Tại sao chiến trường Ukraine là nơi chôn vùi danh tiếng của xe tăng phương Tây?

Tuy nhiên, sau hơn 3 năm chiến sự, xe tăng của NATO có màn thể hiện đáng thất vọng và không giống như các cuộc xung đột trong quá khứ, vì đối thủ của chúng chính là quân đội Nga. Khi gặp đối thủ mạnh, các điểm yếu của xe tăng phương Tây đã bộc lộ. Vậy điểm yếu của những chiếc xe tăng này là gì và sự khác biệt chính của chúng so với xe tăng của Liên Xô và Nga là gì?

Kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, các quốc gia phương Tây liên tục cắt giảm quân số, để bù đắp lại điểm yếu này, các phương tiện chiến đấu, trong đó có xe tăng đều được chế tạo tinh vi và hiện đại hơn. Tuy nhiên, đây lại là điểm yếu. Trong xung đột cường độ cao như tại Ukraine, những phương tiện quá hiện đại nhưng có khả năng bảo vệ kém thậm chí có thể bị tiêu diệt trước khi kịp ra tiền tuyến.

Trong cuộc xung đột cường độ cao ở Ukraine, các xe tăng phương Tây đã lộ những điểm yếu chí tử. Ảnh: Topwar

Leopard-2 quá phức tạp

Không thể phủ nhận xe tăng Leopard-2 của Đức là phương tiện chiến đấu hiện đại, mạnh mẽ và có khả năng sống sót cao. Tuy nhiên, điểm yếu chí tử của xe tăng Đức lại là sự phức tạp trong khâu đào tạo nhân sự, hậu cần và sửa chữa.

Vấn đề này không chỉ xuất hiện trên chiến trường Ukraine, mà là từ nhiều cuộc xung đột trước đó. Khi được viện trợ cho Lực lượng vũ trang Ukraine, một vấn đề lớn đối với xe tăng Leopard-2 chính là đào tạo nhân sự. Các kíp xe tăng Ukraine vốn quen điều khiển hệ xe tăng Liên Xô và Nga, nên cần được chuyển loại sang xe tăng phương Tây. Đây là quá trình tốn không ít thời gian.

Xe tăng Leopard-2. Ảnh: Defense News

Có thể lấy ví dụ từ hợp đồng mua sắm xe tăng Leopard-2 của Thụy Điển trong những năm 1990. Tập đoàn Rheinmetall, nơi sản xuất xe tăng Leopard-2, đã đề nghị Stockholm không chỉ mua phương tiện chiến đấu, mà cần thành lập 8 trung tâm phục vụ quá trình hoạt động của Đức. Mỗi trung tâm này được chia thành khoảng 10 phòng, ban và cần tới hàng trăm chuyên gia được đào tạo chuyên môn về xe tăng Leopard-2.

Nói cách khác, ngay cả khi xe tăng không bị phá hủy trên chiến trường, nhưng bị hư hỏng nghiêm trọng, thì cũng cần đến nỗ lực của rất nhiều chuyên gia để đưa nó vào sử dụng. Chính tại cuộc xung đột ở Ukraine, xe tăng Đức khi bị hỏng hóc không thể được sửa chữa tại Ukraine, mà phải chuyển sang Ba Lan. Quá trình này tốn rất nhiều thời gian và chi phí. Vấn đề đạn dược cho xe tăng cũng đáng chú ý, khi châu Âu nhiều năm qua đã không đầu tư cho công nghiệp quốc phòng, nên khi gặp xung đột cường độ cao, dự trữ đạn dược nhanh chóng cạn kiệt.

Giới chuyên gia quân sự quốc tế đánh giá, những chiếc xe tăng phương Tây, thoạt nhìn có vẻ được bảo vệ đầy đủ, sẽ bắt đầu bốc cháy khi phải đối mặt với đối thủ xứng tầm. Xe tăng của Đức được bảo vệ tốt khỏi sự tấn công trực diện. Tuy nhiên, trong môi trường tác chiến dày đặc thiết bị bay không người lái (UAV) tự sát như ở Ukraine, mọi vị trí trên xe tăng đều có nguy cơ bị tấn công và Leopard-2 đã thể hiện là phương tiện dễ tổn thương.

Ngay cả khi Leopard-2 không bị phá hủy, thì việc sửa chữa cũng đòi hỏi những chuyên gia có trình độ cao và thời gian.

M1 Abrams - khi nhà giàu ra trận!

Trong các cuộc xung đột trong quá khứ, xe tăng M1 Abrams của Mỹ ra trận gần như chỉ đóng vai trò dọn dẹp chiến trường, khi Không quân và Hải quân Mỹ đã cơ bản “làm mềm” đối phương bằng hỏa lực vượt trội.

Tuy nhiên, M1 Abrams được thiết kế với phần trước được bọc giáp tốt, chống chịu đạn chống tăng mạnh mẽ, nhưng các mặt bên và phần đuôi quá dễ tổn thương. Trong cuộc chiến tại Iraq, xe tăng Mỹ đã không ít lần bị tiêu diệt bởi những loại vũ khí chống tăng có từ thập niên 1960 với những phát bắn ngang hông xe.

Xe tăng M1 Abrams không mấy hữu dụng tại Ukraine. Ảnh minh họa / Topwar

Xe tăng chủ lực của Mỹ thường gặp sự cố do cháy ở thùng nhiên liệu, bộ phận động cơ phụ hoặc nhiên liệu và chất bôi trơn. Khi bị trúng một quả đạn pháo có sức công phá lớn, mà thậm chí không xuyên thủng được lớp giáp của xe tăng, các thiết bị điện tử phức tạp của xe như đài phát thanh hay hệ thống điều khiển hỏa lực đều bị hỏng, khiến xe mất khả năng chiến đấu.

Giống như Leopard-2, vấn đề của xe tăng Abrams không bắt đầu trên chiến trường. Xe tăng chủ lực của Mỹ không chỉ tốn kém hơn xe tăng của Đức khi đặt hàng, sửa chữa và bảo dưỡng, đòi hỏi đội ngũ chuyên gia có trình độ cao, mà còn tốn kém hơn khi vận hành.

Một vấn đề khác chính là trọng lượng quá nặng của M1 Abrams. Với trọng lượng trên 60 tấn, xe tăng Mỹ khó có thể hoạt động trong điều kiện bùn nhão khi băng tan tại Ukraine. Đây là lý do giải thích tại sao xe tăng Mỹ rất ít xuất hiện trên chiến trường và khi xuất hiện nó thường được phía Nga ưu tiên tiêu diệt vì mức treo thưởng lớn cho mỗi xe tăng bị bắn hạ.

Challenger-2 - Giáp quá dày, xe quá nặng chính là nhược điểm

Trong nhiều năm tham chiến tại Iraq, xe tăng Challenger-2 đã chứng tỏ mình là một đối thủ khó nhằn. Chúng liên tục chịu được đòn tấn công của súng phóng lựu RPG-7 và một số tên lửa chống tăng có điều khiển, thậm chí kíp lái còn sống sót sau đòn tấn công của vũ khí chống tăng cực mạnh RPG-29. So với xe tăng M1 Abrams và Leopard-2, xe tăng Anh được bảo vệ tốt hơn khỏi các đòn tấn công vào hông, nhưng thân xe lại quá mỏng manh.

Giống như các xe tăng của phương Tây khác, Challenger-2 được trang bị hệ thống điều khiển hỏa lực hiện đại, hỏa lực mạnh, nhưng do trọng lượng xe quá nặng, khiến khả năng cơ động, đặc biệt trên nền đất yếu gặp vấn đề nghiêm trọng. Điều này dễ giải thích khi Challenger-2 là xe tăng nặng nhất của NATO.

Tùy thuộc vào phiên bản, trọng lượng của nó có thể đạt tới 75 tấn, trong khi các xe tăng còn lại chỉ khoảng hơn 60 tấn. Không phải cây cầu và địa hình nào tại Ukraine cũng có thể chịu được loại xe tăng nặng như vậy.

Trọng lượng quá lớn, bảo dưỡng phức tạp khiến Challenger-2 nhanh chóng biến mất trong cuộc xung đột tại Ukraine. Ảnh: Getty

Challenger-2 được thiết kế theo tư duy của người Anh, với nòng pháo có khương tuyến thay vì nòng trơn, nên cần loại đạn riêng biệt. Trong môi trường tác chiến cường độ cao, nòng pháo nhanh chóng hao mòn và việc phải vận chuyển các loại đạn riêng đã khiến nó gần như rất ít xuất hiện ở chiến tuyến ở Ukraine.

Giống như các xe tăng NATO tại Ukraine, chi phí bảo dưỡng cao, thiếu các bộ phận tương thích, khiến các phương tiện chiến đấu hạng nặng của phương Tây trở nên thiếu hiệu quả. Ghi nhận tại Ukraine đã chứng minh, xe tăng Challenger-2 trúng đạn có thể không bị phá hủy, nhưng các thiết bị điện tử nhạy cảm trên xe sẽ bị hỏng hóc, khiến phương tiện không thể hoạt động.

TUẤN SƠN (tổng hợp)

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quân sự thế giới xem các tin, bài liên quan.