Có nên đầu tư vào công nghệ thu giữ CO2?

C02 thải ra từ các nhà máy nhiệt điện

Có hai kỹ thuật rất khác nhau, nhưng chúng thường bị nhầm lẫn. Một là thu và lưu trữ carbon (Carbon capture and storage, CCS). Thu giữ carbon trực tiếp từ không khí (Direct Air Caping - DAC), còn được gọi là loại bỏ carbon, là một kỹ thuật khác.

phòng ngừa và đối phó

Chúng ta nên ngăn carbon "làm ô nhiễm" bầu khí quyển hay "làm sạch" bầu không khí sau khi đã gây ra thiệt hại? Đây là hai cách để mô tả hai công việc riêng biệt của CCS và DAC.

CCS giữ lại carbon thải ra từ quá trình đốt cháy nhiên liệu hóa thạch hoặc quy trình hoạt động của các nhà máy công nghiệp (nhà máy điện, công trình xi măng, lò cao) trước khi chúng có thể đi vào bầu khí quyển.

Ngoài ra, bằng cách sử dụng các quạt lớn và quy trình hóa học, DAC lọc ra CO2 có thể được tìm thấy trong không khí. Tuy nhiên, khí CO2 trong không khí có độ khuếch tán rất cao, lên tới 420 phần triệu, tương đương khoảng 0,04%, khiến phương pháp này tốn nhiều năng lượng và tiền bạc hơn so với CCS.

Trong cả hai trường hợp, sau khi thu được khí CO2, hợp chất sẽ được vận chuyển và bơm lại vào các bể chứa địa chất kín khí (chẳng hạn như mỏ dầu cũ không còn khai thác) và lưu trữ vĩnh viễn ở đó. Để sản xuất các mặt hàng như viên nhiên liệu nén, ta cũng có thể tái sử dụng khí CO2.

Hiện trạng

Kể từ những năm 1970, ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch đã sử dụng CCS, nhưng không phải để ngăn chặn khả năng thải carbon vào khí quyển. Trước đây, quy trình này được sử dụng để tinh chế dầu mỏ nhanh hơn, nhưng do tình hình khủng hoảng khí hậu và viện trợ công, ngành công nghiệp hóa thạch đã trở lại với công nghệ này. Bất chấp thực tế là nó không phải là một lợi ích sinh lời, họ muốn sử dụng nó để giảm lượng khí thải.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), có 35 công ty thương mại đã áp dụng công nghệ này trên toàn thế giới tính đến cuối năm 2022, thu được tổng cộng 45 triệu tấn (Mt) CO2.

DAC là một công nghệ gần đây hơn. Chỉ có 18 nhà máy trên toàn thế giới có tích hợp DAC vào năm 2022. Kết quả là những cơ sở này chỉ thải ra 10.000 tấn CO2, tương đương với lượng CO2 có thể được thải ra trên toàn cầu trong 10 giây.

Nhà máy thu giữ CO2 lớn nhất Iceland

Cần phải tăng tốc

Công nghệ CCS phải thu giữ được 1,3 tỷ tấn CO2/năm từ nay cho đến năm 2030, tức là cao gấp 30 lần so với mức của năm 2022, để đạt được mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, theo ước tính của IEA. Mặt khác, DAC phải thu giữ được 60 triệu tấn CO2/năm trong cùng khoảng thời gian đó.

Mặc dù nghe có vẻ ngoài tầm tay, nhưng hai công nghệ này gần đây đã đạt được một số tiến bộ đáng kinh ngạc. Mỹ sẽ khánh thành nhà máy đầu tiên có khả năng thu được 1 triệu tấn CO2 hàng năm vào năm 2024. Giáo sư tại Đại học Wisconsin Gregory Nemet nói: "Đó là một thách thức lớn, nhưng không phải chưa từng có." Ông đặc biệt đề cập đến "cú phát triển ngoạn mục" của năng lượng mặt trời trong vài thập kỷ trở lại đây.

Do đó, chỉ còn lại một vấn đề: Có thể mất đến 10 năm để chuẩn bị địa điểm lưu trữ, đây là một trở ngại lớn.

Chi phí cao

AFP đã sử dụng tham khảo từ các nhà máy điện để tính toán chi phí xử lý CO2. Theo đó, CCS có chi phí xử lý từ 15 đến 20 USD/tấn đối với các luồng CO2 có nồng độ cao. Ngoài ra, chi phí xử lý từ 40 đến 120 USD/tấn cho các luồng CO2 loãng hơn, chẳng hạn như từ các nhà máy điện.

Chi phí sẽ tăng đáng kể hơn nếu sử dụng công nghệ DAC: Hiện nay, chi phí trích xuất CO2 từ không khí dao động từ 600 đến 1.000 USD/tấn CO2. Tuy nhiên, chi phí dự kiến sẽ giảm xuống còn 100 đến 300 USD/tấn vào năm 2050, theo báo cáo "State of Carbon Dioxide Removal" được công bố trong năm nay.

Đầu tư "khủng"

Gần đây, Hoa Kỳ và Canada đã thông qua một số luật về tín dụng thuế để khuyến khích các doanh nghiệp đẩy mạnh đầu tư. Ngoài ra, Hàn Quốc và Trung Quốc đang tích cực đầu tư. Gần đây, Trung Quốc đã khai trương một nhà máy 500.000 tấn CO2/năm có công suất thu giữ. Nhà máy nằm ở tỉnh Giang Tô.

Châu Âu cũng không chịu kém. Trên thực tế, lục địa già đang phát triển một "nghĩa địa CO2" ở ngoài Biển Bắc.

Đối với DAC, nhiều doanh nghiệp lớn, bao gồm Alphabet, Shopify, Meta, Stripe, Microsoft và H&M, có kế hoạch bơm gần 1 tỷ USD cho những doanh nghiệp nào có dự định đầu tư vào công nghệ này trong giao đoạn từ nay cho đến năm 2030. Vào tháng trước, ngân hàng JPMorgan đã ký kết hợp đồng 9 năm trị giá 20 triệu USD với Climeworks, một công ty tiên phong về công nghệ DAC có trụ sở tại Sĩ.

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống