Ai dễ bị deepfake giả dạng

Dữ liệu cá nhân bị buôn bán công khai trên các trang mạng xã hội, khiến những kẻ lừa đảo dễ dàng tấn công nạn nhân bằng các công cụ giả mạo ảnh hoặc video. Ảnh: Hoàng Nam.

Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05 -Bộ Công an) cảnh báo rằng các video giả mạo người thân, bạn bè rồi sau đó vay tiền, yêu cầu chuyển khoản là các loại lừa đảo ngày càng phổ biến ở Việt Nam.

Theo đại diện A05, "Tội phạm lừa đảo giả mạo hình ảnh và giọng nói của người sở hữu tài khoản mạng xã hội nhằm chiếm được lòng tin, sau đó yêu cầu thực hiện giao dịch tài chính vay tiền hoặc chuyển tiền."

Dễ giả dạng bất kỳ ai

"Tình trạng lọt lộ dữ liệu cá nhân xảy ra thường xuyên ở Việt Nam và rất đơn giản để các hacker thu thập. Trong khi đó, ông Ngô Minh Hiếu, chuyên gia bảo mật tại dự án Chống Lừa Đảo, nói với Zing rằng video deepfake không khó làm và sử dụng các công cụ mã nguồn mở.

Giải thích kỹ hơn, ông Hiếu nói rằng công cụ cần thiết là một máy tính để bàn, có GPU rời, sử dụng phần mềm DeepFaceLab tải miễn phí trên mạng, chỉ mất vài giờ để ghép mặt một người vào một video nói chuyện.

Ngay cả những người có nhu cầu có thể tự học qua những video hướng dẫn đăng tải trên mạng ngắn gọn, chỉ từ 6 đến 10 phút và bao gồm toàn bộ quy trình để tạo video deepfake từ một video gốc.

Bất kỳ ai cũng có thể sử dụng các công cụ dựng video deepfake có sẵn trên mạng. Ảnh: mrdeepfakes.

Các công cụ deepvoice chuyên cho giọng nói và công cụ tinh chỉnh để khiến chuyển động môi khớp hơn với lời nói, theo chuyên gia, có sẵn nếu bạn muốn "kỹ" hơn. Từ phần mềm đến hướng dẫn sử dụng, các công cụ này đều có sẵn trên mạng. Video deepfake có thể chân thực hơn nếu có nhiều hình ảnh của một người hơn, với mức tối thiểu yêu cầu là 300–2.000 hình ảnh.

Theo ông Vũ Ngọc Sơn, Giám đốc công nghệ tại Công ty Công nghệ An ninh mạng Quốc gia Việt Nam (NCS), nguồn dữ liệu cho những kẻ lừa đảo có thể đến từ các mạng xã hội, thậm chí một số trường hợp kẻ lừa đảo chiếm quyền tài khoản, sau đó thu thập trực tiếp các hình ảnh, video của người dùng.

"Các thuật toán deepfake hiện nay thường được xây dựng trên nền tảng mã nguồn mở của Google và có khả năng tạo video với độ chân thực đáng kinh ngạc. Theo ông Ngọc Sơn, thuật toán sẽ hoạt động chính xác hơn và video giả mạo sẽ có độ chân thực cao hơn khi có nhiều video gốc và hình ảnh.

Chuyên gia này đánh giá đối tượng bị giả dạng có thể là bất kỳ ai, kẻ lừa đảo deepfake sẽ không nhắm vào một nhóm nạn nhân cụ thể mà sẽ tìm cách giả dạng người quen và tiếp cận nhiều người nhất có thể để tăng xác suất thành công.

Làm gì để không bị đánh lừa?

Chuyên gia tuyên bố rằng kẻ lừa đảo lợi dụng các nội dung, tình tiết gay cấn để người nhận cuộc gọi video không đủ thời gian để quan sát, phát hiện ra bất thường, và trên thực tế các công cụ deepfake đang được sử dụng tại Việt Nam có chất lượng hình ảnh không cao và để lại dấu vết.

Hiện tại, hình ảnh và video deepfake thường để lại các dấu hiệu rõ ràng, chẳng hạn như bàn tay kỳ lạ này trong ảnh deepfake Tổng thống Pháp. Ảnh: Twitter.

"Video có độ phân giải kém, thời gian ngắn và âm thanh không trơn tru, theo các sự việc đã được ghi nhận tại Việt Nam. Ông Ngọc Sơn giải thích rằng nhân vật có ít biểu cảm về mặt khuôn mặt và một số vùng khuôn mặt bệt màu, không di chuyển đồng bộ với các bộ phận khác.

Các hành động đưa tay lên gãi mặt hoặc dụi mắt không được sử dụng trong các video deepfake nhân vật ít chớp mắt vì chúng sẽ gây ra lỗi thuật toán.

Ông Minh Hiếu khuyên người nhận video nên giữ bình tĩnh và tìm cách kiểm chứng lại thông tin, có thể bằng cách gọi điện trực tiếp đến số điện thoại của người thân hoặc bằng cách kéo dài thời gian gọi ít nhất một phút.

"Hãy đặt ra những câu hỏi cá nhân mà chỉ có bạn và người kia mới biết vì deepfake sẽ không thể giả tạo một cuộc trò chuyện thực sự trong thời gian thực mà có tính chuẩn xác cao do hạn chế về cảm xúc, biểu cảm," ông Minh Hiếu lưu ý.

Để tránh trường hợp hình ảnh hoặc tài khoản rơi vào tay kẻ lừa đảo, các chuyên gia cũng khuyên người dùng mạng xã hội hạn chế chia sẻ công khai hình ảnh hoặc video cá nhân và áp dụng bảo mật 2 bước (MFA) với các tài khoản mạng xã hội, email.

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống