Vũ khí vi sóng: 'Chén thánh' mới trong cuộc chiến chống bầy đàn UAV

Theo ông Yossi Margalit, Phó Chủ tịch kiêm Giám đốc C-UAS & Hệ thống Phòng không – Phòng thủ Tên lửa Tầm thấp của Tập đoàn Rafael Advanced Defense Systems của Israel, các hệ thống HPM được xem là “chén thánh” của công nghệ đánh chặn và là thế hệ tiếp theo của công nghệ chống thiết bị bay không người lái (C-UAS).

Phát biểu bên lề sự kiện UVID Dronetech 2025 tại Tel Aviv ngày 26/11, ông Margalit cho biết HPM là “cấp độ mới” của công nghệ C-UAS, với “những khả năng chưa từng có”, sau khi công nghệ đánh chặn bằng laser đã được đưa vào thực chiến.

Ông Margalit giải thích rằng có nhiều loại công nghệ C-UAS, từ các hệ thống vô hiệu hóa “mềm” dựa trên tác chiến điện tử, đến các giải pháp “diệt cứng” và công nghệ năng lượng như laser hoặc vi sóng. Ông nhận định: “Chúng ta cần những giải pháp tinh vi vì mối đe dọa cũng rất tinh vi, thậm chí hơn cả tên lửa. Khi các mối đe dọa trở nên phức tạp hơn, đôi khi bạn buộc phải chơi theo một cách khác”.

Trong cuộc chiến 12 ngày với Iran, được Israel gọi là Chiến dịch Sư tử trỗi Dậy, hơn 1.000 UAV đã được phóng từ Iran và phần lớn bị đánh chặn. Tuy nhiên, chi phí đánh chặn lại rất cao: một chiếc UAV trị giá 2.000 USD có thể buộc lực lượng phòng thủ phải sử dụng tên lửa đánh chặn trị giá 2 triệu USD – một thực tế mà các quan chức Israel mô tả là không thể duy trì lâu dài.

Đây chính là lúc vũ khí HPM phát huy vai trò. Không giống như tên lửa hoặc laser chỉ có thể tiêu diệt từng mục tiêu, hệ thống HPM phát ra các xung năng lượng điện từ mạnh có khả năng làm tê liệt linh kiện điện tử của nhiều UAV cùng lúc. Điều này khiến chúng trở thành lựa chọn lý tưởng để đối phó chiến thuật tấn công theo bầy đàn nhờ khả năng vô hiệu hóa nhanh trên diện rộng mà không cần tiêu tốn các tên lửa đánh chặn đắt đỏ.

Khả năng này giải quyết một trong những thách thức cấp bách của chiến tranh hiện đại: sự lan rộng của UAV giá rẻ, sản xuất hàng loạt có thể làm quá tải các hệ thống phòng không truyền thống. Mỹ, châu Âu và châu Á đều đang đẩy mạnh đầu tư vào nghiên cứu HPM, với những hệ thống như Leonidas của Epirus hay ThunderShield của Thales đã chứng minh được tiềm năng hoạt động.

Lầu Năm Góc cũng tăng tốc nghiên cứu vũ khí năng lượng định hướng HPM. Bộ Quốc phòng Nhật Bản đã theo đuổi nghiên cứu HPM hơn một thập kỷ và riêng năm nay đã phân bổ 800 triệu yen (khoảng 5,2 triệu USD) để phát triển công nghệ này. Tháng 1 vừa qua, Cơ quan Mua sắm, Công nghệ & Hậu cần của Nhật Bản đã công bố hình ảnh khái niệm mới về thiết bị bức xạ HPM đang trong giai đoạn nghiên cứu và phát triển.

Israel – quốc gia lâu nay được xem là đi đầu trong đổi mới công nghệ quốc phòng – cũng đang tiếp tục thúc đẩy giải pháp năng lượng định hướng. Rafael, nổi tiếng với hệ thống phòng thủ tên lửa Vòm Sắt (Iron Dome), đã tiên phong phát triển công nghệ laser cùng Elbit Systems nhằm bổ trợ cho HPM trong cuộc chiến chống UAV. Vũ khí laser “Iron Beam” của Rafael được thiết kế để đánh chặn chính xác, chi phí thấp bằng cách đốt cháy cấu trúc của UAV, rocket hoặc đạn cối đang lao tới.

Không giống HPM có tác dụng vô hiệu hóa điện tử trên diện rộng, laser mang lại độ chính xác cao, phù hợp để tiêu diệt các mục tiêu đơn lẻ có giá trị cao. Kết hợp lại, HPM và laser tạo nên một lớp phòng thủ chống UAS hoàn chỉnh. HPM cung cấp khả năng vô hiệu hóa nhanh các bầy UAV, trong khi laser đảm nhiệm nhiệm vụ tấn công chính xác vào từng mục tiêu đơn lẻ. Sự bổ trợ này giúp giảm phụ thuộc vào tên lửa đánh chặn đắt đỏ và tạo điều kiện để quân đội phản ứng linh hoạt trước các mối đe dọa đa dạng.