Báo Công Thương và nỗ lực chống thất thu thuế thương mại điện tử.

Vì sao vẫn còn đó là một sự thất thu đáng kể?

Doanh thu thương mại điện tử bán lẻ tại Việt Nam năm 2022 đạt 16,4 tỷ USD, tăng 20% so với năm 2021 và chiếm 7,5% doanh thu bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng trên cả nước, theo Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương). Tuy nhiên, cơ quan thuế chỉ mới thu được hơn 600 tỷ đồng từ các tổ chức và cá nhân có thu nhập từ hoạt động kinh doanh thương mại điện tử và các dịch vụ số của Việt Nam trong năm 2022.

Cơ quan thuế đã thu được tổng cộng hơn 3.444 tỷ đồng từ 42 nhà cung cấp nước ngoài khai và nộp hồ sơ qua Cổng thông tin điện tử dành cho nhà cung cấp nước ngoài kể từ ngày 21/3/2022 (thời điểm các doanh nghiệp xuyên biên giới hiện diện tại Việt Nam khai và nộp thuế). Sáu nhà cung cấp nước ngoài quan trọng, Meta (Facebook), Google, Microsoft, TikTok, Netfix và Apple), chiếm 90% thị phần doanh thu dịch vụ thương mại điện tử, hoạt động trên cơ sở số xuyên biên giới tại Việt Nam, trong số đó.

Doanh thu của các doanh nghiệp xuyên biên giới vượt quá 1 tỷ USD/năm, nhưng Nhà nước chỉ mới thu được một số thuế nhà thầu do các doanh nghiệp Việt Nam kê khai và nộp, còn các doanh nghiệp xuyên biên giới chưa thu được bất kỳ loại thuế nào cần thiết nào do họ chưa đặt văn phòng hoặc pháp nhân tại Việt Nam.

Hiện tại, thuế suất thuế kinh doanh thương mại điện tử đối với cá nhân và các hộ kinh doanh là 1,5 đến 10% theo các quy định hiện hành. Điều này có nghĩa là Nhà nước hiện đang mất hàng chục ngàn tỷ đồng.

Bộ Tài chính gần đây đã cho biết trong một báo cáo gửi Quốc hội rằng việc quản lý thương mại điện tử đang phát triển nhanh chóng và thu thuế kinh doanh xuyên biên giới đang gặp nhiều khó khăn. Theo đó, thách thức đầu tiên là tính toán chính xác thu nhập để tính thuế và phân biệt giữa thu nhập và đánh thuế. Cơ quan này cho biết trong một nền kinh tế số, rất khó để phân biệt giữa các loại thu nhập khác nhau, chẳng hạn như bản quyền, phí dịch vụ và lợi nhuận kinh doanh.

Do người bán hàng có thể duy trì nhiều gian hàng trên một sàn giao dịch thương mại điện tử hoặc hoạt động đồng thời trên nhiều sàn và nền tảng mạng xã hội khác nhau nên việc quản lý thuế với một tổ chức, cá nhân kinh doanh thương mại điện tử sẽ gặp nhiều khó khăn.

Ngoài việc khó kiểm soát dòng tiền trên các nền tảng số, sàn thương mại điện tử còn không đơn giản vì các phương thức thanh toán không sử dụng tiền mặt khá đa dạng, chẳng hạn như thanh toán quangân hàng, thanh toán ngang hàng (P2P). Thay vì sử dụng các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt, người mua và người bán tại Việt Nam vẫn thích thanh toán COD (trả tiền mặt khi giao hàng) hơn.

Ông Hà Anh Tuấn, Giám đốc Công ty Vinalink, cho biết việc quản lý thuế hoạt động thương mại điện tử hiện đang gặp nhiều khó khăn do các sàn thương mại điện tử không thể biết được mã số thuế và mức thuế ưu đãi áp dụng cho từng mặt hàng trên thị trường. Ngoài ra, chưa có hệ thống thông tin khai báo và nộp hộ do cơ quan thuế quản lý cũng như việc kiểm tra các giao dịch có tạo ra doanh thu hay không.

Thuế nhà bán hàng trên sàn thương mại điện tử

Để có cơ sở thu thuế nhà bán hàng trên sàn thương mại điện tử, Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính) đã thực hiện một số nỗ lực, bao gồm việc thiết lập Cổng thông tin thương mại điện tử để tiếp nhận dữ liệu từ các sàn giao dịch thương mại điện tử.

Thông tin do Cổng thông tinthương mại điện tửTổng số doanh nghiệp trong nước đăng ký bán hàng trên sàn vào quý IV/2022 là 14.875; tổng số doanh nghiệp nước ngoài đăng ký bán hàng trên sàn là 8; tổng số cá nhân trong nước đăng ký bán hàng trên sàn là 53.208; và tổng số cá nhân nước ngoài đăng ký bán hàng trên sàn là 4. Số lượt giao dịch trên sàn là 14.503.719, hoặc tổng giá trị giao dịch là 4.500 tỷ đồng.

Bà Tạ Thị Phương Lan, Phó vụ trưởng Vụ Quản lý thuế Doanh nghiệp nhỏ và vừa và hộ kinh doanh, cá nhân (Tổng cục Thuế), cho biết Tổng cục Thuế sẽ tiếp tục phân tích, đánh giá rủi ro để chỉ đạo cơ quan thuế các cấp triển khai nghiệp vụ quản lý thuế tại địa bàn đến từng tổ chức, cá nhân có liên quan, phục vụ công tác thu thuế thương mại điện tử. Bà Tạ Thị Phương Lan cho biết giao dịch và giá trị hàng hóa giao dịch còn chưa tương xứng với thực tế.

'Trong thời gian tới, Tổng cục Thuế sẽ tiếp tục cung cấp thông tin để hỗ trợ người nộp thuế là các sàn giao dịch thương mại điện tử thực hiện việc khai thay, nộp thay cho các cá nhân kinh doanh thông qua sàn theo các yêu cầu quyền. Cơ quan thuế cũng sẽ thu thập dữ liệu về hoạt động kinh doanh thông qua sàn của các tổ chức, cá nhân và thực hiện rà soát đưa vào diện quản lý, yêu cầu kê khai phù hợp thực tế, điều chỉnh doanh thu hoặc xử lý truy thu,' bà Lan cho biết.

Ngoài ra, bà Lại Việt Anh, Phó cục trưởngCục Thương mại Điện tử và Kinh tế số, các sàn thương mại điện tử hiện đang tìm kiếm một sự phân định rõ ràng về trách nhiệm của họ và giới hạn mức độ trách nhiệm của họ đối với việc nộp thuế. Các sàn phải cung cấp thông tin như một bước đầu tiên trước khi thực hiện trách nhiệm kê khai và nộp thuế. Vì các sàn thu thập, quản lý và thu thập dữ liệu từ người bán, nên việc cung cấp thông tin là hợp lý. Họ sẽ chỉ cung cấp thông tin ở mức độ cụ thể và cần thiết, không ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh và đáp ứng các yêu cầu về bảo mật thông tin.