'Xanh hóa' sản xuất ngành xây dựng để giảm phát thải khí nhà kính

Sản xuất ximăng là ngành có tỷ trọng phát thải khí nhà kính lớn nhất, chiếm 70% tổng phát thải trong sản xuất vật liệu xây dựng năm 2015. (Ảnh: Hoàng Nguyên/TTXVN)

Theo Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ và Môi trường (Bộ Xây dựng), hai lĩnh vực tạo ra nhiều khí nhà kính nhất trong lĩnh vực xây dựng là sản xuất vật liệu xây dựng (phát thải trực tiếp và gián tiếp) và vận hành nhà (chủ yếu là phát thải gián tiếp).

Lĩnh vực sản xuất vật liệu xây dựng dự báo sẽ tiếp tục tạo ra nhiều khí nhà kính hơn trong tương lai gần.

Bộ Xây dựng đã thực hiện kiểm kê khí nhà kính cho nhóm ngành vật liệu xây dựng ưu tiên trong thời gian qua, trong đó phát thải khí nhà kính của sản xuất vật liệu xây dựng năm 2015 là 63 triệu tấn CO2 tương đương và vào năm 2020 đã tăng lên 87 triệu tấn CO2.

Theo hệ thống kiểm kê quốc gia, các chuyên gia dự báo phát thải khí nhà kính từ ngành sản xuất vật liệu xây dựng đến năm 2030 là 125 triệu tấn CO2, tương đương, và lên tới 148 triệu tấn CO2 tương đương, tương đương, vào năm 2050, gấp 2,3 lần so với năm 2015. Kết quả là con số này vẫn tăng đáng kể.

[Năm 2028, Việt Nam sẽ vận hành chính thức sàn giao dịch tín chỉ carbon]

Đáng chú ý, sản xuất ximăng có tỷ trọng phát thải khí nhà kính cao nhất, chiếm 70% tổng lượng phát thải trong sản xuất vật liệu xây dựng năm 2015. Tỷ lệ này tăng lên 75% năm 2020. Hệ số phát thải của từng nhóm ngành sản phẩm cũng cho thấy rằng nhóm vôi và ximăng có cường độ phát thải và phát thải công nghiệp cao nhất.

Ngược lại, ngành công nghiệp thép ngày càng tăng và là ngành tiêu thụ năng lượng lớn nhất, chiếm 5,2% tổng năng lượng của ngành công nghiệp. Năm 2016 chứng kiến tổng lượng khí thải khí nhà kính là 12,7 triệu tấn CO2 tương đương.

Theo Quyết định số 01/2022/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành danh mục lĩnh vực, các cơ sở sản xuất ximăng và thép đã được ghi nhận phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính hiện nay ở Việt Nam. Danh sách các doanh nghiệp sẽ được cập nhật hai năm một lần.

Mặc dù vậy, các ngành được ưu tiên tham gia hệ thống trao đổi hạn ngạch phát thải (ETS) bao gồm ngành ximăng và sản xuất thép. Do đó, đây cũng chính là hai ngành quan trọng cần thực hiện các giải pháp giảm phát thải khí nhà kính trên toàn quốc.

Mark George, Tham tán Đại sứ về Biến đổi khí hậu, Đại sứ quán Vương quốc Anh tại Việt Nam, nhận xét thời gian qua Chính phủ Việt Nam đã nỗ lực thực hiện các cam kết quốc tế, trong đó có việc giảm phát thải khí nhà kính nói chung và ngành công nghiệp ximăng, thép nói riêng. Việc Việt Nam có kế hoạch điều tiết thị trường carbon trong nước vào năm 2025 là một bước quan trọng vì điều này sẽ giúp doanh nghiệp giảm phát thải carbon hiệu quả và tăng khả năng tương thích với các cơ chế định giá carbon quốc tế.

Ông Mark George tuyên bố rằng điều này cũng sẽ giúp giảm thuế nhập khẩu dựa trên khí thải đối với hàng hóa của Việt Nam bằng cách thúc đẩy xuất khẩu của nước này sang các thị trường lớn như EU và Hoa Kỳ. Việt Nam sẽ được hưởng lợi từ việc "xanh hóa" sản xuất trong các ngành đặc biệt này vì nước này nằm trong top đầu các quốc gia xuất khẩu ximăng và sắt thép.

Theo Phó Đại sứ Hà Lan tại Việt Nam, ông Christoph Prommersberger, lĩnh vực xây dựng chiếm khoảng 40% lượng khí thải CO2 toàn cầu do quá trình đốt cháy nhiên liệu và 25% lượng khí thải nhà kính toàn cầu; trong đó, sản xuất ximăng là một trong những ngành công nghiệp phát thải cao nhất, chiếm 7% lượng khí thải CO2 trên toàn cầu.

Quá trình khử carbon nhanh chóng của ngành công nghiệp vật liệu xây dựng sẽ cần thiết để đạt mục tiêu đưa mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050... Tham gia vào giao dịch carbon là một công cụ quan trọng để huy động vốn và từ đó đạt được các mục tiêu giảm nhẹ. Tuy nhiên, ông Christoph Prommersberger nhận xét rằng sẽ còn nhiều việc phải làm trước khi thực hiện đầy đủ cách tiếp cận dựa trên thị trường quốc tế cho phép các quốc gia tham gia.

Theo Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội ximăng Việt Nam Lương Đức Long, để phục vụ kiểm kê khí nhà kính hàng năm theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, 100% các nhà máy sản xuất ximăng hiện nay phải báo cáo số liệu hoạt động và thông tin liên quan. Trong thời gian tới, áp lực giảm phát thải khí nhà kính tất yếu sẽ đặt ra những thách thức cho ngành.

Các dây chuyền công nghệ sản xuất đã đầu tư hoặc đầu tư mới phải giảm phát thải xuống từ 650kg CO2/tấn ximăng trở xuống vào năm 2030 theo Chiến lược phát triển vật liệu xây dựng Việt Nam thời kỳ 2021–2030, định hướng đến năm 2050.

Nếu vậy, để đạt mục tiêu này, đến hết năm 2025, 100% các dây chuyền sản xuất ximăng có công suất từ 2.500 tấn clinker/ngày trở lên phải lắp đặt và vận hành hệ thống phát điện tận dụng nhiệt khí thải; sử dụng tối thiểu 20% tro bay nhiệt điện hoặc chất thải công nghiệp khác làm nguyên liệu thay thế trong sản xuất clinker và làm phụ gia trong sản xuất ximăng; và tăng lên 30% vào năm 2030.

15% tổng nhiên liệu được sử dụng để sản xuất clinker ximăng đến nay được sử dụng bằng nhiên liệu thay thế. "Xanh hóa" trong sản xuất để giảm phát thải khí nhà kính từ nhóm ngành vật liệu xây dựng đang trở thành yêu cầu cấp bách./.

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống