tạo không theo kịp thực tế, đặc biệt là trong một lĩnh vực cụ thể như an toàn thông tin. Nguồn nhân lực luôn có chất lượng cao và dày dặn kinh nghiệm. Học viện đã có những bước đi cụ thể nào để giải quyết vấn đề này?

Ông Nguyễn Hữu Hùng: Đào tạo phải gắn liền với yêu cầu thực tế, nhưng đến lúc chúng ta cũng phải tiến xa hơn, có nghĩa là phải đổi mới sáng tạo, tạo ra những cái mới để đưa vào thực tiễn. Đây là một quá trình tiến hóa liên tục, không bao giờ kết thúc và luôn luôn thay đổi. Nếu làm không tốt, tức là chúng ta sẽ cần phải đào tạo nhiều lý thuyết mà ít thực tế, điều này sẽ làm cho khoảng cách giữa đào tạo và thực tiễn trở nên lớn hơn; ngược lại, nếu không, khoảng cách sẽ nhỏ hơn và nếu không đạt được thì không lý tưởng.

Đây là một vấn đề thường xuyên, thường xuyên trong công tác đào tạo của chúng tôi tại Học viện KTMM, tập trung vào một số điểm:

- Thường xuyên cập nhật nội dung chương trình, giáo trình.

- Thay đổi phương pháp dạy học hướng tới cá thể hóa và phát huy năng lực người học.

- Thông qua các đào tạo bồi dưỡng trong và ngoài nước, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên

- Mở rộng và tăng cường hợp tác với các tổ chức đào tạo có uy tín trong và ngoài nước, bao gồm đại học UEC (Nhật Bản), đại học Lorrain (Pháp) và các doanh nghiệp. Vừa qua chúng tôi đã làm rất tốt việc này, giúp sinh viên kiến tập, đồng thời mới các giảng viên trong các doanh nghiệp tham gia giảng dạy và hướng dẫn đồ án tốt nghiệp. Chúng tôi cũng đón nhận phản hồi từ phía doanh nghiệp để thay đổi chương trình đào tạo cho phù hợp với thực tiễn.

- Học viện KTMM cũng đã đưa ra các cơ chế, chính sách khuyến khích, tạo điều kiện cho sinh viên tham gia vào các cuộc thi về an ninh, an ninh thông tin để thông qua đó, sinh viên được trải nghiệm trình độ năng lực, kiến thức của mình sát với yêu cầu thực tiễn hơn.

Hầu hết các quốc gia trên thế giới đều coi phát triển bền vững là ưu tiên hàng đầu của họ. Nguồn lực con người là một trong những yếu tố quan trọng nhất cần thiết để thực hiện chiến lược phát triển này. Con người là yếu tố đóng góp vào sự phát triển theo chiều hướng tiến bộ của xã hội trong mọi giai đoạn, như lịch sử phát triển xã hội đã chứng minh. Cũng cần có nguồn nhân lực an toàn thông tin. Chúng ta cần có các kế hoạch và chương trình triển khai tốt với mục tiêu dài hạn để đào tạo, phát triển đội ngũ nhân lực bảo mật thông tin, từ đó hiện thực hóa tầm nhìn đưa Việt Nam trở thành cường quốc về an toàn thông tin, hỗ trợ triển khai thành công Chương trình chuyển đổi số quốc gia, phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số, nền kinh tế - xã hội số và nâng cao uy tín, xếp hạng quốc tế của việt nam về an toàn thông tin theo đánh giá của liên minh viễn thông quốc tế.

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống