Những lời đề nghị không nên chối từ đã làm đế chế Yahoo sụp đổ như thế nào

Vào đầu những năm 2000, Yahoo! là trang web được truy cập nhiều nhất và được định giá 125 tỷ USD. Yahoo! bao gồm công cụ tìm kiếm, dịch vụ email, ứng dụng nhắn tin và dịch vụ lưu trữ web, cũng là mạng xã hội lớn nhất trên internet. Có thể xem Yahoo! giống như sự kết hợp giữa Google và Facebook trong thời đại Web 1.0. Năm 2017, dịch vụ của Yahoo! được bán cho Verizon với giá chưa đến 5 tỷ USD.

Vậy chuyện gì đã xảy ra? Làm sao một công ty lớn như thế lại có thể sa sút đến vậy? Liệu điều tương tự có thể xảy ra với một trong những gã khổng lồ công nghệ nào ngày nay?

Google đề nghị “bán mình” 1 triệu USD, Yahoo! từ chối mua

Vào đầu những năm 1990, có vẻ như mọi tổ chức đều tung ra một trang web để theo kịp xu hướng. Với rất nhiều lựa chọn, làm thế nào một người dùng Internet bình thường, những người đã trả tiền cho kết nối quay số theo phút, có thể quyết định truy cập vào đâu?

Vào tháng 1 năm 1994, David Filo và Jerry Yang đã giới thiệu Hướng dẫn về World Wide Web, một thư mục các trang web do con người biên tập, với tên đầy đủ khá dài là “Jerry and David's Guide to the World Wide Web”. Hai tháng sau, cái tên này được rút ngắn thành Yahoo ( ! được thêm vào một năm sau đó). Khi trang web trở nên phổ biến, công ty có thể bắt đầu tính tiền từ những người muốn thêm trang web của họ vào thư mục.

Năm sau, trang web đã thêm một công cụ tìm kiếm nội bộ. Năm 1996, công cụ đó được thay thế bằng công cụ của AltaVista, một trong những công cụ đầu tiên sử dụng trình thu thập dữ liệu web để khám phá rất nhiều trang web, thậm chí hơn cả con số được cho là đang tồn tại vào thời điểm đó.

Đồng thời, để tối đa hóa thời gian mọi người dành cho trang web, Yahoo! đã cố gắng trở thành một "cổng duyệt web", hiển thị các tin tức, bản đồ và mục dành cho trẻ em có tên là Yahooligans! Năm 1997, công ty mua lại ứng dụng client RocketMail nổi tiếng, đổi tên thành Yahoo! Mail và thêm các phòng trò chuyện công khai.

Năm 1998, Larry Page và Sergey Brin của Google đề nghị bán hệ thống PageRank của họ cho Yahoo! với giá 1 triệu USD nhưng đã bị từ chối. Vào thời điểm đó, việc Yahoo! từ chối cũng khá hợp lý: một công cụ tự động thêm và xếp hạng các trang web sẽ đi ngược lại chiến lược tài chính của Yahoo!. Vì AltaVista và các công ty khác đã từ chối những lời đề nghị tương tự, Yahoo! cũng không cảm thấy bị buộc phải mua Google chỉ để các đối thủ cạnh tranh mất đi cơ hội.

Đầu năm 1999, Yahoo! sử dụng giá cổ phiếu bị thổi phồng quá mức của mình để thực hiện hai thương vụ mua lại đắt giá nhất. Với 3,57 tỷ USD cổ phiếu, họ đã mua GeoCities, một dịch vụ lưu trữ web là trang web phổ biến thứ ba trên Internet, nhưng vẫn thua lỗ.

Trong GeoCities, các trang web được tổ chức thành các “khu vực lân cận” – tương đương với các nhóm trên Facebook. Ví dụ: trong một trang web như Yahoo!, những vùng lân cận đó có thể được sử dụng để hiển thị các câu chuyện tin tức có liên quan. Thay vì phát triển dựa trên nền tảng đó, trong vòng hai năm, các hệ thống vùng lân cận dần dần bị loại bỏ, biến GeoCities thành một dịch vụ lưu trữ chung.

Với số cổ phiếu trị giá 5,7 tỷ USD, Yahoo! cũng đã mua Broadcast.com: một dịch vụ truyền phát radio phổ biến nhưng không mang lại lợi nhuận thuộc sở hữu của nhà đầu tư Mark Cuban, đang cố gắng thâm nhập vào lĩnh vực truyền phát video. Cuban nhanh chóng bán phần lớn cổ phiếu của mình và trở thành tỷ phú. Trang web được đổi tên thành Yahoo! Broadcast và ngừng hoạt động vào năm 2003 do thị trường truyền phát video vẫn còn nhỏ. Đây được coi là một trong những thương vụ mua bán liên quan đến website tồi tệ nhất.

Đến năm 2000, Yahoo! có thể đã bắt đầu nhận ra sai lầm khi không mua Google, khi họ bắt đầu sử dụng Google làm nhà cung cấp công cụ tìm kiếm với giá 7 triệu USD mỗi năm. Thỏa thuận này không chỉ củng cố tài chính của Google mà còn biến nó thành một cái tên nổi tiếng. Năm 2001, Timothy Koogle rời vị trí CEO của Yahoo! và được thay thế bởi Terry Semel.

Alibaba và 40% cổ phần

Trước Yahoo!, Semel được biết đến là đồng CEO của Warner Bros. và không có kinh nghiệm làm việc trong các công ty công nghệ, điều này cho thấy Yahoo! vẫn tự coi mình là nhà cung cấp nội dung, hay ngày nay được gọi là công ty Web 1.0.

Ngay sau khi nhậm chức, Semel gặp Brin và Page và đề nghị mua Google, công ty lúc này đã có lãi nhờ bán đấu giá từ khóa tìm kiếm cho các nhà quảng cáo. Họ nói họ muốn 1 tỷ USD. Cả ba gặp lại nhau và Semel cho biết ông đã đồng ý với mức giá. Page và Brin đã thay đổi yêu cầu của họ thành 3 tỷ USD, một con số quá lớn đối với Yahoo! trong những ngày sau khi bong bóng dot-com vỡ.

Năm 2002, để chống lại con quái vật Google mà chính mình đã góp phần tạo ra, Yahoo! đã mua Inktomi, công ty đã cung cấp kết quả tìm kiếm cho Yahoo! từ năm 1998 đến năm 2000. Năm sau, Yahoo! đã mua Overture Services, dịch vụ này đang có tranh chấp pháp lý với Google vì họ đã được cấp bằng sáng chế cho hệ thống từ khóa mà Google đang sử dụng (và kiếm được rất nhiều tiền từ đó).

Năm 2004, Google cam kết phát hành 2,7 triệu cổ phiếu cho Yahoo!, mỗi cổ phiếu đạt mốc 100 USD vào ngày Google IPO. Yahoo! có tất cả các yếu tố để chống lại Google, nhưng việc kết hợp chúng lại đã tiêu tốn của Yahoo! nhiều năm, và Google đã có đủ thời gian để trở thành cái tên đứng đầu trong dịch vụ quảng cáo tìm kiếm.

Phản ứng của Yahoo! đối với Gmail, ra mắt cùng năm đó, đã nhanh hơn: công ty mua lại Oddpost, mang đến các giao diện kéo thả và menu chuột phải khác với trình duyệt. Các tính năng mới có thể đã giúp Yahoo! Mail vẫn giữ được cơ sở người dùng và vẫn là ứng dụng email phổ biến nhất trong vài năm nữa với khoảng 250 triệu người dùng.

Năm 2005, cụm từ được nhắc đến rộng rãi là "Web 2.0", với các trang web giúp người dùng dễ dàng chia sẻ các loại phương tiện khác nhau. Yahoo! chuẩn bị cho kỷ nguyên mới theo hai cách: thứ nhất, họ mua Flickr, trang chia sẻ hình ảnh phổ biến nhất thế giới, với giá khoảng 25 triệu USD. Yahoo! đã sử dụng tài nguyên của mình để cho phép người dùng Flickr tải lên nhiều hình ảnh có chất lượng cao hơn và trang web này đã phát triển rất mạnh.

Công ty cũng đã ra mắt mạng xã hội Yahoo! 360. Vào thời điểm Facebook chỉ đang còn dành cho sinh viên đại học, 360 là lựa chọn thay thế hoàn thiện hơn cho MySpace, có thể được coi là sự kế thừa tinh thần cho tính xã hội của GeoCities.

Yahoo! 360 có các tính năng thú vị như "nhóm" bạn bè khác nhau để chia sẻ có chọn lọc và "blast", về cơ bản là các video story dạng ngắn ngày nay, nhưng chỉ có chữ. Dịch vụ này đã bị trì hoãn do những lỗi kỹ thuật, một lần nữa đặt ra câu hỏi về năng lực kỹ thuật của Yahoo! Khi Facebook mở cửa cho tất cả mọi người, 360 bắt đầu mất người dùng và nó bị đóng cửa mà còn chưa rời khỏi giai đoạn beta.

Thương vụ mua bán có ảnh hưởng nhất của công ty trong năm 2005 hoàn toàn không phải là một sản phẩm: Yahoo! đã đầu tư 1 tỷ USD vào tập đoàn thương mại điện tử tư nhân Trung Quốc Alibaba để nắm giữ 40% cổ phần của công ty.

Năm 2006, Yahoo! đề nghị 1 tỷ USD cho Facebook, nhưng bất chấp tin đồn về cuộc đàm phán không thành công, CEO Mark Zuckerberg thậm chí còn không xem xét lời đề nghị này. Một công ty mà Yahoo! có thể mua được với mức giá tương tự là YouTube, nhưng Google đã đi trước Yahoo! với đề nghị 1,65 tỷ USD.

Đến năm 2007, dịch vụ sáng tạo nhất của Yahoo! là Yahoo! Messenger, đã nhận được phiên bản web với kho lưu trữ cuộc trò chuyện trực tuyến và đạt đỉnh 94 triệu người dùng. Năm đó, Semel rời vị trí của mình và được thay thế bởi nhà đồng sáng lập công ty Jerry Yang.

Lời đề nghị không nên chối từ

Đầu năm 2008, Yahoo! công bố kế hoạch cắt giảm 1.000 việc làm, tương đương 7% lực lượng lao động. Sau đó, Microsoft đề nghị mua Yahoo! với giá 44,6 tỷ USD tiền mặt và cổ phiếu cộng lại, cao hơn 62% so với giá trị thị trường của Yahoo!. Các nhà đầu tư tin tưởng rằng thương vụ này sẽ thành hiện thực, vì cổ phiếu của Yahoo! ngay lập tức tăng lên gần bằng mức Microsoft sẵn sàng trả cho nó.

Ngược lại, cổ phiếu của Microsoft giảm khoảng 10% sau lời đề nghị, và Yahoo! thực sự liệt kê điều này như một lý do trong thư từ chối giá thầu, Yahoo! cho biết Microsoft "đã đánh giá thấp đáng kể" công ty. Để đáp lại, Microsoft đã cải thiện giá đề nghị của mình lên 47,5 tỷ USD, tương đương 33 USD cho mỗi cổ phiếu Yahoo! trên số tiền ban đầu là 31 USD. Yahoo! yêu cầu 37 USD cho mỗi cổ phiếu và Microsoft đã rút lui khỏi cuộc đàm phán.

Ảnh hưởng thêm bởi cuộc suy thoái toàn cầu, Yahoo! kết thúc năm với trị giá dưới 12 USD một cổ phiếu và sa thải thêm 1.500 nhân viên. Yang được thay thế bởi Carol Bartz, người từng giữ chức vụ CEO của công ty phần mềm Autodesk trong 14 năm. Giám đốc điều hành mới đã hàn gắn mối quan hệ của Yahoo! với Microsoft, đạt được thỏa thuận sử dụng công cụ tìm kiếm Bing mới trên Yahoo! để đổi lấy việc quản lý bán quảng cáo.

