Nguy cơ tấn công mạng tăng lên cùng với hoạt động truyền thống được chuyển lên môi trường số gia tăng trong bối cảnh bình thường mới.
Tin tặc luôn lựa chọn sử dụng các công nghệ thông minh hơn, chẳng hạn như trí tuệ nhân tạo, để tạo ra những cuộc tấn công nguy hiểm hơn, những mã độc có khả năng phá dữ liệu, nằm vùng và lây lan nhanh chóng trong hệ thống máy tính của các đơn vị quan trọng, đặc biệt là do sự phát triển nhanh chóng của công nghệ.
Một trong nhiều chiến lược quan trọng để mọi người dân Việt Nam được bảo vệ khỏi sự xâm nhập của thông tin khi chuyển đổi số quốc gia là giáo dục và nâng cao nhận thức về công nghệ.
An ninh của không gian mạng đang bị đe nghiêm trọng hơn và ngày càng mất mật độ.
Với 70,7 triệu lượt máy tính bị nhiễm virus trong năm 2021, tình hình an ninh mạng tại Việt Nam đã đạt đến mức 'báo động đỏ' vào cuối tháng 1/2022, theo kết quả của chương trình đánh giá an ninh mạng internet cá nhân của Tập đoàn Bkav công bố vào cuối tháng 1/2022.
Người dùng Việt đang bị "bủa vây" bởi thông tin mà không thể kiểm soát.
Ngoài ra, thiệt hại do virus máy tính đối với người dùng Việt Nam vẫn ở mức cao kỷ lục 24.400 tỷ đồng (tương đương 1,06 tỷ USD). Năm 2021, số lượt máy tính bị virus mã hóa dữ liệu ở Việt Nam đã vượt quá 2,5 triệu, tăng 4,5 lần so với năm 2020. Trong nhiều năm qua, xu hướng gia tăng này đã liên tục tăng lên.
Trong số tất cả các quốc gia trên thế giới, Việt Nam luôn là một trong những quốc gia có tỷ lệ nhiễm mã độc và thường xuyên bị tấn công mạng. Việc sử dụng máy tính và các thiết bị thông minh ở Việt Nam đã tăng đột biến do hậu quả của dịch COVID-19. Điều kiện này cho phép virus lây lan mạnh trong mạng máy tính của đất nước và hệ thống máy tính có kết nối internet.
Theo các chuyên gia an ninh mạng toàn cầu, có tới 400.000 đến 500.000 mẫu virus mới được tạo ra và lưu trữ trên mạng internet mỗi ngày.
Theo bà Bùi Thị Huyền, Trưởng phòng Điều tra phân tích và Cảnh báo sớm của Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia, Việt Nam luôn là một địa điểm tiềm năng cho các doanh nghiệp mã độc trên thế giới. Tỷ lệ người sử dụng internet ở Việt Nam đã tăng rất nhanh trong những năm gần đây và tốc độ tăng trưởng internet tương đối nhanh chóng. Ngược lại, nhận thức của người dùng internet ở Việt Nam về an toàn thông tin vẫn còn thấp so với các nước khác trên thế giới.
Bà Bùi Thu Huyền nhấn mạnh rằng do "người Việt Nam không có thói quen cài đặt sử dụng và trả phí phần mềm bản quyền cho máy tính nên dễ dàng nhiễm và lây lan virus, phần mềm độc hại.
Không chỉ là một thị trường tiềm năng cho mã độc, mà còn là một trong những quốc gia có tỷ lệ thư rác cao nhất trên thế giới, Việt Nam. Thư rác được gửi kèm với các đường dẫn (link) có thể chứa virus hoặc mã độc để tin tặc thực hiện các hành vi lấy cắp thông tin cá nhân, tống tiền, mã hóa dữ liệu và mã hóa. Trên thế giới, cứ 100 thư điện tử (E-mail) được gửi đi thì có 58 thư rác, 6 trong số đó được gửi từ Việt Nam.
Trung tâm Ứng cứu Khẩn cấp Không gian mạng quốc gia (NCSC) đã nhiều lần gửi văn bản trong sáu tháng cuối năm 2021 yêu cầu các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ viễn thông và internet thực hiện các biện pháp ngăn chặn, thu hồi với hơn 33.000 địa chỉ máy tính IP phát tán thư điện tử rác.
Có một lỗ hổng đáng kể là kỹ năng an toàn của người dùng vẫn chưa được cải thiện.
Hiện có 68 triệu người dùng internet ở Việt Nam, theo ông Nguyễn Thành Phúc, Cục trưởng Cục An toàn Thông tin, Bộ TT&TT. Mỗi người sử dụng internet (online) trung bình 6 giờ 47 phút mỗi ngày, tương đương 28% thời gian trong ngày. Tuy nhiên, phần lớn người dùng internet ở Việt Nam vẫn chưa được trang bị đầy đủ về công nghệ và khả năng bảo mật thông tin.
Có 90 triệu điện thoại thông minh (smartphone) và hàng chục triệu máy tính bàn, máy tính cá nhân (laptop) và máy tính bảng ở Việt Nam, tất cả đều có nguy cơ mất an toàn thông tin.
Để đảm bảo thông tin không bị rò rỉ, mỗi người dùng phải có các kỹ năng cần thiết ngoài việc đảm bảo an toàn trên không gian mạng.
