Khám phá T-95 - phương tiện có thể phá hủy xe tăng hiện đại bằng 1 phát bắn

Mẫu xe tăng này được cho là nguy hiểm hơn cả dòng xe tăng T-14 Armata hiện tại của Quân đội Nga, với hỏa lực có thể tiêu diệt bất kỳ xe tăng hiện đại nào chỉ bằng một phát bắn pháo 152mm. Tuy nhiên, vì nhiều lý do khác nhau, dự án xe tăng đặc biệt này đã bị hủy bỏ vào năm 2010.

Về xe tăng "Object-195", không chỉ có MWM, Tạp chí The National Interest của Mỹ cũng đánh giá cao nguyên mẫu xe tăng này với những định hướng công nghệ đột phá vẫn còn giá trị tới ngày hôm nay. Nhận xét này cũng được nhiều chuyên gia quân sự Nga tán thành.

Vậy xe tăng T-95 có gì đặc biệt và tại sao Bộ Quốc phòng Nga lại dừng hướng phát triển xe tăng mang pháo chính 152mm này?

Đi trước thế giới tới 20 năm

Chuyên gia quân sự Charlie Gao của The National Interest đánh giá, lịch sử thiết kế xe tăng của Liên Xô bao gồm nhiều nguyên mẫu vượt trội so với các đối thủ cùng thời. Vào cuối Chiến tranh Lạnh, Liên Xô đã phát triển một loại "siêu xe tăng" vượt trội hơn tất cả các xe tăng NATO đương thời, đó chính là "Object-195" hay T-95.

Nguyên mẫu xe tăng T-95 với pháo chính cỡ 152mm. Ảnh: vpk.name

Đây là chương trình phát triển xe tăng lớn nhất của Liên Xô kể từ khi mẫu xe tăng T-64 hoàn thiện vào năm 1964, vượt trội hơn các phương tiện chiến đấu của phương Tây từ 15 đến 20 năm. Tuy nhiên, với sự xuất hiện của xe tăng Leopard 2 và M1A1 Abrams, Liên Xô cần một dòng xe tăng mới để thu hẹp khoảng cách với phương Tây, khi các thiết kế như T-72 và T-80 đã tỏ ra kém hiệu quả hơn đáng kể. Vì lý do này, chương trình "Object-195" đã được khởi xướng, nhằm mục đích phát triển một loại xe tăng cạnh tranh vào cuối những năm 1990 và đầu những năm 2000.

Các nhà phát triển Liên Xô thực hiện chương trình "Object-195" với rất nhiều ý tưởng đột phá. Quá trình phát triển mẫu xe tăng mới bắt đầu vào năm 1988 như một phần của chương trình "Soversenstovanhie-88" (cải tiến-88) với mục tiêu tạo ra mẫu xe tăng vượt trội hơn hầu hết các xe tăng của NATO.

Mẫu xe tăng mới này được cho là có tầm bắn hiệu quả và khả năng xuyên giáp tốt hơn, đồng thời có khả năng sống sót cao hơn tất cả các loại xe tăng Liên Xô trước đó.

Để tăng khả năng sống sót, các nhà thiết kế đã bố trí kíp lái 3 người trong một khoang biệt lập bên trong thân xe và tháp pháo được thiết kế không người lái. Đây là ý tưởng đột phá trong thiết kế xe tăng thời điểm đó.

Ngoài ra, mẫu xe tăng T-95 còn được trang bị hệ thống bảo vệ chủ động (APS), giáp phản ứng nổ và giáp composite. T-95 cũng có hệ thống gây nhiễu quang-điện tử, mặc dù thông số kỹ thuật chính xác không được công bố. Giáp phản ứng nổ của T-95 là một trong những phiên bản đầu tiên của thế hệ giáp Relikt. Relikt sau này được sử dụng rộng rãi trên nhiều xe tăng hiện đại của Nga, nhưng nó được phát triển đặc biệt cho T-95.

Một trong những điểm đặc biệt của mẫu xe tăng T-95 là tháp pháo có thiết kế cao hơn để mở rộng góc nâng và hạ nòng pháo. Theo truyền thống, Liên Xô thường hy sinh góc hạ nòng súng trên các xe tăng để tạo ra tháp pháo có hình dạng thấp hơn, giúp phương tiện khó bị phát hiện hơn và tăng khả năng cơ động.

Ngay từ khi thiết kế, mẫu xe tăng T-95 đã được tính toán trang bị pháo chính 152mm 2A83 với nhiều thông số ấn tượng. Pháo chính tạo ra sơ tốc đầu nòng lên tới gần 2.000m/giây đối với đạn xuyên giáp dưới cỡ có cánh ổn định đuôi. Đạn pháo tăng của T-95 được thiết kế tương tự như các loại pháo tự hành cỡ 152mm có trong trang bị Quân đội Liên Xô. Ngoài ra, T-95 cũng được thiết kế mang đạn pháo hạt nhân hoặc tên lửa bắn qua nòng pháo chính, vốn là công nghệ đặc biệt của Liên Xô thời điểm đó. Mẫu xe tăng mới cũng tiên phong sử dụng thiết kế tháp pháo điều khiển từ xa, đặt trong khoang chiến đấu độc lập.

Theo đánh giá của The National Interest, các phát bắn của T-95 với pháo 152mm đủ sức phá hủy mọi loại xe tăng cùng thời, thậm chí là cả các loại xe tăng tiên tiến ở thời điểm hiện tại. Hỏa lực song song trên xe tăng T-95 được thay đổi với pháo cỡ 30mm thay vì các loại súng máy 7,62 hay 12,7mm.

Nguyên mẫu T-95 tham gia thử nghiệm đánh giá khả năng chiến đấu. Ảnh: Topwar

Mẫu xe tăng T-95 có kính ngắm quang học tiêu chuẩn và thiết bị nhìn đêm hồng ngoại độ phóng đại cao. Radar dẫn bắn có thể được sử dụng trong những tình huống chiến trường dày đặc khói gây nhiễu cho các thiết bị quang học và ảnh nhiệt. Đây là những công nghệ được áp dụng sau này trên xe tăng Armata.

Khả năng tác chiến của xe tăng T-95 cũng được mở rộng nhờ việc kết nối trong mạng chỉ huy hợp nhất. Thiết kế này giúp xe tăng sử dụng hiệu quả pháo chính cỡ lớn trong bắn trực xạ hoặc cung cấp hỏa lực gián tiếp tiêu diệt các mục tiêu ngoài tầm nhìn được chỉ thị bằng thiết bị bay không người lái hoặc các đơn vị tác chiến đồng minh.

Tại sao chương trình phát triển T-95 được thay thế bằng T-14 Armata?

Theo đánh giá của Tạp chí quân sự Topwar, một trong những lý do chính khiến chương trình phát triển xe tăng T-95 bị hủy bỏ chính là thời gian phát triển quá dài và sự tan rã của Liên Xô khiến các dự án phát triển vũ khí mới bị ảnh hưởng.

Được bắt đầu phát triển từ năm 1988, chương trình phát triển T-95 quá tham vọng với các công nghệ mang tính cách mạng như đưa pháo chính 152mm lên xe tăng, khoang điều khiển độc lập, khả năng tác chiến kết nối mạng… khiến quá trình phát triển gặp nhiều khó khăn vì những giới hạn công nghệ ở thời điểm đó.

Sau khi Liên Xô tan vỡ, Nga là quốc gia kế thừa gặp nhiều khó khăn về tài chính, cũng như sự đứt gãy của các chuỗi cung ứng thiết bị và công nghệ vốn nằm rải rác tại các quốc gia thuộc Liên Xô cũ khiến nhiều chương trình phát triển vũ khí mới, trong đó có T-95, bị đình trệ.

Xe tăng T-14 Armata. Ảnh: RIAN

Hướng giải quyết của Nga chính là xem xét và tái cơ cấu quá trình phát triển vũ khí mới phù hợp với khả năng của các đơn vị trong nước. Chính vì thế, ngay sau khi chương trình T-95 chấm dứt, chương trình T-14 Armata đã được triển khai ứng dụng nhiều công nghệ đã được thực nghiệm từ chương trình phát triển xe tăng trước đó.

Kể cả khi ra mắt lần đầu tiên vào năm 2015, nguyên mẫu T-14 Armata cũng gây ấn tượng mạnh với công nghệ đột phá. Theo MWM, chương trình T-14 Armata là phiên bản đơn giản hóa của "Object-195". Nếu T-95 được hoàn thiện và ra mắt, nó sẽ là dòng xe tăng mạnh mẽ và uy lực hơn.