Mất bò mới lo làm chuồng

Trong một báo cáo mới đây, Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) nhận định kho tên lửa đánh chặn thuộc hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) của Mỹ đang cạn kiệt. Việc tái lập kho vũ khí vướng một số khó khăn, làm gia tăng rủi ro quốc phòng.

Báo cáo của CSIS cho biết Cơ quan Phòng thủ tên lửa Mỹ (MDA) sẽ phải đối mặt với khoảng trống trong lịch bàn giao các tên lửa đánh chặn THAAD mới. Dự kiến, từ tháng 7-2023 đến tháng 4-2027 sẽ không có thêm tên lửa THAAD được bổ sung vào kho của MDA.

Hệ thống THAAD của Mỹ được triển khai tại đảo Guam. Ảnh: The New York Times

Mặc dù số liệu chính xác về THAAD và các hệ thống phòng thủ tên lửa khác được giữ bí mật, CSIS đã phân tích dữ liệu mua sắm từ bộ phận kiểm toán của Lầu Năm Góc và phát hiện ra rằng vẫn còn 100 tên lửa THAAD-những tên lửa được đặt mua trong giai đoạn từ năm tài chính 2021 đến 2024 - chưa được giao cho MDA.

“Theo bản dự toán ngân sách được công bố vào tháng 6 vừa qua, khoảng trống trong lịch bàn giao tên lửa dự kiến sẽ không kết thúc cho đến tháng 4-2027 khi MDA nhận được các tên lửa đánh chặn mà họ đã phân bổ kinh phí mua sắm trong năm tài chính 2021”, báo cáo của CSIS cho biết.

MDA đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt tên lửa đánh chặn THAAD, đặc biệt là do nhu cầu tăng cao từ các cuộc triển khai khẩn cấp tới các khu vực nóng như Israel. Theo các nguồn tin, quân đội Mỹ đã phóng hơn 150 tên lửa đánh chặn THAAD để giúp bảo vệ Israel trong cuộc xung đột kéo dài 12 ngày với Iran hồi tháng 6. Con số này tương đương gần 1/4 tổng số tên lửa THAAD mà Lầu Năm Góc từng mua kể từ khi hệ thống được đưa vào phiên chế.

Hiện, hệ thống THAAD được xem là biểu tượng công nghệ phòng thủ của Mỹ. THAAD được thiết kế để đánh chặn các tên lửa đạn đạo tầm ngắn, tầm trung trong giai đoạn cuối của hành trình bay. Nó có tầm bắn xa, có thể tấn công mục tiêu ở khoảng cách 150-200km. Mỗi tổ hợp gồm 6 bệ phóng với tổng cộng 48 tên lửa đánh chặn, cần tới 100 binh sĩ để vận hành liên tục. Tuy nhiên, điểm yếu là số lượng tên lửa cực kỳ hạn chế và giá thành quá cao-mỗi quả khoảng 12,7 triệu USD.

Từ năm 2010 đến nay, Mỹ mới chỉ mua khoảng 650 tên lửa THAAD. Trong đó, số lượng tên lửa được bàn giao cho MDA đến nay là 534 tên lửa. Với tốc độ sản xuất 50-60 quả/năm như hiện nay của Lockheed Martin, việc thay thế số tên lửa tiêu hao trong 12 ngày chiến sự có thể kéo dài nhiều năm và ngốn gần 2 tỷ USD.

Đặc biệt theo báo cáo của CSIS, lượng dự trữ tên lửa THAAD trong giai đoạn 2020-2023 tăng trưởng ổn định và tương đối nhanh, nhưng kể từ tháng 7-2023 đến nay, không có thêm tên lửa THAAD nào được bổ sung vào kho dự trữ của Mỹ. Mặc dù Lầu Năm Góc đã thực hiện một số bước để khôi phục kho dự trữ tên lửa THAAD, nhưng việc này khó khăn hơn nhiều so với tưởng tượng. Nguyên nhân bởi nguồn ngân sách phân bổ hằng năm cho mua sắm tên lửa không ổn định, dẫn đến sự biến động về số lượng đơn đặt hàng qua các năm. Bên cạnh đó là thời gian chờ đợi kéo dài đối với mỗi đơn hàng. Hiện Lockheed Martin có kế hoạch nâng năng lực sản xuất THAAD lên 100 quả mỗi năm, theo The Wall Street Journal, nhưng kế hoạch này cũng cần nhiều năm để triển khai thực tế.

Hiện Mỹ sở hữu 8 tổ hợp THAAD đang hoạt động trên toàn cầu, đặt tại các căn cứ ở Texas, Guam, Hàn Quốc, Israel... THAAD gắn liền với nỗ lực xây dựng một mạng lưới phòng thủ tên lửa đạn đạo đa tầng trên phạm vi toàn cầu của Mỹ, nhằm bảo vệ đồng minh khỏi các mối đe dọa từ tên lửa cũng như củng cố vị thế của Washington. Tuy nhiên, nếu kho dự trữ tên lửa THAAD ở tình trạng báo động thì hiệu quả hoạt động của hệ thống phòng thủ tên lửa này cũng sẽ ở mức thấp. CSIS khuyến cáo Washington cần tính toán kỹ tốc độ tiêu hao vũ khí nếu triển khai THAAD trong các nhiệm vụ kế tiếp và có kho dự trữ ổn định để đáp ứng tốc độ tiêu hao, cũng như các kho dự trữ bổ sung trong trường hợp khẩn cấp, đừng để tình trạng "mất bò mới lo làm chuồng".