Giải pháp nào đảm bảo điện cho miền Bắc trong dài hạn?

Xử lý trong thời gian ngắn

Theo thông tin từ Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (A0), sự cố của ba tổ máy nhiệt điện ở (Quảng Ninh, Nghi Sơn 1, Thái Bình 2) ngày 10/6 đã góp phần hỗ trợ thêm 1.000 MW công suất điện cho khu vực miền Bắc.

Tuy nhiên, với cảnh báo hiện tượng El Nino có nguy cơ ảnh hưởng nặng nề, nguồn nước ở các hồ điện về dưới mực nước chết, các tổ máy nhiệt điện liên tục gặp sự cố vì quá tải. Vừa qua, cắt điện không chỉ có sẵn trong 2–3 giờ ở các tỉnh, thành miền Bắc; thay vào đó, nhiều địa phương cắt từ nửa ngày đến cả ngày hoặc cả đêm, thậm chí không đủ điện để sản xuất như một số nơi ở Bắc Giang, Bắc Ninh, Hải Dương, Hải Phòng.

Mặc dù nguồn điện tăng nhưng trước dự báo sắp tới vẫn còn nhiều đợt nắng nóng gay gắt, đại diện một số doanh nghiệp sản xuất cho biết rằng người dân vẫn nên sử dụng điện tiết kiệm. Bộ Công Thương cũng cần có các biện pháp lâu dài để đảm bảo rằng nguồn điện ổn định ở khu vực miền Bắc, giảm tối đa sự cố mất điện nhằm đảm bảo đủ điện cho nhu cầu kinh doanh sản xuất.

Vậy vấn đề; Giải pháp nào để đảm bảo cung ứng điện cho miền Bắc? đang được các chuyên gia và doanh nghiệp quan tâm đưa ra nguyên nhân và phương án.

Chuyển điện năng lượng tái tạo từ miền Nam, miền Trung ra miền Bắc để đáp ứng nhu cầu phụ tải tăng cao ở miền Bắc

Theo thông tin chi tiết về vấn đề này, ông Nguyễn Quốc Trung, Phó giám đốc Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia (A0), cho biết toàn hệ thống có công suất 29.500 MW, bao gồm điện 9.700 MW và điện nhỏ 3.300 MW. Do đó, công suất thực tế huy động được tại miền Bắc chỉ vào khoảng 16.000 MW trong khi nhu cầu tiêu dùng trong thời gian nắng nóng có thể lên tới 19.000 MW. Chúng ta phải xem xét một loạt các cách để khắc phục năm nay, năm nay bị ảnh hưởng bởi thời tiết cực đoan và việc huy động sản lượng công suất từ điện, nhiệt điện giảm.

"Tắt điện từ miền Trung, miền Nam ra miền Bắc là một trong những giải pháp bổ sung cần tính đến. Công suất truyền tải trên đường dây bình thường là 2.400 MW, nhưng trong thời gian ngắn, đã tăng lên 2.500 MW, nhưng đây là mức tương đối khó khăn trong vận hành hệ thống điện.

Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Đình Cung, miền Bắc với 10 năm nay tăng trưởng kinh tế nhanh chóng, kéo theo nhu cầu điện tăng trong khi không có nguồn nào được bổ sung. Không phải chúng ta không dự báo từ trước, thiếu điện là do nắng nóng và hạn hán kéo dài. Tuy nhiên, trong tình huống này, chúng ta không có nguồn mới và không có nguồn dự phòng, buộc phải huy động theo kiểu "giật gấu vá vai" trong khi điện dư thừa ở miền Trung và miền Nam đang cạn kiệt, nhưng việc chuyển nguồn ra miền Bắc gặp rất nhiều khó khăn do công suất đường truyền bị hạn chế.

Thứ hai, thúc đẩy các dự án đã có chủ trương đầu tư, chẳng hạn như nhiều dự án đã được phê duyệt trong Quy hoạch điện 7 và Quy hoạch điện 7 sửa đổi nhưng chưa hoàn thành do thiếu chính sách.

Chuyên gia kinh tế này cũng cho rằng chúng ta chưa hành động quyết liệt. Ngoài ra, hệ thống của chúng ta không phản ứng là nguyên nhân sâu xa hơn. Mặc dù đã được dự đoán trước là sẽ không đủ điện cho phát triển kinh tế xã hội vào năm 2023, nhưng chúng ta vẫn không hành động. "Trong kinh tế thị trường, nhìn thấy nguy cơ thiếu hụt, chúng ta phải biến nó thành cơ hội đầu tư, cơ hội kinh doanh, cơ hội phát triển hơn là "nút thắt" để kìm hãm sự phát triển. Do đó, chúng ta phải thay đổi cách làm chính sách, vận hành chính sách linh hoạt và giải quyết vấn đề theo cơ chế thị trường. Theo Tiến sĩ Trần Đình Cung, nếu các doanh nghiệp tư nhân khó quá, họ triển khai rất nhanh.

Tìm giải pháp dài hạn

80MW được xây dựng từ các khối pin Lithium-ion Tesla Powerpack 2 thương mại, tại California (Ảnh: Tesla)

Ông Võ Quang Lâm, Phó tổng giám đốc EVN, đề cập rằng hệ thống điện của chúng ta rất mạnh nhưng chủ yếu là năng lượng tái tạo, tập trung ở miền Nam, Trung Bộ, dẫn đến sự phân bổ công suất không đều, gây khó khăn cho hệ thống truyền tải.

Về hệ thống truyền tải, vận hành là hệ thống lớn nhất Đông Nam Á do Việt Nam sở hữu. Chúng ta đã có hai đường dây 500kV mạch 1 và mạch 2 với hệ thống lưới truyền tải Bắc-Nam và đã xây dựng mạch 3 từ Vũng Áng (Hà Tĩnh) đi vào phía Nam. Ngoài ra, tổng sơ đồ Quy hoạch điện VIII đã phác thảo kế hoạch xây dựng đường dây 500 kV mạch 3 từ Hà Tĩnh trở ra miền Bắc kết nối đến Hưng Yên để khép kín mạch vòng trên, dự kiến sẽ hoàn thành từ nay đến năm 2030.

Tuy nhiên, các chuyên gia ở Việt Nam cần nguồn tài chính để đầu tư phát triển và nâng cấp hệ thống truyền tải. Tận dụng các nguồn lực hỗ trợ của các tổ chức quốc tế để phát triển hệ thống lưới điện thông minh như mục tiêu của Quy hoạch điện VIII cũng cần sớm có các quy định, hướng dẫn để áp dụng, luật hóa cho việc xã hội hóa đầu tư đường truyền tải.

Chuyên gia Phan Công Tiến cảnh báo trước tình hình trên rằng để đảm bảo an ninh năng lượng lâu dài, Việt Nam cần sớm có hướng dẫn cho việc lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà với mô hình tự dùng để bổ sung thêm công suất cho nhu cầu phụ tải đang tăng cao ở miền Bắc. Khuyến khích đầu tư, sử dụng năng lượng tái tạo để đáp ứng nhu cầu kinh doanh sản xuất, góp phần đảm bảo bảo an ninh năng lượng, giảm phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu hóa thạch trong phát điện.

Theo nhóm chuyên gia Nghiên cứu chính sách chuyển dịch năng lượng Việt Nam (VIETSE), chúng ta cần vận hành linh hoạt hệ thống điện, đặc biệt là hệ thống điện Việt Nam, nhằm mục đích tăng tỷ trọng sản lượng điện năng lượng tái tạo, bao gồm thuỷ điện, lên đến từ 30-39% trong tổng lượng điện thương mại. Bối cảnh này đòi hỏi áp dụng các giải pháp kỹ thuật mới và cũng sẽ phát triển các dịch vụ mới nhằm hỗ trợ công tác vận hành hệ thống điện.

Trong đó cần đánh giá nhu cầu lưu trữ năng lượng và dự báo giá điện sản xuất kinh doanh sẽ là những tín hiệu quan trọng. Việt Nam phải huy động tất cả các nguồn lực linh hoạt của mình để thực hiện điều này, bao gồm tăng cường các nhà máy điện hiện có, định hình nhu cầu, lưới điện và lưu trữ. Để giảm bớt ảnh hưởng của việc thiếu nguồn ở khu vực này, nhóm chuyên gia nghiên cứu đề xuất lắp đặt 2000 MW bộ lưu trữ điện ở miền Bắc. Đồng thời lắp đặt các bộ lưu trữ điện còn lại ở các khu vực tập trung cao các nguồn năng lượng tái tạo, cụ thể là đặt 1000 MW ở khu vực Bắc Trung Bộ và 1500 MW ở khu vực Tây Nguyên.

Diễn đàn Doanh nghiệp

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống