Châu Âu đối mặt với “bức tường” ngân sách quốc phòng

Khoảng cách lớn cần phải bắt kịp

Trong cuộc trả lời phỏng vấn tờ Le Figaro mới đây, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cảnh báo rằng, 27 quốc gia thành viên EU sẽ sớm phải chi ít nhất 3% GDP cho ngân sách quốc phòng. Đây là ngưỡng chi tiêu ngân sách quốc phòng từng được Tổng thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Mark Rutte đề cập tới trong bối cảnh xung đột quân sự kéo dài ở Ukraine và Mỹ đang “bỏ rơi” NATO.

Tuy nhiên, EU vẫn còn rất xa mục tiêu dành 3% GDP cho chi tiêu quốc phòng. Chỉ có Ba Lan, các nước vùng Baltic và Hy Lạp đạt được mục tiêu trên. Pháp, Đức và Hà Lan chỉ đạt mức 2% GDP. Italy, Bỉ, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha đạt tỷ lệ dưới 1,5% GDP.

Các nhà kinh tế tại Ngân hàng đầu tư Morgan Stanley của Mỹ tính toán rằng, 20 quốc gia trong Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) sẽ phải chi thêm khoảng 180 tỷ euro mỗi năm cho quốc phòng để đạt được mức 3% GDP. Phần lớn số tiền này - khoảng 125 tỷ USD - sẽ đến từ 4 quốc gia có tiềm lực lớn nhất là Đức, Pháp, Italy và Tây Ban Nha. “Thách thức là phải tăng cường năng lực phòng thủ của EU trong 5, 10, 15 năm tới, để tự chủ nhất có thể trước Mỹ. EU đã chuẩn bị tốt hơn so với năm 2022, thời điểm trước khi xung đột xảy ra ở Ukraine, nhưng EU vẫn còn rất xa mục tiêu này”, bà Sylvie Matelly, Giám đốc Viện Jacques-Delors, nhấn mạnh.

Trong khi đó, ông Camille Grand, nguyên Phó tổng thư ký NATO và là chuyên gia quốc phòng tại Hội đồng Đối ngoại châu Âu, cho rằng các nước thành viên EU cần phải nhìn nhận vấn đề theo đúng bản chất. “Châu Âu đã chi hơn 400 tỷ USD mỗi năm cho quốc phòng. Nhưng vấn đề là chúng ta đã đầu tư chưa đủ trong 25 năm qua, do đó cần nỗ lực nhiều hơn để đạt mục tiêu đề ra”, ông Grand nói.

Binh lính Đức tham gia cuộc tập trận của NATO ở Litva, tháng 5-2024. Ảnh: lesechos.fr

Đi tìm phương án tối ưu

Trong số các phương án được các nhà lãnh đạo EU đề xuất, trước tiên là sử dụng các khoản tiền từ kế hoạch phục hồi hậu Covid-19 chưa được chi tiêu. “Nếu giải pháp này được thông qua, EU chỉ được sử dụng số tiền 93 tỷ euro, trong đó có 17 tỷ euro dành cho Pháp và 23 tỷ euro dành cho Đức”, ngân hàng Morgan Stanley nêu rõ.

Giải pháp thứ hai được Tổng thống Macron đề xuất là chuyển mục đích của các quỹ phát triển phân bổ cho các khu vực kém thuận lợi ở châu Âu sang quốc phòng. Đề xuất này nhắm tới số tiền quỹ 340 tỷ euro chưa được chi tiêu cho đến năm 2027. Ngân hàng Morgan Stanley ước tính, “giải pháp này có thể hiệu quả đối với một số quốc gia nhỏ, nhưng không phải là giải pháp cho 4 nước lớn. Đức chỉ có thể hưởng 14 tỷ euro, trong khi Pháp là 17 tỷ euro trong tổng số tiền quỹ trên".

Giải pháp cuối cùng là 27 quốc gia thành viên EU có thể vay thông qua Cơ chế ổn định châu Âu (ESM) và Ngân hàng đầu tư châu Âu (EIB). ESM được thành lập vào năm 2012 nhằm ngăn chặn sự lây lan của cuộc khủng hoảng tài chính trong Eurozone. Còn EIB cần được mở rộng nhiệm vụ để có thể cho vay các dự án trong lĩnh vực quốc phòng.

Đối mặt với “bức tường” ngân sách quốc phòng hiện hữu, phương án đi vay để chi tiêu cho quốc phòng dường như khó tránh khỏi. Nhưng điều này cũng đồng nghĩa nợ công của các nước sẽ tăng lên. Trong bối cảnh khó khăn chồng chất, phát biểu tại hội nghị các bộ trưởng tài chính EU ngày 11-3, Bộ trưởng Kinh tế Italy Giancarlo Giorgetti đề xuất một cơ chế bảo lãnh chung nhằm thu hút vốn tư nhân và tăng cường năng lực quốc phòng-an ninh mà không làm tăng nợ công quốc gia. Ông Giorgetti cho rằng, với chương trình mang tên Sáng kiến an ninh và đổi mới công nghiệp châu Âu, các nước EU nên từng bước lập một quỹ bảo lãnh trị giá 17 tỷ euro, dự kiến thu hút khoản đầu tư của tư nhân trị giá 200 tỷ euro trong tối đa 5 năm. “Các nước EU nên xác định những lĩnh vực mà các nhà máy có thể chuyển sang sản xuất quốc phòng trước khi phát triển rõ ràng các công cụ để hỗ trợ đầu tư. Các nhà máy sản xuất ô tô không sử dụng trên khắp EU được coi là một cách nhanh chóng để tăng cường sản xuất quốc phòng, đồng thời phục hồi một ngành công nghiệp đang gặp khó khăn”, người đứng đầu Bộ Kinh tế Italy nhấn mạnh.

BÌNH NGUYÊN

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quân sự thế giới xem các tin, bài liên quan.