Lục quân Mỹ tăng tốc triển khai UAV trên quy mô lớn

Thu hẹp quy mô trang bị truyền thống

Theo các báo cáo, những tình huống gần đây trên chiến trường Nga – Ukraine đã trực tiếp thúc đẩy đợt cải tổ lần này. Thống kê cho thấy hơn 2/3 số xe tăng bị tiêu diệt trong vài tháng qua có sự tham gia của UAV góc nhìn thứ nhất (FPV). Những UAV giá rẻ, dễ sản xuất hàng loạt này đã chứng minh rõ giá trị chiến thuật. Trước thực tế đó, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Hegseth đề xuất đẩy nhanh việc triển khai UAV quy mô lớn ở cấp sư đoàn, đưa mục tiêu này vào chiến lược cốt lõi của "Sáng kiến chuyển đổi lục quân".

Theo kế hoạch, mỗi sư đoàn tác chiến của lục quân Mỹ sẽ được trang bị các cụm UAV đa dạng phục vụ cho nhiều nhiệm vụ như: Trinh sát – giám sát – thu thập tình báo (ISR), tấn công bằng đạn lượn (loitering munitions), vận tải nhẹ, hỗ trợ chiến thuật và tác chiến điện tử. Để triển khai kế hoạch, lục quân Mỹ trước đó đã thử nghiệm tích hợp hệ thống UAV tại 3 lữ đoàn. Hiện quá trình thử nghiệm đã hoàn tất.

Đồng thời, lục quân Mỹ cũng đang từng bước thu hẹp quy mô các trang bị truyền thống như trực thăng tấn công AH-64D Apache, loại bỏ các phương tiện hiệu suất thấp như xe đa địa hình Humvee, xe tải chiến thuật hạng trung và xe tăng hạng nhẹ M10. Các nguồn lực sẽ được tập trung đầu tư vào các hệ thống tác chiến không người lái, nhằm hỗ trợ việc triển khai quy mô lớn.

Để nâng cao hiệu quả hiệp đồng giữa UAV và lực lượng mặt đất, lục quân Mỹ dự kiến sẽ đơn giản hóa quy trình sử dụng, định nghĩa UAV là một loại "đạn dược tiêu hao", và trao quyền sử dụng trực tiếp cho các sĩ quan chỉ huy cấp đại đội và tiểu đoàn. Sự điều chỉnh này giúp xóa bỏ quy trình phê duyệt nhiều cấp vốn áp dụng đối với các thiết bị truyền thống, đồng thời đẩy nhanh tốc độ ra quyết định trên chiến trường. Theo báo cáo, cơ chế mới này đã được thử nghiệm trong các cuộc mô phỏng đối kháng, và cho thấy có thể rút ngắn chu trình tiêu diệt mục tiêu hơn 70%, từ đó nâng cao đáng kể khả năng phản ứng chiến thuật.

Binh sĩ lục quân Mỹ vận hành hệ thống UAV chiến thuật tự động P550.

Cập nhật và nâng cấp các dòng UAV

Theo các báo cáo, việc triển khai UAV quy mô lớn của lục quân Mỹ tập trung vào các hệ thống “có thể tiêu hao”. Loại UAV này nằm ở mức trung gian giữa đạn dược dùng một lần và các nền tảng tác chiến cao cấp như máy bay chiến đấu. Mục tiêu thiết kế là có thể quay trở lại sau khi hoàn thành nhiệm vụ, nhưng nếu bị tổn thất trong chiến đấu thì vẫn nằm trong giới hạn chấp nhận được. So với các trang bị có người lái, loại UAV này có chi phí thấp hơn nhiều, có thể sản xuất hàng loạt, đồng thời có mức độ tự chủ nhất định.

Theo các tài liệu quân sự Mỹ, ưu điểm cốt lõi của hệ thống UAV tiêu hao là thực hiện nhiệm vụ với chi phí thấp, tổn thất một đơn vị không ảnh hưởng đến sức mạnh tổng thể, và có thể tạo lợi thế áp đảo nhờ số lượng.

Trong quá trình phát triển các hệ thống UAV tiêu hao, lục quân Mỹ đang tập trung vào các loại UAV chiến thuật cỡ nhỏ, hiện đang đẩy mạnh phát triển các dòng như Skydio X2D, RQ-28A, “Red Cat” và “Black Widow” – đều thuộc nhóm UAV cấp độ 1 đến 2.

Quân đội Mỹ phân loại UAV theo những cấp độ nào?

UAV cấp độ 1–2: Trọng lượng không quá 25 kg; trần bay không quá 1.067 m; được sản xuất hiệu quả nhờ công nghệ in 3D; mục tiêu đạt sản lượng 10.000 chiếc mỗi tháng. Sau đó sẽ dần chuyển sang công nghệ ép nhựa (injection molding) để giảm chi phí hơn nữa.

Năm 2024, dòng UAV RQ-7B “Shadow” (Bóng ma) đã chính thức ngừng hoạt động. Để lấp khoảng trống này, lục quân Mỹ đã hủy bỏ dự án “Hệ thống UAV chiến thuật tương lai” (FTUAS) – vốn được nghiên cứu nhiều năm nhưng không đạt tiến triển thực chất, và chuyển hướng sang mua UAV thương mại cấp độ 3 theo quy trình mua sắm nhanh.

UAV cấp độ 3: Trọng lượng 25–600 kg; trần bay 1.067–5.486 m; dự kiến bắt đầu mua sắm vào năm 2026.

Trước năm 2028, lục quân Mỹ có kế hoạch loại biến dòng UAV MQ-1C “Gray Eagle” (Đại bàng xám) và thay thế bằng UAV cấp độ 4 hoặc 5:

UAV cấp độ 4: Trọng lượng trên 600 kg; trần bay trên 5.486 m; có khả năng hoạt động trung đến dài hạn.

UAV cấp độ 5: Là loại lớn nhất, có tải trọng và thời gian bay vượt trội; có thể thực hiện các nhiệm vụ trinh sát chiến lược hoặc tấn công chính xác tầm xa.

Những thách thức trong triển khai  

Theo các báo cáo, quá trình thúc đẩy triển khai UAV quy mô lớn của lục quân Mỹ đang đối mặt với nhiều thách thức.

Hiệu năng trang bị còn hạn chế. Các UAV được sản xuất khẩn cấp bằng công nghệ in 3D tuy có thể đáp ứng nhu cầu về số lượng, nhưng độ bền cấu trúc của thân máy bay thấp hơn 15–20% so với công nghệ truyền thống, khiến chúng khó đảm đương các nhiệm vụ tác chiến cường độ cao. Ngoài ra, trong một cuộc diễn tập vào năm 2024, hiệu năng của UAV theo mô hình "bầy đàn" đã lộ rõ điểm yếu, như: Trong môi trường lạnh, hiệu suất pin bị suy giảm nghiêm trọng, ở -20°C, thời lượng bay giảm tới 70%. Trong điều kiện nhiệt độ cao, do thiết kế tản nhiệt không hiệu quả, tỷ lệ lỗi của linh kiện điện tử tăng 30%, ảnh hưởng nghiêm trọng đến độ ổn định khi thực hiện nhiệm vụ.

Năng lực nhân sự còn thiếu hụt. Về mặt vận hành, truyền thông nước ngoài tiết lộ rằng 18% số nhiệm vụ UAV của lục quân Mỹ thất bại là do lỗi thao tác hoặc xác định sai mục tiêu, và chỉ 45% chỉ huy cấp đại đội, tiểu đoàn cho biết họ có thể hoàn toàn làm chủ hệ thống tác chiến do UAV dẫn dắt, cho thấy hệ thống huấn luyện hiện tại chưa đáp ứng được yêu cầu chiến đấu quy mô lớn. Về bảo trì, chỉ 30% các đơn vị bảo trì đã đạt chứng nhận chuyên môn UAV, và công tác sửa chữa vẫn phụ thuộc nhiều vào hỗ trợ kỹ thuật từ các nhà sản xuất, khiến thời gian phản hồi khi UAV gặp sự cố kéo dài hơn 30%.

Cơ chế hiệp đồng vẫn chưa hoàn thiện. Khả năng phối hợp giữa UAV và các đơn vị hỏa lực mặt đất, tác chiến điện tử còn nhiều bất cập. Trong các cuộc diễn tập, 30% UAV không thể phát huy hiệu quả tác chiến do xung đột tần số, phản ánh sự thiếu đồng bộ giữa phương pháp tác chiến và tốc độ phát triển trang bị.

Ngoài ra, gần một nửa các sở chỉ huy cấp sư đoàn của lục quân Mỹ vẫn chưa hoàn thành cải tiến tích hợp dữ liệu, khiến họ không thể xử lý kịp thời khối lượng lớn dữ liệu thời gian thực mà UAV bầy đàn tạo ra, có thể dẫn đến chậm trễ trong quá trình ra quyết định.

THANH SƠN (theo 81.cn)

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.