Tại sao gọi người vợ hung dữ là "Sư tử Hà Đông" là câu đố tiếng Việt?

Khi một người phụ nữ hung dữ, hay "nổi cơn tam bành", ghen tuông thì lồng lên, làm ầm ĩ, người ta thường ví với hình tượng "Sư tử Hà Đông". Các ông chồng thậm chí còn có thể dùng từ này để cảnh báo... cửa miệng: "Vợ tôi dữ như sư tử Hà Đông."

Trong câu nói này, nhiều người liên tưởng địa danh Hà Đông với Làng lụa Vạn Phúc (còn được gọi là làng lụa Hà Đông), nằm ở phường Vạn Phúc, quận Hà Đông và cách trung tâm Hà Nội hơn 10 km. Tuy nhiên, có đúng như vậy không?

Trên thực tế, Hà Đông ở đây là một địa danh của tỉnh Sơn Tây, Trung Quốc (không phải Hà Đông của Việt Nam).

"Sư tử Hà Đông" bắt nguồn từ một chuyện tích đời Tống bên Trung Quốc, theo "Từ điển Thành ngữ điển cố Trung Quốc" (Lê Huy Tiêu dịch, NXB Khoa học Xã hội, 1993).

Theo nghĩa này, vùng đất Vĩnh Gia là quê hương của cậu bé Trần Tháo, hiệu là Long Khâu, người thích hát xướng. Khi còn nhỏ, Trần Tháo thích chơi trò chơi kiếm, và khi lớn lên, cậu thường xuyên lân la tìm kiếm các khách giang hồ để học võ nghệ. Khi đến tuổi trung niên, chàng dần thay đổi tính nết, chán cuộc sống giang hồ và muốn tiếp cận với thế giới văn chương, chữ nghĩa. Tuy nhiên, do tài năng thiên bẩm của cậu bé, danh chưa toại, không có nơi trú ẩn cho cậu trong quá nửa cuộc đời.

Khi Trần Tháo chán nản, anh quay về sống một cuộc sống yên bình và nhanh chóng kết hôn với một người vợ đảm đang vui thú ruộng vườn. Tuy nhiên, các huynh đệ, chiến hữu cũ vẫn thường xuyên lui tới cùng giải khuây bên chén rượu cuộc trà. Các cuộc vui như thế thường có sự xuất hiện của các ca nương xinh đẹp, hát hay, múa đẹp. Trần Tháo và bạn bè khó tránh khỏi việc liếc mắt đưa tình với các cô nương thì xuân sắc.

Thấy vậy, vợ của Trần Tháo là Liễu Thị trở nên cực kỳ ức và cơn ghen nổi lên. Liễu thốt lên, "Biết đâu trong số những cô vũ nữ cầm ca tuyệt đẹp, tài ba kia, lại không có kẻ tà tâm, muốn chiếm đoạt chồng mình!" Lần nọ, Liễu Thị đứng phắt dậy cầm gậy vụt để vụt vào tường, vừa vụt vừa kêu, quát tháo ầm ĩ. Thực khách kẻ thì ngại ngùng, kẻ thì e sợ điều tiếng nên ba chân bốn cẳng chạy tháo thân.

Mặc dù Trần Tháo biết rằng điều đó là bất nhã, nhưng anh ấy vẫn sợ vợ nên chỉ biết đứng yên một chỗ với vẻ mặt đầy sợ hãi trước cặp mắt đầy sợ hãi và khuôn mặt đỏ phừng đang "bốc lửa tam bành" của người vợ.

Nghe tin, Tô Đông Pha làm bài thơ vui: "Long Khâu cư sĩ diệc khả liên/Đàm không, thuyết hữu, dạ bất miên/Hốt văn Hà Đông sư tử hống/Trụ trượng lạc thủ, tâm mang nhiên" (dịch nghĩa: Cư sĩ Long Khâu thật đáng thương/Đêm không ngủ, nói có, nói không/Bỗng nghe sư tử Hà Đông rống/Gậy chống rời tay, lòng hoang mang).

Hà Đông bắt nguồn từ câu thơ của Đỗ Phủ, "Hà Đông nữ nhi thân tính Liễu" (Cô gái Hà Đông người họ Liễu). Vợ của Trần Tháo, Liễu Thị, cũng sống ở Hà Đông. Chữ của nhà Phật, "Sư tử hống", ví giọng thuyết pháp sang sảng của Đức Phật tương tự như tiếng rống của sư tử khiến các loài thú khác im lặng.

Tiếng Việt có thành ngữ "Sư tử Hà Đông", để chỉ người vợ hoặc ghen, đanh đá hoặc hung dư là vậy. Sau đó, sử dụng "Hà Đông sư tử hống" (sư tử Hà Đông gào rống).

Cập nhật tin tức công nghệ mới nhất tại fanpage Công nghệ & Cuộc sống