Việc sa thải và thay thế CEO có thể là nguyên nhân khiến Yahoo! chỉ tung ra các ứng dụng iPhone cho các dịch vụ phổ biến nhất của mình vào năm 2009. Ứng dụng Flickr đã nhận được phản hồi rất tệ, khi đánh mất một số tính năng tốt nhất của phiên bản web và không mang lại lợi thế thực sự nào so với ứng dụng Facebook, vốn đã tồn tại hơn một năm.

Ứng dụng Yahoo! Messenger được đón nhận tốt hơn nhiều, một phần nhờ vào việc các đối thủ cạnh tranh thậm chí còn mất nhiều thời gian hơn để ra mắt. Một lần nữa, các vấn đề kỹ thuật đã ảnh hưởng đến sự phổ biến của sản phẩm Yahoo!, lần này là SPIM (thư rác + nhắn tin tức thời) mà ứng dụng phổ biến này phải gánh chịu. Khi WhatsApp trở thành ứng dụng nhắn tin, Y!M không còn được ưa chuộng nữa.

Bartz bị sa thải vào cuối năm 2011 trong bối cảnh doanh thu tiếp tục giảm. Đầu năm 2012, chủ tịch PayPal Scott Thompson được thuê làm Giám đốc điều hành mới và công bố kế hoạch tổ chức lại công ty, cắt giảm 2.000 việc làm, tương đương 14% nhân lực. Nhiều tháng sau khi được bổ nhiệm, người ta phát hiện ra rằng ông ta đã nói dối về việc có bằng khoa học máy tính. Ông rời công ty vài ngày sau đó.

Sai lầm tiếp nối sai lầm

Khi Thompson rời đi, Yahoo! đã đồng ý bán lại một nửa cổ phần của Alibaba để lấy 800 triệu USD cổ phiếu và 6,3 tỷ USD tiền mặt (4,3 tỷ USD sau thuế). Giám đốc điều hành mới, Marissa Mayer, đã chọn trả lại 3 tỷ USD tiền mặt cho các cổ đông. Mayer chưa bao giờ lãnh đạo một công ty nào nhưng đã đảm nhiệm nhiều vị trí khác nhau tại Google kể từ khi gia nhập công ty khởi nghiệp này vào năm 1999.

Một trong những điều đầu tiên Yahoo! đã làm trong thời kỳ Mayer là ra mắt ứng dụng Flickr mới. Nó cung cấp các tính năng tốt nhất của trang web Flickr và sử dụng các điều khiển màn hình cảm ứng để cuộn. Kết hợp với gói lưu trữ 1TB miễn phí vào đầu năm 2013, mức sử dụng Flickr đã đạt đến đỉnh điểm nhưng nhanh chóng chạm tới mức trần vì số đông đã sử dụng Instagram.

Trang web dành cho máy tính của Yahoo! cũng được thiết kế lại vào năm 2013, với bảng màu mới và khả năng cuộn tin tức vô hạn. Vào tháng 7 năm đó, các trang web dành cho máy tính của Yahoo! có nhiều khách truy cập ở Mỹ hơn các trang web dành cho máy tính của Google, lần đầu tiên sau hơn hai năm.

Mayer được nhớ đến vì đã bỏ lỡ cơ hội cuối cùng của Yahoo! để trở thành người dẫn đầu thị trường: 14 năm sau thất bại của Broadcast.com, Yahoo! đã chọn không mua Netflix với giá 4 tỷ USD, một lần nữa bỏ qua số lượng người dùng trên thế giới sở hữu các thiết bị có khả năng truyền phát video chất lượng cao. Ngày nay, Netflix trị giá khoảng 170 tỷ USD.

Thay vào đó, Yahoo! đã chi 1,1 tỷ USD cho Tumblr, về cơ bản đó là thứ mà GeoCities đáng lẽ phải trở thành một thập kỷ trước: một mạng xã hội với các tính năng tùy chỉnh hồ sơ giống như blog. Đến năm 2016, Yahoo! ghi nhận giá trị của Tumblr giảm 700 triệu USD vì mục tiêu quảng cáo không đạt được.

Một cuộc tranh cãi khác trong thời Mayer là vấn đề quản lý nhân sự của bà: đầu tiên, bà hoàn toàn cấm làm việc tại nhà. Sau đó, dường như để ngụy trang cho những đợt sa thải hàng loạt, bà đã yêu cầu các nhà quản lý xếp hạng nhân viên theo phương pháp đường cong hình chuông, khiến công ty có thể sa thải hàng trăm nhân viên dựa trên những dữ liệu không khách quan về hiệu suất của họ.

Năm 2014, Yahoo! đã bán một phần cổ phần khác của Alibaba với giá 9,4 tỷ USD, tương đương 6,3 tỷ USD sau thuế. Vào thời điểm đó, mọi chuyện bắt đầu trở nên rõ ràng rằng hoạt động kinh doanh thực tế của Yahoo! có giá trị thấp hơn số thuế mà công ty này phải trả khi bán số cổ phần còn lại của Alibaba.

Vào năm 2016, Yahoo! đã sa thải thêm 1.700 công nhân, tương đương 15% nhân viên của mình và cho biết họ đang tìm người mua. Verizon đã đồng ý mua hoạt động kinh doanh web của công ty với giá 4,83 tỷ USD. Không lâu sau, người ta tiết lộ rằng Yahoo! là nạn nhân của hai vụ vi phạm dữ liệu lớn nhất trong lịch sử vào năm 2013 và 2014, ảnh hưởng đến ít nhất 1 tỷ tài khoản người dùng.

Năm sau, Verizon đồng ý mua dịch vụ web của Yahoo! với giá 4,48 tỷ USD và chia sẻ trách nhiệm pháp lý do vi phạm. Sau này người ta phát hiện ra toàn bộ 3 tỷ tài khoản Yahoo! được tạo trong nhiều năm đã bị ảnh hưởng do vi phạm dữ liệu. Yahoo! Inc. đổi tên thành Altaba và đến năm 2019 đã bán số cổ phần còn lại của mình tại Alibaba cũng như Yahoo! Nhật Bản và Snap Inc.

Đây là câu chuyện của Yahoo!: một công ty từng ở trên đỉnh thành công nhưng lại không nhìn thấy được tương lai sẽ ra sao, thuê không đúng nhân viên và ký những hợp đồng không phù hợp. Trang web tin tức Yahoo! và Yahoo! Mail vẫn tồn tại nhưng công ty đặt tên cho chúng đã biến mất.

Meta liệu có thành một Yahoo! tiếp theo?

Vào năm 2021, sau khi bán bớt Flickr và Tumblr, Verizon đã bán 90% cổ phần của công ty được tạo ra từ Yahoo! và AOL, một gã khổng lồ Web 1.0 khác, đã rơi vào tay công ty cổ phần Apollo Global Management, với giá khoảng 5 tỷ USD. Apollo đổi tên công ty thành Yahoo!

Trong những năm gần đây, công ty mẹ của Facebook, Meta, đã bị chỉ trích vì không đổi mới. Mặc dù là một công ty lớn hơn nhiều so với Yahoo! và chuyển từ mua lại các công ty như WhatsApp, Oculus VR và Instagram sang phát triển nội bộ, một số điểm tương đồng với Yahoo! đã bắt đầu xuất hiện.

Meta đã đặt cược vào các nền tảng chưa được chứng minh, nổi bật là thế giới Metaverse ảo cũng như tiền điện tử Libra/Diem. Mặt khác, công ty cũng đã cố gắng thâm nhập các thị trường bão hòa với Threads là đối thủ X (Twitter) và trước đó là Lasso thay thế TikTok. Nhiều người suy đoán, nếu không cẩn thận, Meta sẽ rơi vào vết xe đổ của Yahoo!