“Tia sắt” - hệ thống phòng thủ laser đột phá của Israel

Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) mới đây công bố hệ thống phòng thủ laser “Iron Beam” do nước này phát triển đã đánh chặn thành công hàng chục mối đe dọa từ trên không trong thời gian diễn ra chiến sự gần đây. Hệ thống đánh chặn do Rafael phát triển, được sử dụng trong cuộc chiến “Swords of Iron-Thanh gươm sắt” đang diễn ra ở dải Gaza để chống lại lực lượng Hamas.

Trên thực tế, những thông tin về hệ thống “Iron Beam” được sử dụng trong các tình huống tác chiến thực tế đã xuất hiện từ mùa thu năm 2024. Nhưng việc đưa những tin tức như vậy vào thời điểm đó bị hạn chế vì lý do an ninh. Các tin tức nói rằng Israel chuẩn bị triển khai hệ thống phòng thủ laser “Iron Beam”, đánh dấu bước đột phá trong năng lực phòng không khi đối phó với tên lửa và thiết bị bay không người lái (UAV).

Hệ thống phòng thủ “Iron Beam” của Israel. Ảnh: twz.com

Với công suất chùm laser lên đến 100 kilowatt-mạnh nhất thế giới hiện nay, “Iron Beam” được đánh giá mang lại hiệu quả đánh chặn cao với chi phí cực thấp so với các hệ thống truyền thống. Với tầm hoạt động 10km, “Iron Beam” được thiết kế để bổ sung cho hệ thống phòng không “Iron Dome-Vòm sắt” vốn có tầm bắn xa hơn (40km). Yếu tố giúp “Iron Beam” vượt trội là khả năng hoạt động ổn định trong nhiều điều kiện thời tiết, tầm bắn linh hoạt, thích ứng với nhiều loại mục tiêu trên không và dễ dàng triển khai trong nhiều bối cảnh tác chiến khác nhau.

Tấn công với tốc độ ánh sáng, “Iron Beam” được quảng cáo là có băng đạn không giới hạn, chi phí cho mỗi lần đánh chặn gần như bằng 0 và gây ra thiệt hại phụ tối thiểu.

Trước đây, Chuẩn tướng Danny Gold thuộc Cục Nghiên cứu và Phát triển quốc phòng (MAFAT) thuộc Bộ Quốc phòng Israel khi tiết lộ nước này đang phát triển thế hệ tiếp theo của vũ khí laser, đã khẳng định các hệ thống này từng bắn hạ thành công rocket, súng cối và UAV.

Công nghệ laser không phá hủy UAV bằng cách gây bùng nổ, mà tập trung gia nhiệt vào cánh hoặc thân UAV, khiến cấu trúc bị hỏng và UAV bị rơi. Chi phí cho mỗi lần đánh chặn chỉ vài USD-tương đương tiền điện để vận hành laser. Đây chính là lợi thế của việc sử dụng hệ thống phòng thủ laser so với việc sử dụng tên lửa đánh chặn hoặc đạn không đối không có thể tiêu tốn hàng trăm nghìn USD cho mỗi mục tiêu. Tuy nhiên, đánh chặn bằng laser không phải không có nhược điểm. Trong điều kiện thời tiết nhiều mây, sương mù, hệ thống này sẽ bị hạn chế hoạt động.

“Iron Beam” được phát triển trong bối cảnh Israel liên tục phải đối mặt với các mối đe dọa tên lửa và UAV cùng lúc trên nhiều mặt trận. Israel đã ứng phó với mối đe dọa này bằng một loạt hệ thống phòng thủ khác nhau nhưng có liên kết với nhau. Mạng lưới này dựa trên hệ thống phòng thủ nhiều lớp đã được phát triển trong những năm gần đây với khoản đầu tư hàng tỷ USD. Hệ thống đánh chặn bằng tia laser “Iron Beam” chính là sự bổ sung cho hệ thống phòng thủ này và được coi là một loại vũ khí mới mang tính đột phá. Nhiều quan chức Israel dự báo, đến cuối năm 2025, hệ thống “Iron Beam” sẽ được triển khai rộng rãi và công khai hơn, trở thành trụ cột trong chiến lược phòng thủ tương lai của quốc gia này.

Hệ thống “Iron Beam” còn được đánh giá là có tiềm năng thương mại thông qua các thương vụ xuất khẩu nếu không vấp phải các rào cản địa chính trị. Israel đang đối mặt với làn sóng phản đối từ các quốc gia châu Âu cũng như Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) liên quan tới cuộc chiến ở dải Gaza. Vì vậy, cho dù vũ khí này được Israel xác nhận sử dụng trên thực tế chiến trường giữa lúc NATO đang hướng đến các hệ thống phòng thủ mới, có công nghệ giá rẻ và hiệu quả trong chiến đấu, những yếu tố địa chính trị có thể cản trở các thương vụ xuất khẩu. Ngay cả khi các nước NATO chuẩn bị nâng chi tiêu quốc phòng lên 5% tổng sản phẩm trong nước (GDP), dự kiến tạo ra khoảng 800 tỷ euro cho hoạt động mua sắm quân sự, thì các thương vụ liên quan tới “Iron Beam” cũng chưa có gì bảo đảm sẽ được thực hiện.

Hiện nay, hai tập đoàn quốc phòng Israel là Rafael Advanced Defense Systems và Elbit Systems đã tham gia sâu vào chuỗi cung ứng NATO. Vì vậy, các hệ thống laser thế hệ mới của họ có thể trở thành mặt hàng xuất khẩu quốc phòng trị giá hàng tỷ USD tiếp theo, nếu không bị cản trở bởi căng thẳng ngoại giao.

Trên thực tế, nhiều vũ khí “made in Israel” đã trở thành chuẩn mực trong NATO. Tên lửa chống tăng Spike của Rafael được sản xuất hàng loạt tại Đức và từng được lắp ráp ở Ba Lan, mang về doanh thu hàng tỷ USD. Hiện nay, Israel đặt kỳ vọng vào công nghệ đánh chặn bằng laser và Nhà nước Do Thái đang đầu tư hàng tỷ USD cho tham vọng này.

Tuy lợi thế về công nghệ và tài chính của hệ thống phòng thủ laser là rõ ràng, nhưng Giám đốc điều hành Rafael-ông Yoav Turgeman-đã thừa nhận rằng thành công trong xuất khẩu còn phụ thuộc vào tình hình địa chính trị, đặc biệt là phản ứng tiêu cực ngày càng gia tăng ở châu Âu đối với chiến dịch quân sự của Israel tại Gaza.

XUÂN PHONG

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.