Tại sao nhà máy sản xuất xe tăng Omsk lại không sản xuất T-90?

Để giám sát việc thực hiện mệnh lệnh quốc phòng, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu đã đến nhà máy Omsktransmash vào ngày 17/6. Theo Bộ Quốc phòng Nga, "Bộ trưởng Shoigu đã kiểm tra việc thực hiện mệnh lệnh nhà nước tại một nhà máy ở vùng Omsk, chuyên sản xuất xe tăng và hệ thống súng phun lửa hạng nặng".

Bộ trưởng Shoigu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc mở rộng hơn nữa năng lực sản xuất xe tăng và hệ thống súng phun lửa hạng nặng của Nga, những phương tiện này chủ yếu được chế tạo dựa trên khung gầm của xe tăng T-72. Đồng thời, ông thông báo cho ban quản lý tại một cơ sở giấu tên khác rằng "Lệnh Quốc phòng Nhà nước" cần được thực hiện đúng tiến độ.

Ông Shoigu nhấn mạnh thêm rằng điều quan trọng là phải đặc biệt chú ý đến việc tăng cường khả năng bảo vệ cho kíp lái xe. Ông Shoigu cũng đã xem xét kỹ hơn tình trạng của các thiết bị đang được chuẩn bị điều động đến các đơn vị tiền tuyến.

Nhà máy sản xuất xe tăng Omsktransmash

Trọng tâm chính trong chuyến thăm lần này của Bộ trưởng Shoigu là nhà máy sản xuất xe tăng Omsktransmash, cơ sở công nghiệp quân sự lớn nhất trong khu vực và là một trong những nhà máy lớn nhất ở Nga hiện nay.

Một trong ba cơ sở sản xuất thiết bị quốc phòng lớn nhất của Liên Xô thời Chiến tranh Lạnh, cùng với nhà máy Uralvagonzavod nằm ở dãy núi Ural và Malyshev nằm ở Ukraine ngày nay, là Omsktransmash, một trong năm cơ sở sản xuất xe tăng lớn của Liên Xô.

Cơ sở này đã sản xuất xe tăng T-54/55 trong Chiến tranh Lạnh và là cơ sở cuối cùng vẫn sản xuất những chiếc T-54/55 vào cuối những năm 1970. Sau đó, dây chuyền của nhà máy đã chuyển sang sản xuất những chiếc T-80 đắt đỏ hơn với mục tiêu xuất khẩu.

Nhà máy duy nhất sản xuất T-80 cho đến năm 1988, Omsktransmash là một trong những nhà máy sản xuất xe tăng lớn nhất thế giới. Sau khi dừng sản xuất T-64, nhà máy Malyshev cũng chuyển sang T-80.

Tuy nhiên, T-80 được sản xuất tại Malyshev chủ yếu là phiên bản chạy bằng động cơ diesel với chi phí sản xuất và vận hành thấp hơn. Trong khi Omsktransmash đã sản xuất biến thể chạy bằng tuabin khí với khả năng cơ động vượt trội và hiệu suất cao trong điều kiện thời tiết lạnh, thì phiên bản này đắt hơn nhiều.

Sau khi Liên Xô tan rã, đơn đặt hàng xe tăng T-80 đã giảm đáng kể, và quân đội Nga đã bán phần lớn số xe tăng T-80 trong kho của mình cho Hàn Quốc và Đảo Síp.

Sau khi kế thừa nhà máy Malyshev, phần lớn xe tăng tồn kho đã hoàn thành và hoàn thiện một phần, bao gồm 320 chiếc T-80, được sử dụng để đáp ứng đơn đặt hàng của Pakistan vào năm 1996.

T-80 là xe tăng mạnh nhất của Liên Xô và biến thể T-80UK được coi là xe tăng có khả năng chiến đấu cao nhất thế giới, nhưng vì chi phí sản xuất và chi phí hoạt động cao nên cả quân đội Nga và các khách hàng nước ngoài thường chọn T-72 với chi phí thấp hơn nhiều.

Bộ Quốc phòng Nga và nhiều khách hàng nước ngoài đã chọn T-90, biến thể mới nhất của T-72, thay vào đó là T-72BU, sau đó được đổi tên thành T-90.

Sau khi Liên Xô tan rã

Sau khi Liên Xô tan rã, Omsktransmash đã chuyển hướng sang sản xuất thiết bị dân dụng, cung cấp dịch vụ tân trang cho các phương tiện thời Liên Xô và cung cấp các gói nâng cấp mới cho T-55 và T-80. Tuy nhiên, việc duy trì hoạt động của nhà máy vẫn gặp rất nhiều khó khăn. Đầu những năm 2000, doanh nghiệp đã nộp đơn xin phá sản và nhiều cơ sở chế tạo xe tăng của nó đã bị sáp nhập vào Uralvagonzavod.

Trong khi đó, Uralvagonzavod vẫn nhận được rất nhiều đơn đặt hàng xuất khẩu T-90, phần lớn trong số đó đến từ Ấn Độ và Algeria. Trái ngược với tình trạng của nhiều nhà máy xe tăng khác, Uralvanzavod vẫn là nhà máy sản xuất xe tăng hoạt động tích cực nhất trên thế giới và là nhà máy duy nhất từ thời Liên Xô cũ vẫn sản xuất xe tăng.

Tuy nhiên, các biến thể nâng cấp của T-80 vẫn được coi là những chiếc xe tăng có năng lực nhất trong quân đội Nga cho đến tận năm 2019 khi những chiếc xe tăng T-90M đầu tiên được chuyển giao cho quân đội Nga.

Để tái trang bị thêm T-72 ra khỏi kho dự trữ do chi phí vận hành thấp hơn, Quân đội Nga trong những năm 2010 đã xem xét nghiêm túc việc loại bỏ hoàn toàn T-80 khỏi biên chế và giảm đáng kể tỷ lệ các xe tăng khác đang phục vụ.

T-80 là xe tăng tốt nhất cho các hoạt động ở vùng Bắc Cực rộng lớn của Nga, mặc dù T-80 vẫn được giữ trong biên chế chủ yếu do khả năng phù hợp tốt với điều kiện thời tiết khắc nghiệt nhờ động cơ tua-bin khí.

Do đó, có thể giải thích tại sao quân đội Nga đang đẩy mạnh sản xuất tới 1.000 xe tăng T-90 để đáp ứng nhu cầu, nhưng nhà máy Omsktransmash lại không đóng vai trò gì trong việc này.

Thay vào đó, cơ sở này được dự đoán sẽ tiếp tục là trung tâm hiện đại hóa và tân trang hàng nghìn phương tiện quân sự, bao gồm xe tăng và pháo tự hành, để đáp ứng nhu cầu của mặt trận Ukraine, cũng như chuyển đổi khung gầm xe tăng T-72 thành xe phun lửa TOS-1A.

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống