Sáng tạo nội dung từ góc nhìn về bản quyền và công nghệ

Đây là một trong những chủ đề được đặt ra tại hội thảo chuyên đề “Digital Media Innovation & IP on Digital Content - Sáng tạo Kỹ thuật số và Sở hữu Trí tuệ” do CLB Doanh nhân sáng tạo , Arena Multimedia và Học viện Báo chí Tuyên truyền đồng tổ chức ngày 29/11/2016 vừa qua tại Hà Nội.

Tham gia sự kiện này, còn có Luật sư Sở hữu trí tuệ Tám Trần (Công ty IPCOM) cùng nhiều đại diện các đơn vị tổ chức và hơn 200 sinh chuyên nghành báo chí và Multimedia.

Vai trò của Mỹ thuật Đa phương tiện trong truyền thông báo chí ngày càng quan trọng

Hai diễn giả chia sẻ về vai trò của công nghệ đối với quá trình sáng tạo sản phẩm truyền thông, cũng như vấn đề ý thức bảo vệ bản quyền

Hai thập niên trở lại đây, chúng ta chứng kiến sự ra đời của hàng loạt sản phẩm truyền thông kỹ thuật số, các nền tảng, các thiết bị tiêu dùng, cách thức tiêu dùng mới mẻ. Những đột phá trong sản phẩm điện thoại thông minh khiến người dùng smart phones có cơ hội tiếp cận những tiện ích thông tin di động và nội dung giải trí vô cùng phong phú. Sự phát triển của công nghệ số cũng khiến thế giới báo chí truyền thông điện tử có những thay đổi chưa từng có.

Tại hội thảo, nhà báo Lê Quốc Minh nêu lên một thực trạng của quá trình sáng tạo và tiêu thụ thông tin ngày nay: “Với chiếc điện thoại trên tay, bất kỳ ai cũng có thể trở thành một người làm báo. Bạn có thể viết tin, chụp một bức hình hoặc đưa một đoạn video clip lên mạng xã hội giống như một phóng viên. Mỗi công dân trở thành một nhà báo, mỗi chiếc điện thoại thông minh trở thành một đài phát thanh truyền hình theo cách hiểu truyền thống. Và lúc này báo chí, truyền hình không đủ sức cạnh tranh với mạng xã hội. Vì vậy, đối với báo chí hiện nay thay vì chạy đua theo mạng xã hội để làm tin tức thì báo chí phải sản xuất ra các nội dung rất đặc biệt mà những người bình thường không làm được”.

Minh họa cho điều này, nhà báo Lê Quốc Minh đã nói về con đường, cách thức mà những tờ báo, hãng tin nổi tiếng ứng dụng khóa học kĩ thuật để phát triển như ngày hôm nay. Bằng việc đưa ra những ví dụ là những tác phẩm báo chí đoạt giải Pulitzer, những tác phẩm tiên phong tạo nên một xu hướng mới cho báo chí hiện đại hay những xu hướng mới như Mega Story (Long Form), Data journalism, Tech-media hybrid, “gonzo scoops”,…

“Nếu như truyền thông, báo chí chỉ là những bài viết vài nghìn chữ, chèn một số ảnh đẹp minh họa, một số video đính kèm… sẽ không thu hút được độc giả”, anh Minh khẳng định. Điều đó đặt ra bài toán buộc các hãng truyền thông, báo chí phải tự đổi mới và sáng tạo. Không chỉ là những bài viết đơn thuần mà tác phẩm phải tạo ra xu hướng trên thế giới.

Các ví dụ minh chứng cho  xu hướng của báo chí hiện đại như “Snow Fall” của The New York Times hay Data journalism của Thomson Reuters tích hợp từ nội dung, hình ảnh, đồ họa, animation, video, dữ liệu data khổng lồ,… tất cả mọi thứ được đưa vào một sản phẩm rất phức tạp đã làm cho hội trường choáng ngợp.

Báo chí đột nhiên trở thành mảnh đất rất màu mỡ cho những người sản suất nội dung multimedia. Các tờ báo lớn trên thế giới đã chuyển mình rất nhanh, tạo ra guồng máy sáng tạo không ngừng. 

Vai trò của Mỹ thuật Đa phương tiện trong truyền thông báo chí ngày càng quan trọng, mang đến nhiều cơ hội cho các nhà thiết kế đa phương tiện phát triển. Đó là mảnh đất màu mỡ để họ làm việc và sáng tạo. Tuy nhiên, để làm tốt, nhà thiết kế đa phương tiện cần có thêm tư duy báo chí.

Sáng tạo và bảo vệ thành quả sáng tạo

Sự phát triển của công nghệ số tạo ra nhiều cơ hội “vàng” cho các nhà truyền thông và nhà thiết kế đa phương tiện. Đi kèm với đó những thử thách không hề nhỏ. Việc vi phạm bản quyền các tác phẩm nội dung số đang diễn ra hàng ngày, hàng giờ trên các phương tiện truyền thông đại chúng.

Câu hỏi được đặt ra tại Hội thảo lần này là: Với thế giới luôn luôn kết nối mọi lúc - mọi nơi - mọi thiết bị, làm thế nào để không vi phạm quyền sở hữu trí tuệ khi chia sẻ những nội dung trên mạng và làm thế nào để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ với những sản phẩm mình làm ra?

Theo Luật sư sở hữu trí tuệ Tám Trần, tài sản trí tuệ là một loại tài sản dân sự bao gồm 3 quyền năng chính: quyền chiếm hữu, quyền sử dụng, quyền định đoạt. Trong đó nhấn mạnh đến đặc trưng của quyền tác giả, bao gồm tính không hữu hình và tính giới hạn.

Về thời gian, tác phẩm nội dung số chỉ được bảo hộ trong một thời hạn nhất định. Sau khi hết hạn bảo hộ, tác phẩm thuộc về công chúng ai cũng có thể sử dụng. Mọi người có quyền khai thác kinh tế mà không phải trả tiền bản quyền. Tuy nhiên, quyền nhân thân của tác giả sẽ được bảo vệ vĩnh viễn.

Về không gian, sản phẩm nội dung số chỉ được bảo hộ trong phạm vi một quốc gia cụ thể vì quyền lực nhà nước được giới hạn trong lãnh thổ quốc gia đó.

Cùng với đó, Luật sư Tám Trần cũng đưa ra mô hình quản lý tài sản nội dung số bao gồm 4 bước cơ bản: Tạo ra – Xác lập quyền – Khai thác – Bảo vệ. Đặc biệt, đối với những sản phẩm công nghệ số, bản thân sản phẩm ngay sau khi được sáng tạo dưới hình thức vật chất nhất định (đã hiện thực hóa ý tưởng) sẽ mặc định được bảo hộ quyền Sở hữu Trí tuệ, không cần thiết phải đăng kí.

Trả lời câu hỏi của một học viên Arena, “làm thế nào để có thể bảo vệ những sáng tạo của mình mà không lo bị copy”, nhà báo Lê Quốc Minh bật mí: Điều thú vị ở chỗ các đơn vị, cá nhân nếu sáng tạo không ngừng nghỉ thì các đơn vị khác có sao chép ý tưởng và sản phẩm cũng không theo nổi.

Hơn nữa các nền tảng chia sẻ nội dung kỹ thuật số hiện nay như YouTube, Facebook ngày càng tinh vi, có thể tự phát hiện (detect) ra các nội dung sao chép và block các tài khoản đó.

Bên cạnh những vấn đề về chế tài luật pháp, nhà báo Lê Quốc Minh cũng đặt ra một vấn đề: đó là người trẻ hãy "chấp nhận rủi ro để không ngừng sáng tạo". Bản chất sáng tạo đã hàm chứa sự rủi ro, và ông cho rằng: Sáng tạo và Công nghệ là con đường tốt nhất để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.

Cùng với những kiến thức, kinh nghiệm quý giá mà hai diễn giả chia sẻ, bên lề Hội thảo còn có hoạt động bốc thăm may mắn để các bạn sinh viên cùng tham gia giành những phần quà hấp dẫn. Qua đó, 2 học bổng khóa học “Thiết kế đồ họa” trị giá 8 triệu đồng; kính thực tế ảo VR và balo…là những món quà ý nghĩa dành tặng các bạn có con số may mắn nhất.