Cuộc xung đột Nga - Ukraine đã trở thành một trong những “phòng thí nghiệm” quan trọng nhất của chiến tranh hiện đại. Từ máy bay không người lái tầm xa, đạn dược giá rẻ đến pháo binh dẫn đường vệ tinh, hầu hết các cải tiến tác chiến của thế kỷ 21 đều đã được triển khai tại đây, khiến cục diện chiến trường ngày càng phức tạp và nguy hiểm hơn.
Tháp pháo AI - vũ khí cực kỳ quan trọng với Ukraine
Hiện Nga và Ukraine đang chạy đua tích hợp công nghệ mới cho các loại vũ khí để nâng cao hiệu quả trên chiến trường. Ukraine đã phát triển thành công loại súng chống máy bay không người lái điều khiển bằng trí tuệ nhân tạo (AI) - bước tiến mới trong cuộc chạy đua giữa công nghệ UAV và các biện pháp đối phó. Nhưng giờ đây, Kiev còn giới thiệu một loại vũ khí thậm chí còn mang tính đột phá hơn, đó là tháp pháo phòng không (AD) tự động, được điều khiển bằng AI, có khả năng tự động phát hiện, theo dõi và tiêu diệt các mối đe dọa trên không.
Hệ thống Sky Sentinel của Ukraine được xem là tổ hợp phòng không tự động đầu tiên được triển khai thực chiến tại châu Âu — và nhiều khả năng sẽ không phải là hệ thống duy nhất trong tương lai gần.
Được phát triển bởi các kỹ sư Ukraine và nhận tài trợ một phần từ nền tảng UNITED24 cùng các nhóm tình nguyện, Sky Sentinel đánh dấu bước chuyển quan trọng trong cách thức các lực lượng vũ trang hiện đại đối phó với mối đe dọa từ UAV. Trong các đợt thử nghiệm tác chiến ban đầu, hệ thống được cho là đã bắn hạ sáu máy bay không người lái Shahed-136. Điều này cho thấy các tháp pháo điều khiển bằng AI, sử dụng súng máy, có thể trở thành vũ khí hiệu quả trước làn sóng UAV giá rẻ mà Nga sử dụng để tấn công các đô thị Ukraine suốt gần hai năm qua.
Nếu như các hệ thống phòng không khác chủ yếu sử dụng tên lửa truyền thống thì Sky Sentinel trang bị súng máy hạng nặng tiêu chuẩn, đặt trên bệ điều khiển robot kết hợp radar, cảm biến quang điện tử và bộ xử lý mục tiêu hỗ trợ AI. Hệ thống có thể xoay 360 độ, liên tục quét bầu trời, tự động nhận dạng mục tiêu và tính toán giải pháp khai hỏa.
Vì sao Ukraine đặt cược vào tháp pháo AI?
Theo Ukraine, Sky Sentinel có khả năng đối phó với những loại UAV nhỏ, nhanh, cơ động cao. Đây là những mục tiêu gây nhiều khó khăn cho các hệ thống phòng không tên lửa tiên tiến. Một số báo cáo ước tính cho rằng hệ thống có thể bắn hạ mục tiêu bay với tốc độ lên tới 800 km/giờ.
Công nghệ này đang được triển khai ngay trên chiến trường, phần lớn vì Ukraine không còn nhiều lựa chọn khác. Đường tuyến giao tranh đang ngày càng bất định, lực lượng Nga tiếp tục gây sức ép, trong khi Ukraine thiếu cả nguồn lực tài chính lẫn nhân lực để duy trì lực lượng tiền tuyến. Trong bối cảnh đó, quân đội Ukraine buộc phải tìm kiếm những giải pháp sáng tạo, và chính sự cấp bách đã thúc đẩy những đổi mới đáng kể, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ quân sự.
Tần suất các đòn tập kích bằng UAV và tên lửa của Nga đã khiến mạng lưới phòng không Ukraine chịu áp lực lớn. Trước đó, Ukraine thường sử dụng tên lửa đánh chặn có điều khiển để đánh chặn UAV, nhưng biện pháp này thiếu tính bền vững vì mỗi quả tên lửa đều đắt đỏ, trong khi nhiều UAV cảm tử như Shahed chỉ có giá khoảng 30.000 USD. Mỗi lần sử dụng tên lửa NASAMS để bắn hạ một UAV như vậy đều tạo ra sự mất cân đối về chi phí.
Trong bối cảnh đó, Sky Sentinel giúp đảo ngược tình thế: một băng đạn súng máy chỉ có thành bằng một phần nhỏ của tên lửa đánh chặn, mở ra hướng phòng thủ tiết kiệm và linh hoạt hơn trước các mục tiêu giá rẻ được sử dụng với số lượng lớn.
Chênh lệch chi phí chính là yếu tố cốt lõi của hệ thống. Các tháp pháo AI sử dụng nền tảng súng máy mang lại giải pháp phòng thủ mở rộng và lâu dài trước UAV. Do không phụ thuộc vào tên lửa phức tạp hay chuỗi cung ứng nước ngoài, Ukraine có thể tự sản xuất và triển khai loại vũ khí này với tốc độ mà nhiều nước phương Tây khó theo kịp. Năng lực sản xuất trong nước giúp Kiev tăng mức độ tự chủ chiến lược và cải thiện khả năng bảo vệ không chỉ các chiến hào tiền tuyến mà còn cả nhà máy điện, đầu mối đường sắt, kho đạn và những trung tâm quân sự trọng yếu.
Tuy vậy, ngay cả những hệ thống AI tiên tiến nhất cũng không phải là “lá chắn tuyệt đối”. Tương tự nhiều vũ khí tự động mới xuất hiện, Sky Sentinel vẫn tồn tại hạn chế và bị ảnh hưởng bởi điều kiện thời tiết xấu, tác chiến điện tử (EW), địa bàn đô thị phức tạp. Ngoài ra, những loại UAV có khả năng cơ động cao hoặc có tốc độ vượt trội đều có thể làm giảm hiệu quả tác chiến của hệ thống.
Hạn chế đối với vũ khí tự động tích hợp AI
Chuyên gia David Kirichenko thuộc Hiệp hội Henry Jackson, tổ chức nghiên cứu về chính sách đối ngoại và an ninh quốc gia xuyên Đại Tây Dương cảnh báo rằng, những hệ thống phòng không tự động như Sky Sentinel “vẫn chưa đủ” để mở rộng quy mô nhằm đối phó toàn bộ các mối đe dọa trên không. Dù được tích hợp AI, chúng vẫn chỉ là vũ khí tầm ngắn. Các tháp pháo tự động như Sky Sentinel phù hợp để bảo vệ những khu vực trọng điểm, nhưng không thể thay thế hoàn toàn các hệ thống phòng không tầm trung và tầm xa, cũng như khó có khả năng vô hiệu hoá các loại vũ khí trên không lớn hơn, được bảo vệ tốt hơn của đối phương. Nói cách khác, đây là giải pháp cần thiết, nhưng chỉ giải quyết một phần của bài toán phòng không.
Nếu Sky Sentinel chứng minh hiệu quả, tác động của nó sẽ vượt xa phạm vi Ukraine. Nga chắc chắn sẽ điều chỉnh chiến thuật, triển khai thêm mồi nhử, UAV tốc độ cao và các biện pháp tác chiến điện tử nhằm đánh lừa hoặc vô hiệu hóa thuật toán AI. Trong khi đó, nhiều quốc gia khác sẽ theo dõi sát sao, không chỉ để rút kinh nghiệm chiến thuật mà còn để học hỏi kinh nghiệm phía sau một hệ thống phòng thủ giá rẻ nhưng tự chủ.
Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống
Nguồn tin: vov.vn
Tham gia bình luận