Chuyện lỗ - lãi của các nhà máy điện gió Việt Nam

Theo thống kê của Bộ Công Thương, hiện có 84 dự án điện gió, tổng công suất gần 4 GW đã được đưa vào hoạt động thương mại trước tháng 11/2021. Đây là thời điểm để ghi nhận cho các doanh nghiệp đủ điều kiện nhận điện ưu đãi. Tuy nhiên, không phải dự án năng lượng tái tạo nào được hưởng lợi từ điện ưu đãi đều đang có lợi nhuận.

Việt Nam là một trong những quốc gia có tiềm năng điện gió ngoài khơi lớn nhất khu vực Đông Nam Á

Chẳng hạn, Công ty Trung Nam Đăk Lăk 1 vận hành dự án điện gió Ea Nam 400 MW báo lỗ 859 tỷ đồng. Hai dự án Ia Pết Đăk Đoa 1-2, mỗi dự án có công suất 99 MW, đều báo lỗ trên 200 tỷ đồng trong năm 2022 hoặc Dự án Yang Trung và Phước Hữu - Duyên Hải 1, lỗ lần lượt là 91 tỷ đồng và 60 tỷ đồng.

Cấu trúc tài chính có vấn đề và đòn bẩy tài chính quá cao là đặc điểm chung của các dự án điện gió thua lỗ. Chẳng hạn, dự án Ea Nam nợ phải trả hơn 12.100 tỷ đồng vào cuối năm ngoái, gấp hơn 4 lần vốn chủ sở hữu. Các dự án khác như Ia Pết Đăk Đoa 1-2, Yang Trung, Chơ Long, Hoà Đông 2... nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu gấp 4-6 lần.

Đòn bẩy cao kéo theo chi phí tài chính rất lớn mà các dự án điện tái tạo phải trả mỗi năm. Các doanh nghiệp năng lượng là những đơn vị phát hành trái phiếu doanh nghiệp quy mô lớn chỉ đứng sau nhóm bất động sản.

Các lô trái phiếu của điện gió chỉ áp dụng lãi suất cố định trong vài kỳ trả lãi đầu tiên trước khi thả nổi. Do đó, chi phí tài chính của dự án này tăng mạnh nhờ lãi suất tăng mạnh từ năm 2022 đến nay, lợi nhuận từ giá điện ưu đãi không đủ để trả lãi.

Công ty Điện gió Phong Liệu vừa công bố dữ liệu định kỳ về chỉ tiêu tài chính cơ bản trong khi loạt dự án điện gió báo lỗ. Theo đó, Phong liệu ghi nhận lợi nhuận sau thuế đạt 124 tỷ đồng vào năm 2022, tăng 2,7 lần so với mức 46 tỷ đồng vào năm 2021.

Lợi nhuận giúp vốn chủ sở hữu của Phong Liệu tăng tương ứng lên 675 tỷ đồng, giúp giảm chỉ số nợ trên vốn của công ty. Thời điểm cuối năm 2022, hệ số nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu của Công ty Phong liệu là 1,68 lần, giảm so với mức 2,26 lần vào cuối năm 2021.

Chủ đầu tư của dự án Nhà máy điện gió Phong Liệu tại xã Tân Thành và Hướng Tân, quận Hướng, tỉnh Quảng Trị, là Điện gió Phong Liệu. Tổng số tiền đầu tư 1.600 tỷ đồng đã được chi cho dự án này, với công suất 48 MW. Dự án đã hoàn thành và bắt đầu hoạt động vào năm 2021.

Điện gió Phong Liệu báo lãi lớn.

Tương tự, Công ty TNHH Điện gió REE Trà Vinh (REE Trà Vinh WindPower) trong năm 2022 ghi nhận doanh thu 328 tỉ đồng và lợi nhuận 107 tỉ đồng ngay sau năm đầu tiên đi vào vận hành thương mại.

Quy mô đầu tư hơn 2.100 tỷ đồng, Dự án Điện gió REE bắt đầu triển khai thi công từ quý II/2020. REE tuyên bố rằng dự án bắt đầu vận hành thương mại từ ngày 27/10/2021 và đã đủ điều kiện để được áp dụng giá điện ưu đãi trong thời hạn 20 năm đối với điện gió gần bờ theo Quyết định số 39/2018/QĐ-TTg ngày 10/09/2018 của Thủ tướng Chính phủ.

Biểu đồ lợi nhuận sau thuế của một số dự án điện gió năm 2021 và 2022.

Mức giá hiện tại của điện gió là 9,8 UScent/kWh (tương đương 2.300 đồng) có thể được coi là ổn cho một số dự án, nhưng cần phải thực hiện một số thử nghiệm cho các dự án xa bờ, ở độ sâu nước sâu hơn và kết nối lưới dài hơn. Nói về giá FIT, một dự án muốn thực hiện nhanh cần từ 7 đến 9 năm ở các quốc gia có môi trường tiêu chuẩn quốc tế; đề xuất xây dựng kế hoạch giá FIT cố định cho đến năm vận hành 2030. Nếu chính phủ áp dụng chính sách gió ngoài khơi ngoài các quy định, điều khoản và tiêu chuẩn quốc tế về đầu tư trực tiếp nước ngoài áp dụng cho các khoản đầu tư đó, thì nguồn tài chính quốc tế hoàn toàn có sẵn.

Cần phải có Hợp đồng mua bán điện ngoài khơi riêng biệt để đảm bảo khả năng sinh lời, đặc biệt là khi điện gió ngoài khơi là một vấn đề phức tạp hơn để đảm bảo niềm tin của nhà đầu tư vào Việt Nam. Chính phủ hiện đã tạo ra các khung điều kiện ổn định, bao gồm Hợp đồng mua bán điện có thể giao dịch được, phân tích lưới (hạn chế rủi ro sa thải lưới), dữ liệu tài nguyên gió, dữ liệu công nghệ địa lý và dữ liệu của nhà cung cấp. Ngoài ra, chính phủ đã phân công các cơ quan liên quan và đảm bảo tính minh bạch trong quá trình nộp hồ sơ để họ có thể giảm bớt gánh nặng rủi ro cho các nhà đầu tư điện gió.

Do đó, có thể khẳng định rằng các dự án điện gió thua lỗ là sử dụng đòn bẩy tài chính lớn, dẫn đến chi phí lãi vay tăng đáng kể, đặc biệt trong bối cảnh lãi suất tăng cao như thời gian qua. Đây là vấn đề quản trị tài chính của doanh nghiệp, không liên quan đến các chính sách của Việt Nam đối với điện gió nói riêng và phát triển năng lượng tái tạo nói chung.

Thành công

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống