Nhiều nhà khoa học, từ các nhà di truyền học đến các nhà ngôn ngữ học, đã tập trung rất nhiều sự chú ý vào các khu vực dọc theo Biển Đen. Dải đất bao quanh Balkan hướng về phía đông qua Thổ Nhĩ Kỳ và Armenia là một kênh tự nhiên để mang các nền văn hóa khác nhau từ châu Âu và châu Á đến với nhau. Nhiều nhóm dân tộc có thể lần theo nguồn gốc tổ tiên và ngôn ngữ của họ đến từ khu vực này, nơi đã trở thành tâm điểm nóng về hoạt động nhân loại trong hàng thiên niên kỷ. Các nhà sử học tiếp tục điều tra những đặc điểm chung ràng buộc các nền văn hóa châu Âu và Tây Á.
Một nhà khoa học quan tâm đến khu vực này là Iosif Lazaridis. Lazaridis lớn lên ở Hy Lạp, quốc gia nổi tiếng với vai trò định hình lịch sử, văn hóa và ngôn ngữ Á-Âu, và tốt nghiệp Đại học Harvard. Từ lâu, Lazaridis đã thắc mắc về tổ tiên và sự tiến hóa ngôn ngữ của những người đầu tiên sống ở Hy Lạp và các vùng lân cận. Ông tự hỏi làm thế nào mà các nền văn minh cổ đại đã kết hợp và có tác động đến khu vực này để tạo ra nền văn hóa và nhân chủng mà chúng ta biết ngày nay.
Những câu hỏi này đã được các chuyên gia giải đáp bằng cách sử dụng các tài liệu khảo cổ như chữ viết hoặc đồ gốm. Mặc dù tài liệu này đã được chiếu rọi, nhưng vẫn có thể khó hiểu và khó giải thích một cách khách quan.
DNA cổ đại: Bước đột phá trong di truyền học và di truyền học
Các nhà khoa học ở một số khu vực trên thế giới đã có thể dựa nhiều hơn là chỉ dựa vào việc khảo cổ họ. Ví dụ, họ có thể sử dụng DNA hóa thạch để trích xuất DNA cổ đại. Điều này cho phép họ hiểu tổ tiên tiến hóa như thế nào và lịch sử di truyền của một địa điểm có thể được nghiên cứu. Vì DNA bị phân nhanh chóng trong điều kiện đó nên điều này đã trở nên khó khăn hơn trong nhiều năm ở những vùng có nhiệt độ cực cao. Tuy nhiên, nghiên cứu năm 2015 cho thấy DNA trong xương tai trong bị hóa thạch có thể tồn tại hàng thiên niên kỷ, ngay cả ở vùng khí hậu ấm áp.
Lazaridis đã thực hiện phân tích di truyền quy mô lớn về DNA cổ đại của 777 người trong một nghiên cứu đột phá, sử dụng bước đột phá công nghệ này. Vòng cung phía Nam là tên khu vực mà cuộc khảo sát được tiến hành trên. Nó nằm ở phía tây Croatia và có thể được tìm thấy trên khắp bán đảo Anatolian (Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay) cũng như Iran. Samaridis, một nhà di truyền học đã được đào tạo, đã hợp tác với 206 nhà khảo cổ học, nhà ngôn ngữ học và nhà sử học địa phương từ 30 quốc gia trong một nỗ lực toàn cầu. Công việc của họ đã được báo cáo thành công trong ba kỳ trên tạp chí Khoa học. Những phát hiện của họ là một bước đột phá quan trọng trong việc hiểu rõ hơn về quá trình tiến hóa của loài người trong khu vực quan trọng này.
Sự phát triển của các ngôn ngữ Ấn-Âu và Yamnaya
Trong bài báo đầu tiên, các nhà khoa học đã điều tra sự tiến hóa ngôn ngữ của ngôn ngữ Ấn-Âu và tìm kiếm dữ liệu di truyền. Các nhà khoa học có thể tìm hiểu cơ hội nào để các ngôn ngữ gặp gỡ và hợp nhất bằng cách lập bản đồ gien của quá trình di cư.
Gần một nửa dân số thế giới hiện đang nói ngôn ngữ Ấn-Âu như ngôn ngữ chính của họ. Trong thời đại đồ đồng từ hàng ngàn năm trước, thảo nguyên Á-Âu, vùng thảo nguyên giữa châu Âu và Trung Quốc, được cho là đã chứng kiến sự xuất hiện của ngôn ngữ. Lazaridis và nhóm của ông đã xem xét phân tích này bằng cách sử dụng dữ liệu DNA từ cả Thời đại đồ đồng và trước đó để hiểu sự pha trộn văn hóa theo lý thuyết mà các nhà ngôn ngữ học đưa ra để giải thích sự lan rộng của các ngôn ngữ Ấn-Âu.
Người chăn gia súc thảo nguyên đã di cư qua Thảo nguyên Á-Âu từ 3.000 đến 5.000 năm trước, theo các nhà khoa học. Yamnaya là tên của nhóm người này, còn được gọi là Nhan Na Á (tiếng Nga có nghĩa là "văn hóa của những cái hố" và phiên âm Hán Việt là "văn hóa của những cái hố"). Yamnaya là một loại mai táng Ấn-Âu nguyên và được đặt tên theo tục chôn cất đào hố độc đáo. Người Yamnaya đã di chuyển về phía nam để sinh ra nhiều nền văn hóa khác nhau, từ đó các ngôn ngữ Hy Lạp, Paleo-Balkan và Albania đã xuất hiện.
Người Yamnaya cũng tiến về phía đông, qua dãy núi Kavkaz và đến Armenia, nơi ngôn ngữ Armenia được đặt tên. Trên thực tế, một số người đàn ông sống ở Armenia ngày nay là hậu duệ trực hệ của người Yamnaya.
Tuy nhiên, nguồn gốc Yamnaya hầu như không được xác định trong DNA của các mẫu vật được tìm thấy ở Anatolian (Thổ Nhĩ Kỳ). Điều này khiến các tác giả ngạc nhiên bởi vì các ngôn ngữ Anatolia cổ đại, chẳng hạn như Hittite cổ đại, rất giống với các ngôn ngữ Ấn-Âu. Mối quan hệ ngôn ngữ này cho thấy người Anatolia đã tham gia vào sự tương tác với người Yamnaya khi những người chăn nuôi gia súc trên thảo nguyên di chuyển qua Vòng cung phía Nam. Tuy nhiên, bằng chứng di truyền mạnh mẽ ủng hộ lập luận này.
Nguồn gốc và sự phát triển của ngôn ngữ chung
Lazaridis và cộng sự đã sử dụng dữ liệu di truyền mới để tiết lộ hai dòng di chuyển riêng biệt vào một khu vực hơn là sự chuyển đến Yamnaya từ Anatolia. Đầu tiên, các nhà khoa học tìm hiểu cách những người nông dân từ Levant, một vùng ở Trung Đông hiện đại tiếp giáp với Đông Địa Trung Hải, đã định cư ở đó 11.000 năm trước. Sau đó, luồng thứ hai những người săn bắn hái lượm có tổ tiên từ vùng Kavkaz đã di cư đến Anatolia từ 5.000 đến 7.000 năm trước. Hai dòng người này kết hợp với nhau để tạo ra cái mà các nhà khoa học gọi là sự đồng nhất phi thường.
Người Yamnaya có chung một số tổ tiên từ Nam Kavkaz, giống như người Anatolia, khi các nhà nghiên cứu tìm hiểu kỹ hơn về các đặc điểm di truyền của khu vực. Nguồn gốc chung này cho thấy rằng ảnh hưởng ngôn ngữ có thể đã diễn ra trong quá trình tiến hóa ở vùng cao nguyên Tây Á trước khi người Yamnaya di cư đến các vùng khác của Vòng cung phía Nam, rất lâu trước khi người Yamnaya chuyển đến.
Ngoài ra, dữ liệu tổ tiên này cho thấy rằng ngôn ngữ Anatolia có thể đã sớm tách khỏi ngữ hệ Ấn-Âu và vẫn bị cô lập về mặt di truyền và ngôn ngữ. Nhóm Lazaridis cho rằng điều cần thiết là phải điều tra "điểm gãy", đã khuyến khích sự chuyển đổi Thảo nguyên Á-Âu và Anatolia để liên kết các khu vực về mặt ngôn ngữ, giữa các ngôn ngữ. Họ nói, "Việc khám phá ra một'mối liên kết còn thiếu' như vậy... sẽ chấm dứt cuộc tìm kiếm kéo dài hàng thế kỷ về một nguồn chung ràng buộc thông qua ngôn ngữ và chủng tộc của nhiều dân tộc ở Châu Á và Châu Âu."
Các tác giả cũng đưa ra một cảnh báo quan trọng: 'Mối liên quan của di truyền học với các cuộc tranh luận về nguồn gốc ngôn ngữ là gián tiếp hơn vì ngôn ngữ có thể được thay đổi mà không cần hoặc có rất ít thay đổi về gien. Và các quần thể có thể di cư mà không hề thay đổi ngôn ngữ hoặc có rất ít thay đổi về ngữ âm'. Tuy nhiên, việc tìm kiếm di cư rất quan trọng vì nó mô tả phương pháp phát triển ngôn ngữ.
Các tác giả đã mở rộng phạm vi nghiên cứu của họ để xem xét hoạt động di truyền liên quan đến thời kỳ Mycenaean ở Hy Lạp, Đế chế La Mã và Trung cổ, đồng thời cung cấp cái nhìn sâu sắc đáng chú ý về sự di chuyển của các nhóm dân tộc qua Vòng cung phía Nam trong thời kỳ đồ đá và đồ đồng. Kỷ nguyên.
Chẳng hạn, các nhà khoa học đã kiểm tra dữ liệu di truyền gần đây từ thời Mycenaean của Hy Lạp, được thần thoại hóa trong Odyssey. Vì nhiều người Yamnaya được chôn cất trong những ngôi mộ phức tạp ở phía bắc Hy Lạp, các nhà nghiên cứu trước đây đã đưa ra giả định rằng người Yamnaya có ảnh hưởng đáng kể đến thời đại Mycenaean. Điều này có vẻ như một mối liên hệ giữa tổ tiên thảo nguyên và địa vị xã hội. Tuy nhiên, các tác giả đã không tìm thấy điều tương tự. Trong một phân tích có thể so sánh, các tác giả đã rất ngạc nhiên khi phát hiện ra rằng người Anatolia đã đóng góp phần lớn DNA cho các dân tộc Đế chế La Mã và thành phố Rome.
Cuối cùng, mặc dù kích thước mẫu của nghiên cứu là lớn nhất trong lịch sử phân tích bộ gien cổ đại, nhưng 777 mẫu thu được trong 10.000 năm vẫn còn trống.
Đối với việc giải thích và giao tiếp, việc sử dụng DNA để tái tạo lại quá khứ là một thách thức. Mặc dù vậy, nghiên cứu này là một bước đột phá quan trọng đối với việc nghiên cứu bộ gien cổ đại và củng cố DNA cổ đại như một công nghệ mới tiên phong, điều này sẽ làm thay đổi đáng kể hiểu biết của chúng ta về lịch sử loài người sơ khai.
Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống
Tham gia bình luận