Theo thống kê ban đầu, có khoảng 3 triệu camera ở Việt Nam (trong thực tế có thể nhiều hơn), và trong thời gian qua, đã có rất nhiều vụ lộ lọt thông tin nhạy cảm liên quan đến các cá nhân nổi tiếng.
Điều này là do người dùng bất cẩn trong việc sử dụng camera, lựa chọn camera giá rẻ và không có bảo mật thông tin. Để đảm bảo an toàn thông tin cho chuyển đổi số Việt Nam, Cục An toàn thông tin đã nhấn mạnh rằng giải pháp là phải nâng cao nhận thức của người dùng.
Ông Nguyễn Minh Đức, Giám đốc điều hành CyRadar Group, cho biết để đảm bảo an toàn thông tin trong giai đoạn đầu của quá trình chuyển đổi số tại Việt Nam, điều quan trọng là phải thiết lập các tiêu chuẩn về an toàn và bảo mật cho các nền tảng số, đặc biệt là trong các lĩnh vực chuyển đổi số nhanh, quan trọng như ngân hàng, du lịch, tiếp vận và thương mại.
Các nền tảng này trước tiên phải chứng minh được tính an toàn và đảm bảo tiêu chuẩn an toàn thông tin trong việc thu thập và xử lý dữ liệu trước khi được phép sử dụng.
Các công ty an toàn thông tin cũng phải hợp tác chặt chẽ với Bộ TT&TT để phát triển nền tảng và các hệ sinh thái cho các sản phẩm an toàn thông tin của Việt Nam nhằm đáp ứng nhu cầu chuyển đổi số.
Điều quan trọng là phải thường xuyên nâng cao kỹ năng số của từng người, cũng như thảo luận về việc bảo vệ người sử dụng khi tham gia các nền tảng số.
Bà Bùi Thị Huyền khẳng định rằng một trong những trách nhiệm quan trọng của các đơn vị làm an toàn an ninh mạng là truyền đạt làm sao để người dùng máy tính không thực hiện những hành động có thể bị lây nhiễm mã độc nhằm bảo vệ người sử dụng internet, hay đúng hơn là để người dùng tự bảo vệ mình trên môi trường mạng.
Điều quan trọng là mọi người phải hiểu rằng không phải địa điểm nào cũng có thể sử dụng thiết bị cá nhân để kết nối internet. Khi người dùng kết nối máy tính cá nhân với mạng internet từ cơ quan hoặc tổ chức, thiết bị cá nhân không được bảo vệ an toàn chính là nguồn lây nhiễm và phát tán virus cho cả hệ thống máy tính.
Hiệp hội An toàn thông tin Việt Nam (VNISA) phối hợp Cục An toàn thông tin (Bộ TT&TT), Vụ Giáo dục chính trị và Công tác học sinh sinh viên (Bộ Giáo dục và Đào tạo) và Cục Trẻ em (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội) lần đầu tiên tổ chức cuộc thi Học sinh với An toàn Thông tin năm 2022 theo sáng kiến của Chính phủ về "Tuyên truyền nâng cao nhận thức và phổ biến kiến thức về an toàn thông tin giai đoạn 2021–2025".
Thế hệ công dân số của Việt Nam sẽ học cách đảm bảo an toàn thông tin từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, theo cuộc thi này. Với mục đích đạt được kiến thức về các quy định pháp luật liên quan đến bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng và những kiến thức, kỹ năng cơ bản phòng ngừa rủi ro mất an toàn, phòng chống xâm hại trẻ em trên môi trường mạng, ước tính sẽ có khoảng 1 triệu học sinh Trung học cơ sở từ 15.000 trường Trung học cơ sở trên cả nước trong số 6 triệu học sinh Trung học cơ sở sẽ tham gia vào năm 2022.
Ngoài ra, Việt Nam đã đặt mục tiêu phát triển và lồng ghép giáo dục "bộ kỹ năng số" cho trẻ em ở mọi lứa tuổi với một số kiến thức, kỹ năng như: Kiến thức về mạng internet, mạng xã hội; Kỹ năng bảo đảm an toàn thông tin tối thiểu; Bảo vệ thông tin cá nhân trên mạng; Cách thức nhận biết khi bị lợi dụng hoặc xâm hại trên môi trường mạng...
Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Huy Dũng khẳng định, an toàn thông tin mạng giờ đây là vấn đề của tất cả chúng ta và trong thời gian tới, Bộ TT&TT sẽ giới thiệu chiến dịch an toàn thông tin mạng cơ bản cho người dân. Bắt đầu với việc phổ biến các giải pháp, ứng dụng an toàn không gian mạng trên nền tảng di động cho người dân, chúng tôi sẽ tiếp tục thực hiện điều này.
Cơ quan quản lý nhà nước giữ vai trò điều phối, gắn kết và chia sẻ thông tin, trong đó mọi người, mọi tổ chức đều có trách nhiệm và vai trò bảo đảm an toàn trên môi trường mạng. Thứ trưởng Nguyễn Huy Dũng nhấn mạnh rằng để đảm bảo rằng không ai bị bỏ lại phía sau trong công cuộc chuyển đổi số quốc gia, Việt Nam cần thiết lập niềm tin số và triển khai an toàn thông tin mạng cho tất cả người dân.
Tạp chí Điện tử
Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống
Tham gia bình luận