Tại sao kết nối vệ tinh Starlink lại quan trọng đối với Quân đội Ukraine?

Theo đó, hệ thống liên lạc vệ tinh do các thiết bị SpaceX cung cấp chính là xương sống của các đơn vị chiến đấu Ukraine ngoài mặt trận.

Tỷ phú người Mỹ này nhấn mạnh rằng ông đã mệt mỏi với tình hình lâu dài mà Ukraine chắc chắn sẽ thất bại. Tuy nhiên, sau đó ông này cho biết SpaceX sẽ không bao giờ tắt các thiết bị liên lạc vệ tinh đầu cuối ở Ukraine: “Nói một cách rõ ràng, dù tôi có bất đồng quan điểm với chính sách của Ukraine đến đâu, Starlink sẽ không bao giờ tắt các thiết bị đầu cuối của họ”.

Ông Elon Musk cho rằng nếu không tiếp cận được vệ tinh, Lực lượng vũ trang Ukraine sẽ không có thông tin liên lạc, vì Quân đội Nga có khả năng tác chiến điện tử mạnh mẽ và đang gây nhiễu các kênh liên lạc khác. Ấn phẩm Inews đánh giá, nếu không có Starlink, một nửa đơn vị của Lực lượng vũ trang Ukraine hiện tại sẽ không thể kết nối với nhau cả ở trên tiền tuyến hay ở sâu trong hậu phương.

Starlink đóng vai trò quan trọng đối với Quân đội Ukraine trong cuộc xung đột, khi Nga là quốc gia có hệ thống tác chiến điện tử mạnh mẽ và hiện đại. Ảnh: Getty

Ukraine bắt đầu có quyền truy cập vào Starlink vào năm 2022

Vào tháng 2-2022, ông Musk thông báo rằng Starlink sẽ có mặt tại Ukraine và tới tháng 3 cùng năm, các lô thiết bị kết nối vệ tinh mặt đất đã được chuyển giao. Trong vòng 2 tháng sau đó, Ukraine được cung cấp ít nhất 12.000 bộ thiết bị đầu cuối của Starlink. Đầu năm 2025, Bộ trưởng Bộ Công nghệ Thông tin Ba Lan Krzysztof Gałkowski thông báo, hiện có 25.000 bộ thiết bị Starlink đang hoạt động tại Ukraine.

Năm 2023, SpaceX thông báo rằng hợp đồng của công ty với chính phủ Ukraine đang có hiệu lực, bao gồm việc sử dụng internet vệ tinh cho mục đích nhân đạo. Tuy nhiên, nhiều báo cáo sau đó chứng minh Starlink được sử dụng để dẫn đường cho vũ khí, bất chấp việc SpaceX đã áp dụng các hạn chế liên quan.

"Có những điều chúng tôi có thể làm để hạn chế khả năng sử dụng thiết bị cho nhiệm vụ quân sự", đại diện SpaceX, Gwynne Shotwell cho biết.

Starlink được sử dụng để liên lạc và điều khiển máy bay không người lái

Quân đội Ukraine sử dụng Starlink để liên lạc giữa các đơn vị và điều khiển nhiều nền tảng không người lái (UAV) khác nhau. Do thiết kế đặc biệt của phương thức kết nối trực tiếp từ quỹ đạo xuống thiết bị theo trục thẳng đứng thay vì phương ngang như các loại thiết bị liên lạc sử dụng sóng khác, các hệ thống tác chiến điện tử (EW) không thể gây nhiễu máy bay không người lái hoạt động bằng hệ thống vệ tinh.

Thực tế, Starlink được sử dụng để điều khiển các xuồng cao tốc không người lái mang thuốc nổ ở Biển Đen và UAV hạng nặng Baba Yaga. Các thiết bị được phía Nga thu giữ sau đó chứng minh chúng được điều khiển bằng kết nối vệ tinh Starlink. Ukraine còn sử dụng kết nối Starlink trong nền tảng robot chiến đấu trên bộ. Đặc biệt, một số đơn vị Ukraine đã đưa vào sử dụng xe điều khiển từ xa Droid TW 12.7 có gắn súng máy và thiết bị đầu cuối liên lạc vệ tinh.

Starlink được Ukraine sử dụng rộng rãi trong các thiết bị vũ khí. Ảnh: Defense News

Ngoài ra, Kiev còn sử dụng Starlink để điều phối hoạt động của hệ thống định vị ZVOOK, được thiết kế để xác định loại và hướng bay của máy bay không người lái hoặc tên lửa tấn công tầm xa.

Châu Âu có thể cung cấp cho Kiev quyền truy cập vào một thiết bị tương tự Starlink

Đầu tháng 3-2025, người phát ngôn của Ủy ban châu Âu Thomas Rainier cho biết, Liên minh châu Âu (EU) có thể cung cấp cho Kiev quyền truy cập vào hệ thống vệ tinh GovSatCom. Tuy nhiên, mạng lưới kết nối vệ tinh của các nước EU lại kém hơn Starlink về phạm vi phủ sóng và chức năng. Hệ thống vệ tinh IRIS 2, dự kiến đi vào hoạt động hoàn toàn vào năm 2030, sẽ thay thế hoàn toàn hệ thống của Mỹ tại khu vực châu Âu.

“Ukraine bày tỏ sự quan tâm đến lợi ích của hệ thống GovSatCom”, ông Thomas Rainier cho biết.

Kiev cũng sử dụng vệ tinh Sutelsat của Pháp để hỗ trợ thông tin liên lạc ở cấp chính phủ. Vào tháng 3-2025, cơ quan quản lý vệ tinh của Pháp đang thảo luận với chính quyền EU về việc triển khai thêm các thiết bị đầu cuối tại Ukraine. Tờ Financial Times thông tin, 4 nhà khai thác vệ tinh từ các nước EU đang đàm phán để làm việc tại Ukraine nếu Starlink bị ngắt kết nối. Các công ty SES, Inmarsat, Hisdesat và OneWeb muốn thay thế hệ thống liên lạc vệ tinh của Mỹ.

Điều đáng chú ý là Quân đội Ukraine đã sử dụng các giải pháp thay thế cho Starlink. Đặc biệt, kể từ năm 2023, Lực lượng vũ trang Ukraine đã sử dụng thiết bị đầu cuối SatCube do công ty Thụy Điển cùng tên cung cấp.