Vũ khí vi sóng - “lời giải” để đối phó với UAV bầy đàn?

Cùng với vũ khí chùm tia định hướng năng lượng cao như laser, vũ khí vi sóng công suất cao (High-Power Microwave - HPM) đang được đánh giá là phương án tác chiến phi tiếp xúc có khả năng làm tê liệt điện tử của UAV, nhất là khi chúng được sử dụng với số lượng lớn với chiến thuật tấn công bầy đàn. Loại vũ khí năng lượng định hướng này không tấn công tiếp xúc như các loại vũ khí động năng truyền thống hay đốt cháy mục tiêu như laser, mà sử dụng xung điện từ để làm nhiễu, gián đoạn hoặc phá hỏng mạch điện khiến UAV mất kiểm soát hoặc bị phá hủy trung tâm điều khiển.

Vũ khí phi tiếp xúc, nhưng hiệu quả cao

Theo Tạp chí quân sự Topwar, xét về nguyên tắc, HPM phát xung điện từ tập trung vào mục tiêu, gây quá tải các linh kiện đầu thu, máy tính bay, liên kết dữ liệu, cảm biến… Điều này khác với gây nhiễu truyền thống vốn chủ yếu mà nhiễu loạn hoặc mất kết nối vô tuyến, mà HPM có thể tạo ra tác động vật lý lên thiết bị điện tử vốn là “bộ não” của UAV và vùng tác chiến khá rộng.

HPM bản chất là hệ thống xung điện tử định hướng mang năng lượng cao. Tương tự như vũ khí xung điện - EMP, vũ khí vi sóng có thể làm mạch điều khiển bị quá tải hoặc đoản mạch khiến suy giảm hoặc mất chức năng điều khiển UAV.

Vũ khí vi sóng công suất cao đang có tiềm năng trở lại vũ khí đối phó hiệu quả với UAV. Ảnh: DefenseTalk

Tạp chí quân sự DefenseTalk đánh giá, ưu điểm của HPM chính là chi phí rẻ của vũ khí năng lượng định hướng, khiến chúng rất phù hợp để đối phó với chiến thuật sử dụng UAV hiện nay.

Cùng với đó, HPM có nhiều đặc điểm phù hợp để chống lại chiến thuật sử dụng UAV bầy đàn khi vũ khí được thiết kế tác chiến diện thay vì điểm như laser. Chùm tia vi sóng có thể bao phủ một vùng không gian xác định để đối phó với nhiều UAV cùng lúc. HPM cũng có khả năng tác động tới mục tiêu gần như tức thời, không có độ trễ như các loại vũ khí phòng không truyền thống.

Nếu như vũ khí chùm tia định hướng như vũ khí laser rất dễ bị ảnh hưởng của yếu tố ngoại cảnh như thời tiết, môi trường, thì HPM cơ bản không bị ảnh hưởng. Chỉ cần mục tiêu trong phạm vi chiếu xạ, tác động của vi sóng vẫn được bảo toàn.

Tuy có nhiều lợi thế, nhưng HPM không phải là vũ khí vạn năng. Nó cũng có những yếu điểm kỹ thuật. Sử dụng xung điện tử nên HPM có thể bị vô hiệu hóa bởi các phương án bảo vệ sử dụng nguyên lý “lồng Faraday” cách ly mạch điều khiển khỏi tác động của môi trường bên ngoài. Ngoài ra, để tối ưu hiệu quả của HPM cần đảm bảo công suất phát năng lượng cung cấp cho hệ thống, cũng như tính toán chính xác thời điểm phát xung để tối đa hóa khả năng ảnh hưởng tới mục tiêu.

Ngoài ra, là vũ khí diện nên HPM có thể mang lại những hiệu quả không mong muốn đối với các thiết bị điện tử quân sự và dân sự trong khu vực ảnh hưởng. Hiệu quả của HPM cũng bị suy giảm nếu tác chiến trong môi trường nhiều thiết bị phản xạ, như trong đô thị, rừng núi…

Tạp chí The War Zone nhận định, HPM ở thời điểm hiện tại vẫn chưa được coi là vũ khí tác chiến chủ lực chống UAV, nhưng là một phương án bổ sung có hệ thống phòng thủ đa tầng giúp bảo vệ các mục tiêu cấp chiến thuật, chiến lược khỏi các đòn tấn công bão hòa. Vũ khí dạng này phù hợp để tạo vùng bảo vệ rộng thay vì phải bắn hạ từng mục tiêu riêng lẻ.

Hệ thống vũ khí vi sóng Leonidas của Lục quân Mỹ. Ảnh: Topwar

Hướng phát triển vũ khí chống UAV của tương lai?

Chính vì hiệu quả của HPM trong cuộc chiến chống UAV giá rẻ, nhiều quốc gia trên thế giới đang theo đuổi các chương trình phát triển vũ khí năng lượng cao này.

Không quân Mỹ thông qua Phòng thí nghiệm Nghiên cứu Không quân đang phát triển các loại vũ khí năng lượng cao THOR để vô hiệu hóa bầy đàn UAV bằng vi sóng. Nguyên mẫu vũ khí THOR tạo ra các xung vi sóng công suất cao để làm tê liệt UAV ở tầm gần-đến-trung, đặc biệt hữu hiệu trước nhiều mục tiêu cùng lúc. Phiên bản nâng cấp Mjölnir hướng tới tăng công suất, độ tin cậy và tính cơ động.

Trong khi đó Lục quân Mỹ đã đặt hàng nguyên mẫu HPM chống UAV với tên gọi Leonidas của hãng chế tạo Epirus. Vũ khí này tạo ra vùng tác động rộng để tiêu diệt cùng lúc nhiều UAV. Lục quân Mỹ dự kiến tích hợp hệ thống Leonidas vào ô phòng thủ chống UAV nhiều tầng ở cấp chiến thuật.

Không chỉ có Mỹ, Nga cũng tích cực phát triển vũ khí HPM. Điển hình là nguyên mẫu hệ thống Furor được thiết kế để vô hiệu hóa UAV và đạn dược dẫn đường chính xác bằng cách sử dụng sóng vi ba công suất cao. Các nguồn tin Nga khẳng định nó có thể cung cấp phạm vi phòng thủ 360 độ trong tầm bao phủ hơn 10km. Con số này vượt xa đáng kể so với các hệ thống tương đương như Leonidas của Epirus do Mỹ sản xuất, hiện đang hoạt động ở phạm vi lên tới 2km. 

Vũ khí vi sóng đặt trên khung gầm xe tải dã chiến của Trung Quốc. Ảnh: Lenta

Israel cũng giới thiệu hệ thống Scorpius-G có khả năng tấn công điện tử bằng sóng vô tuyến định hướng công suất lớn. Nó có thể vô hiệu hóa UAV bằng cách vô hiệu hóa kênh kết nối của thiết bị với hệ thống điều khiển. Tác động này tạo ra hiệu quả vô hiệu hóa UAV tấn công của đối phương.

Trung Quốc cũng tham gia cuộc đua phát triển vũ khí HPM với nguyên mẫu hệ thống vi sóng đặt trên xe tải có khả năng đánh chặn UAV cỡ nhỏ - trung bình, hướng tới bảo vệ mục tiêu tĩnh và cơ động. Vũ khí HPM mới của Trung Quốc cũng được giới thiệu tại lễ duyệt binh hôm 3-9 vừa qua.

Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và nhiều quốc gia khác cũng đang phát triển vũ khí HPM như là phương án bổ sung cho hệ thống phòng thủ chống UAV đa lớp.

HPM đang đi nhanh từ thực nghiệm công nghệ thành vũ khí để chống lại xu thế mở rộng sử dụng UAV trong lĩnh vực quân sự, đặc biệt là chiến thuật bầy đàn, tấn công bão hòa. Vũ khí vi sóng chưa thể thay thế vũ khí phòng không truyền thống, nhưng nó tạo ra một lớp phòng thủ mới có khả năng tác chiến gần như tức thời trong các hệ thống phòng thủ đa lớp và lấp đầy điểm yếu cho các vũ khí phòng không truyền thống vốn không được thiết kế chống lại các UAV giá rẻ.

TUẤN SƠN (tổng hợp)

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quân sự thế giới xem các tin, bài liên quan.