Mô hình kinh tế tuần hoàn: Hướng đi tất yếu của chăn nuôi hiện đại

Chăn nuôi lợn. (Ảnh minh hoạ: Vietnam)

Ngành chăn nuôi với khối lượng chất thải hàng vài trăm triệu tấn mỗi năm (cả chất thải rắn, chất thải lỏng và chất thải không khí). Do đó, để đảm bảo 3 yếu tố: không gây ô nhiễm môi trường; không gây hiệu ứng khí nhà kính; tái sử dụng tham gia vào chuỗi tuần hoàn trong sản xuất nông nghiệp hữu cơ, mang lại hiệu quả kinh tế, Việt Nam phải làm thế nào để sử dụng cho hợp lý.

Đây là chi tiết được trình bày tại Diễn đàn "Kinh tế tuần hoàn trong ngành chăn nuôi: Cơ hội và thách thức" do Tổ điều hành Diễn đàn kết nối 970 (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) và Trung tâm Nghiên cứu nông nghiệp quốc tế Australia tại Việt Nam (ACIAR) tổ chức hôm nay 21/3.

Xu hướng kinh tế tuần hoàn

Tiến sĩ Võ Trọng Thành, đại diện Cục Chăn nuôi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết ngành chăn nuôi đã phát triển mạnh về đàn vật nuôi và sản lượng vật nuôi trong thời gian qua. Đàn lợn hiện có hơn 28,8 triệu con, đàn trâu bò hơn 8,9 triệu con và đàn gia cầm hơn 533 triệu con tính đến thời điểm hiện tại. Thịt, trứng và các sản phẩm từ sữa cơ bản đáp ứng nhu cầu tiêu thụ nội địa và xuất khẩu. Năm 2022, giá trị ước tính của ngành chăn nuôi là 23,7 tỷ USD.

"Số lượng đàn vật nuôi lớn có tác động tích cực đến môi trường khi xu hướng tăng trưởng như hiện nay. Tiến sĩ Võ Trọng Thành nói: "Câu hỏi là làm thế nào để chúng ta xử lý vấn đề môi trường trong chăn nuôi.

Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020, Luật Chăn nuôi năm 2018, Luật Trồng trọt năm 2018 và các luật khác hiện đang được áp dụng để phát triển chăn nuôi theo mô hình kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam. Chăn nuôi phải gắn với trồng trọt và các ngành khác để hình thành chuỗi kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp theo định hướng kinh tế tuần hoàn.

Ông Thành khẳng định rằng chất thải chăn nuôi và phụ phẩm nông nghiệp là nguồn tài nguyên quý cần được khai thác hiệu quả. Nhiệm vụ chung của xã hội là xử lý chất thải chăn nuôi và tái sử dụng phụ phẩm nông nghiệp.

Từ trước đến nay, kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp ở Việt Nam chủ yếu dựa trên ba mô hình: mô hình tạo và sử dụng khí đốt từ chất thải, nước thải trong chăn nuôi, trồng trọt; mô hình lấy phế phụ phẩm trong nông nghiệp làm chất xúc tác hoặc sản phẩm có giá trị khác; và mô hình tiết chế hóa.

Các mô hình được sử dụng chủ yếu bao gồm: Mô hình vườn ao chuồng (VAC); mô hình luân canh lúa-tôm, lúa-cá; sản xuất phân hữu cơ từ khí thải nông nghiệp; sản xuất tổng hợp bò-trùn quế/ngô-gia súc, gia cầm-cá; chăn nuôi an toàn sinh học 4F; vòng tuần hoàn xanh trong các trang trại bò sữa; nuôi sản với công nghệ tuần hoàn nước...

Diễn đàn "Kinh tế tuần hoàn trong ngành chăn nuôi: Cơ hội và thách thức" (Ảnh: PV/Vietnam+)

Theo bà Nguyễn Giang Thu, Phó Vụ trưởng vụ Khoa học Công nghệ Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn), thời gian gần đây trên mạng xã hội đã lan truyền các ứng dụng trong việc xử lý rác thải sinh hoạt tại các hộ gia đình để vừa bảo vệ môi trường vừa sử dụng hiệu quả các phụ phẩm, phế phẩm sinh hoạt có thể tái sản xuất cho các lĩnh vực khác. Đây sẽ là xu hướng và mô hình sẽ được mở rộng trong tương lai.

Trong thời gian tới, bà Thu gợi ý rằng cần phải nâng cao nhận thức, vài trò, hiệu quả của các mô hình, hoàn thiện cơ chế và tạo ra các cơ chế thúc đẩy đổi mới sáng tạo và hỗ trợ phát triển. kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp; phát triển nguồn nhân lực; phát triển thị trường sản phẩm được sản xuất theo hướng kinh tế tuần hoàn; tổ chức triển khai các mô hình hiệu quả...

Điểm nghẽn về chính sách

Những giá trị lớn về kinh tế đã được tạo ra bởi ngành chăn nuôi trong những năm qua khi quy mô của ngành chăn nuôi mở rộng. Khi các sản phẩm phụ của chăn nuôi không được tái sản xuất trong các ngành khác, sự phát triển này cũng kéo theo các hệ lụy về ô nhiễm môi trường, khí thải nhà kính và các vấn đề môi trường khác. Giải pháp cấp thiết hiện nay là sự lan toả của các mô hình hiệu quả và việc gỡ khó trong cơ chế chính sách.

Ông Nguyễn Trí Công, Chủ tịch Hiệp hội Chiểu nuôi tỉnh Đồng Nai, khẳng định rằng hiện nay có sự bất đồng giữa các bộ luật trong việc coi phụ phẩm của ngành này là thành phần của ngành khác, thậm chí Luật Bảo vệ Môi trường có các điều khoản coi phụ phẩm là "rác thải". Đây là rào cản chính sách đang cần được gỡ bỏ.

Ông Nguyễn Trí Công cho rằng điểm nghẽn hiện nay đối với các đơn vị sản xuất nông nghiệp tuần hoàn chính là việc lấy phụ phẩm của ngành này để làm nguyên liệu cho ngành khác nhưng vướng các quy định của Luật Bảo vệ Môi trường.

Ông tuyên bố rằng mặc dù chăn nuôi bò hiện đang tăng trưởng cao nhưng không có đồng cỏ, vì vậy nhu cầu tận dụng phụ phẩm của nông nghiệp trồng trọt làm thức ăn cho bò ngày càng tăng. Tuy nhiên, khi đến thu mua tại các nhà máy chế biến nông sản, mua bã, thân, cành cây..., việc vận chuyển lại vướng được coi là chất thải theo Luật Môi trường.

Ông Hà Văn Thắng, Chủ tịch Hội đồng Doanh nghiệp Nông nghiệp Việt Nam, đã chia sẻ góc nhìn về kinh tế tuần hoàn từ những kinh nghiệm thực tiễn và khẳng định rằng kinh tế tuần hoàn là tất yếu chứ không phải là một mô hình có thể được lựa chọn. Đặc biệt, mô hình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tuần hoàn không bị hạn chế; thay vào đó, nó phụ thuộc vào hoàn cảnh thực tế của mỗi tổ chức, nông hộ; ở đây, tư duy thiết kế là quan trọng nhất.

"Kinh tế tuần hoàn là nền tảng của tăng trưởng bền vững và nền tảng của kinh tế xanh. Do đó, chúng ta không nên tách biệt quá nhiều. Theo Thắng, một khuôn mẫu cứng nhắc, tiêu chí và quy định cho mô hình kinh tế tuần hoàn sẽ là rào cản khiến cho tính lan tỏa hạn chế.

[Đắk Nông: Xử phạt hàng trăm triệu đồng với cơ sở nuôi lợn gây ô nhiễm]

Ông Hà Văn Thắng đề nghị các cơ quan quản lý Nhà nước nghiên cứu quy định hàng lang pháp lý, khuôn khổ pháp lý để đổi mới sáng tạo thực sự đi vào đời sống xã hội, có cơ chế cho việc thí điểm, thử nghiệm, đánh giá và tổng kết các mô hình đổi mới sáng tạo từ đó lan tỏa mô hình tốt; tiếp tục hỗ trợ phát triển các mô hình cho các trung tâm vùng lõi do các doanh nghiệp dẫn dắt.

Cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) thừa nhận rằng ngành chăn nuôi đang có những hạn chế nhất định về vấn đề tiêu thụ, kết nối thị trường, dịch bệnh, ảnh hưởng đến phát thải và xử lý chất thải chăn nuôi. Do đó, kinh tế tuần hoàn sẽ là xu hướng tất yếu, mang lại những lợi ích đáng kể như tăng giá trị, gia tăng sản phẩm nông nghiệp, sẩm phẩm chăn nuôi, kết nối hài lợi ích lâu dài giữa các ngành khác nhau (chăn nuôi, trồng trọt).

"Nguyên tắc cốt lõi của kinh tế tuần hoàn trong chăn nuôi là giảm chi phí, tiêu thụ nguyên liệu đầu vào, giảm phát thải đầu ra, chế biến và tái sử dụng chất thải chăn nuôi, phụ phẩm Theo Dương Tất Thắng, nông nghiệp, tạo ra một chu trình khép kín giữa các ngành khác nhay như chăn nuôi, trồng trọt, sản, công nghệ chế biến, v.v.

Lãnh đạo Cục Chăn nuôi nhấn mạnh rằng trong thời gian tới, phải áp dụng khoa học công nghệ quốc tế, khu vực và sáng kiến từ doanh nghiệp, nhà khoa học trong nước và quốc tế để xử lý phụ phẩm chăn nuôi hiệu quả, đảm bảo xử lý được các vấn đề môi trường./.

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống