Tây Ban Nha từ bỏ F-35 của Mỹ

Madrid đang quay lưng lại với F-35, máy bay chiến đấu Mỹ do Lockheed Martin sản xuất. Thông tin này, được tờ báo Tây Ban Nha El País tiết lộ lần đầu tiên, cuối cùng cũng được Bộ Quốc phòng Tây Ban Nha xác nhận. Quyết định trên đã chấm dứt nhiều tháng đồn đoán về khả năng đặt hàng F-35 để thay thế máy bay AV-8B Harrier của Hải quân và F-18 của Không quân Tây Ban Nha. Như vậy Tây Ban Nha trở thành quốc gia châu Âu thứ hai từ chối mua máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5 của Mỹ, sau Áo vào mùa thu năm 2022.

Yếu tố nào dẫn tới quyết định trên của Tây Ban Nha? Giải đáp câu hỏi này, chính phủ Tây Ban Nha cho biết đó là bởi khuôn khổ ngân sách do Madrid đặt ra. Trong kế hoạch an ninh và quốc phòng được thông qua vào mùa xuân, Tây Ban Nha đã quyết định tăng chi tiêu quân sự lên 2% GDP bắt đầu từ năm tới. Quan trọng hơn, 85% khoản tài trợ bổ sung (gần 10,5 tỷ euro) phải được dành cho trang thiết bị châu Âu. Trong bối cảnh này, việc mua sắm F-35 được coi là "không tương thích".

Tây Ban Nha từ bỏ kế hoạch mua máy bay chiến đấu F-35 của Mỹ. Ảnh: Defensenews

Theo báo El País, quyết định này có hậu quả trực tiếp đối với Hải quân, khi họ sẽ phải cho nghỉ hưu các máy bay cất cánh thẳng đứng AV-8B Harrier vào năm 2030. Do đó, lựa chọn thay thế duy nhất hiện có, F-35B, phiên bản hải quân của máy bay chiến đấu Mỹ, đã bị loại trừ. Hiện Madrid có hai lựa chọn để lấp đầy khoảng trống: Eurofighter Typhoon và Rafale của Dassault Aviation. "Ưu điểm của Rafale là khả năng tàng hình. Nó có thể xâm nhập lãnh thổ đối phương mà không bị phát hiện, thực hiện các nhiệm vụ trinh sát và cũng có thể mang theo tới mười tấn bom, tương đương với trọng lượng của chính nó", một nhà sản xuất trong ngành nhấn mạnh. Tuy nhiên, Eurofighter không thể hoạt động trên tàu sân bay Juan Carlos I, với cấu hình boong ngắn hạn chế khả năng hàng không hải quân. Do đó, Madrid đã ủy quyền một nghiên cứu khả thi cho một tàu sân bay hạ cánh thông thường trong tương lai. Nếu dự án này được xác nhận, nó sẽ không thể được triển khai trong thập kỷ tới, điều này khiến Hải quân Tây Ban Nha không có máy bay trên tàu sân bay trong nhiều năm.

Bằng việc từ bỏ F-35, Madrid đang ngày càng xa rời lập trường của Mỹ. Chính phủ của Thủ tướng Sánchez đã từ chối cam kết tăng chi tiêu quân sự lên 3% hoặc 5% GDP, như Tổng thống Mỹ Donald Trump yêu cầu các đồng minh NATO. Điều này đủ để làm gia tăng căng thẳng thương mại... Một lựa chọn đi ngược lại với đà phát triển của châu Âu.

Madrid đang trông cậy vào Eurofighter Typhoon để hiện đại hóa đội bay của mình. Ảnh: SIPA

Sau khi Tây Ban Nha từ bỏ ý định mua F-35, liệu hiệu ứng domino có thể xảy ra với các nước láng giềng châu Âu? Hiện nay, tại Thụy Sĩ, F-35 đã trở thành một vấn đề quốc gia. Trong khi đó, Bồ Đào Nha đang cân nhắc việc từ bỏ hợp đồng tương tự với Lockheed Martin.

Tuy nhiên, trên thực tế, F-35 đang ngày càng thành công tại lục địa già. Với 13 khách hàng châu Âu, gần đây nhất là Cộng hòa Séc, Hy Lạp và Romania vào năm 2024, F-35 của tập đoàn Lockheed Martin đã khẳng định vị thế là máy bay chiến đấu chuẩn mực. Máy bay này đã được đặt hàng 666 chiếc tại châu Âu, vượt xa Eurofighter (với 585 chiếc được bán tại châu Âu) hoặc Rafale (270 chiếc). Ngay cả các quốc gia có lịch sử gắn liền với các chương trình quốc phòng của châu Âu hoặc là những nước đồng phát triển Eurofighter, cũng đã chọn F-35 cho lực lượng không quân của họ.

Về phần mình, Bỉ đã xác nhận vào tháng 4-2025 rằng họ sẽ tiếp tục mua sắm, sau đơn đặt hàng ban đầu cho 34 máy bay vào năm 2018, với lý do là sự hài lòng về khả năng vận hành của các phi công. Trên toàn cầu, hơn 1.200 chiếc F-35 đã được chuyển giao cho 20 quốc gia và vùng lãnh thổ, bao gồm Israel, Hàn Quốc, Nhật Bản và Australia, theo số liệu mới nhất do Lockheed Martin công bố vào đầu tháng 8-2025.

PHƯƠNG LINH (theo Les Echos)

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quân sự thế giới xem các tin, bài liên quan.