Israel tìm đối tác mới phát triển tiêm kích tàng hình thế hệ mới vào năm 2028

Năm 2024, các quốc gia châu Âu đã tăng mua vũ khí từ Israel thêm khoảng 8 tỷ USD, chiếm 54% tổng giá trị xuất khẩu quốc phòng của nước này. Dẫn đầu đà tăng trưởng là các tập đoàn công nghiệp quốc phòng hàng đầu như IAI, Elbit Systems và Rafael Advanced Defense Systems.

Trong khi đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin tiếp tục đóng vai trò là “đại lý bán hàng” cho ngành công nghiệp quốc phòng Nga, giành được nhiều hợp đồng mới. Đầu tuần qua, Tập đoàn Elbit của Israel công bố hợp đồng trị giá 260 triệu USD cung cấp hệ thống phòng vệ cho máy bay vận tải của Không quân Đức.

Bên kia bờ Đại Tây Dương, Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng đóng vai trò tích cực trong việc thúc đẩy các hợp đồng quốc phòng cho các công ty Mỹ, kêu gọi Israel mua vũ khí do Mỹ sản xuất. Chính quyền ông đã thúc đẩy các thương vụ trị giá ước tính 600 tỷ USD trong những năm tới.

Các công ty quốc phòng Israel thường cạnh tranh trực tiếp với đối thủ Mỹ. Ví dụ, IAI của Israel đã giành được hợp đồng 3,5 tỷ USD bán hệ thống phòng thủ tên lửa Arrow 3 cho Đức, dù phải cạnh tranh với các sản phẩm của Mỹ. Lợi thế của các công ty Israel nằm ở giá thành thấp hơn, thời gian giao hàng nhanh hơn và đôi khi còn có hiệu suất vượt trội.

Tuy nhiên, việc các nước châu Âu ngày càng ưu tiên mua hệ thống của Mỹ khiến các công ty Israel có nguy cơ mất các hợp đồng lớn. Dù vậy, một số quốc gia đã quen dùng công nghệ Israel vẫn sẽ khó lòng thay thế hoàn toàn bằng sản phẩm Mỹ.

Ảnh hưởng của Mỹ, đặc biệt là dưới thời ông Trump, có thể ngày càng lớn nếu thỏa thuận viện trợ an ninh hiện tại giữa Mỹ và Israel không được gia hạn. Thỏa thuận hiện tại cung cấp cho Israel 3,8 tỷ USD mỗi năm và sẽ hết hiệu lực vào năm 2028. Gói viện trợ này chủ yếu phục vụ mua sắm các trang bị không quân tiên tiến như phi đội F-35 thứ ba, tiêm kích F-15EX, máy bay tiếp dầu, và thay thế trực thăng vận tải hạng nặng CH-53K.

Nếu không có thỏa thuận mới, Israel sẽ phải tự chi trả toàn bộ các chi phí này từ ngân sách quốc phòng, làm gia tăng gánh nặng tài chính.

Trong khi đó, các tập đoàn quốc phòng Mỹ như Boeing tiếp tục vận động để giành hợp đồng. Boeing đang đề xuất Không quân Mỹ mua tiêm kích tàng hình F-47 – loại máy bay hai động cơ, tầm xa, với giá khoảng 300 triệu USD/chiếc, gấp hơn hai lần F-35. Tuy nhiên, tích hợp công nghệ Israel vào F-47 sẽ khó khăn hơn so với F-35.

Nếu buộc phải mua F-47 mà không có hỗ trợ tín dụng từ Mỹ, Israel sẽ phải xem xét lại bản chất của viện trợ an ninh từ Washington. Một số nguồn tin cho rằng chính quyền Mỹ muốn hủy bỏ các nghĩa vụ mua hàng lẫn nhau trong một thỏa thuận thương mại mới – điều có thể khiến Israel phải tìm kiếm các lựa chọn thay thế.

Lockheed Martin cũng đang chuẩn bị ra mắt phiên bản mới của F-35 - mang tên F-55 - với tầm bay xa hơn, khả năng tàng hình và hệ thống tiên tiến hơn, nhưng có giá rẻ hơn F-47. F-55 có thể trở thành lựa chọn hấp dẫn nếu Israel không thể đàm phán được điều kiện tài chính thuận lợi từ phía Mỹ.

Một hướng đi khác là Israel tìm kiếm các đối tác nước ngoài – hoặc nhiều đối tác – để cùng phát triển một dòng tiêm kích mới. Máy bay này sẽ được sản xuất một phần tại Israel và tích hợp tối đa các hệ thống công nghệ nội địa. Đây là cách để tránh lặp lại sai lầm của chương trình tiêm kích Lavie từng bị hủy bỏ năm 1988 vì thiếu đối tác chia sẻ chi phí và tăng quy mô sản xuất.

Hiện nay, ban lãnh đạo IAI tỏ ra cởi mở hơn với mô hình hợp tác quốc tế. Cơ hội hợp tác hiện rất nhiều. Chẳng hạn, Ấn Độ – đang phát triển tiêm kích tàng hình riêng – có mối quan hệ quốc phòng sâu rộng với Israel.

Chương trình Tiêm kích Chiến đấu Toàn cầu (GCAP) - sáng kiến chung của Nhật Bản, Anh và Italy - cũng mở ra khả năng hợp tác. Trong khi đó, dự án hệ thống tiêm kích FCAS của Đức và Pháp đang gặp khó khăn, và Thụy Điển sắp cần thay thế các tiêm kích Gripen đã cũ.

Khi các quốc gia như Thổ Nhĩ Kỳ và Hàn Quốc phát triển tiêm kích tàng hình của riêng mình, việc Israel tham gia các chương trình hợp tác như vậy không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn giúp thúc đẩy ngành công nghiệp quốc phòng nội địa, tạo hàng nghìn việc làm và giảm phụ thuộc vào vũ khí Mỹ trong tương lai. Chiến lược này có thể đưa Israel trở thành một trong những quốc gia chủ chốt trong phát triển quốc phòng toàn cầu.

Trong khi đó, báo Jerusalem Post vừa đưa tin Không quân Israel (IAF) sẽ tiếp nhận máy bay tiếp nhiên liệu KC-46A vào năm tới, tăng khả năng thực hiện nhiệm vụ tầm xa.

Hai chiếc máy bay tiếp nhiên liệu đầu tiên KC-46A dự kiến sẽ hạ cánh tại Israel vào năm tới. Dòng máy bay này sẽ thay thế đội bay tiếp nhiên liệu Boeing 707 (Re’em) hiện nay của IAF, với 2 chiếc đầu tiên dự kiến được bàn giao trong năm 2026 và 2 chiếc nữa sẽ được chuyển giao vào thời điểm sau đó.

Israel đã đặt mua các máy bay này từ hãng Boeing trong một thỏa thuận với chính phủ Mỹ trị giá khoảng 930 triệu USD. Thỏa thuận này cho phép Không quân Israel mua tối đa 8 máy bay tiếp nhiên liệu để thay thế phi đội Boeing 707 đã hơn 60 năm tuổi.

Số lượng chính xác máy bay Re’em của Israel hiện chưa được công bố. Đây vốn là các máy bay dân dụng được cải tiến cho mục đích quân sự, chủ yếu phục vụ tiếp nhiên liệu cho chiến đấu cơ và máy bay vận tải. Các máy bay Re’em được cải tiến để mang theo 20 thùng nhiên liệu phụ và có khả năng chở hành khách cũng như hàng hóa quân sự như thiết bị và đạn dược từ Mỹ.

Máy bay KC-46 mới có khả năng tiếp nhiên liệu cho chiến đấu cơ với tốc độ 1.200 gallon/phút thông qua cần tiếp nhiên liệu dài 55 foot điều khiển bằng hệ thống fly-by-wire. Ngoài ra, KC-46 có thể lắp thêm các pod tiếp nhiên liệu ở cánh, cho phép tiếp nhiên liệu cho ba máy bay cùng lúc chỉ trong vòng ba đến bốn phút.

Với tầm bay 11.830 km và khả năng chở gần 94 tấn nhiên liệu, KC-46 có thể giúp hàng chục máy bay duy trì trên không tới 12 giờ trong phạm vi 11.000 km.

Toàn bộ hệ thống thùng nhiên liệu của dòng KC-46, được thiết kế riêng cho các hoạt động gần chiến trường, đều có khả năng chống cháy nổ và được bọc giáp chống đạn. Máy bay còn được trang bị hệ thống đối phó hồng ngoại, cảnh báo tần số vô tuyến, hệ thống tránh mối đe dọa và đèn chiếu thích hợp với thiết bị nhìn đêm, cho phép hạ cánh trong điều kiện bóng tối hoàn toàn – mang lại năng lực tác chiến bí mật toàn diện.